Chuyên gia hướng dẫn cách phòng ngừa sốt xuất huyết trong bối cảnh bệnh bùng phát

Sốt xuất huyết đang bước vào mùa cao điểm, nguy cơ lây lan mạnh mẽ và bùng phát trên diện rộng. Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận khoảng 32.000 ca mắc bệnh và 6 trường hợp tử vong do sốt xuất huyết, chủ yếu ở trẻ em. Riêng TP.HCM ghi nhận hơn 14.000 ca mắc, tăng 153,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Tại Thủ Đô, CDC Hà Nội cũng phát hiện thêm nhiều ổ dịch sốt xuất huyết mới, dự đoán xu hướng gia tăng mạnh trong thời gian tới, đặc biệt vào thời điểm Đại Lễ Quốc khánh 2/9 sắp tới khi các tụ điểm du lịch đông đúc gia tăng.

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do muỗi truyền, diễn tiến nhanh, có thể tái nhiễm nhiều lần, lần mắc sau thường nguy hiểm hơn lần đầu, thậm chí dẫn đến sốc, tử vong. Đáng lưu ý, sốt xuất huyết không còn bùng phát theo chu kỳ 4 - 5 năm như trước đây. Nguyên nhân là do thời tiết thay đổi thất thường, mưa nhiều, độ ẩm cao làm rút ngắn vòng đời của muỗi, dẫn đến mật độ muỗi sản sinh nhanh chóng, nguy cơ cao bùng phát dịch trong cộng đồng nếu không kịp thời có các biện pháp phòng ngừa khoa học.

Trước diễn biến khó lường cùng nguy cơ bùng phát của sốt xuất huyết trên phạm vi cả nước, Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức chương trình tư vấn trực tuyến với chủ đề: “Sốt xuất huyết bùng phát, tiêm vắc xin và phòng bệnh thế nào để bảo vệ gia đình?” vào lúc 10h00, thứ tư, ngày 16/07/2025, với sự phối hợp của các đơn vị y tế, báo chí uy tín hàng đầu Việt Nam, cùng các chuyên gia uy tín trong lĩnh vực y tế dự phòng và nhi khoa như:

• BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC;
• TS.BS Nguyễn Minh Tuấn, Trưởng Khoa Sốt xuất huyết, Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM.

Chương trình được phát sóng trực tuyến trên các kênh truyền thông:

• Fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh;
• Fanpage Nutrihome - Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng;
• Kênh Youtube VNVC - Trung tâm tiêm chủng trẻ em và người lớn;
• Kênh Youtube Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
• Tiktok bác sĩ tiêm chủng VNVC

Tiếp sóng trên các kênh của các cơ quan ngôn luận:

• Fanpage VTV8 - Đài Truyền hình Việt Nam;
• Fanpage THVL - Truyền hình Vĩnh Long;
• Ứng dụng THVLi
• Website & Fanpage Báo Tuổi trẻ;
• Fanpage Báo Thanh Niên;
• Fanpage VnExpress;
• Youtube Báo Thanh Niên.

Ngay bây giờ, Quý vị đã có thể gửi câu hỏi đến các chuyên gia để được giải đáp trong chương trình TẠI ĐÂY!

THÔNG TIN TƯ VẤN QUAN TRỌNG TỪ CÁC CHUYÊN GIA, BÁC SĨ

1. Sốt xuất huyết vào mùa cao điểm, nhiều ca biến chứng nặng phải nhập viện

TS.BS Nguyễn Minh Tuấn, Trưởng Khoa Sốt xuất huyết, Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM cho biết, số bệnh nhân đến khám và nhập viện do sốt xuất huyết gia tăng mạnh so với tháng cùng kỳ trước đó. Khoảng 20 - 30% bệnh nhi đến khám có dấu hiệu cảnh báo biến chứng sốt xuất huyết trở nặng như sốc chảy máu, suy đa cơ quan, phải nhập viện điều trị y tế.

Lý giải cho xu hướng gia tăng số ca mắc sốt xuất huyết, Bác sĩ Minh Tuấn cho biết do có sự thay đổi khí hậu rõ rệt trong giai đoạn này, thời tiết nắng nóng xen kẽ những cơn mưa lớn, tạo điều kiện cho muỗi vằn - trung gian truyền bệnh sinh sôi nảy nở. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa đang diễn ra rất nhanh, cùng với các khu công nghiệp, nhà máy, trung tâm, trường học, công trường mọc lên như nấm, đây đều là những nơi tập trung đông người tạo môi trường thuận lợi để thu hút muỗi phát triển. Ngoài ra, giao thương trở lại bình thường sau đại dịch Covid-19 khiến muỗi di chuyển theo các phương tiện tàu, thuyền, máy bay và phát tán ra phạm vi toàn quốc.

Hơn hết, thời điểm hiện tại sốt xuất huyết bùng phát được cho là có tính chu kỳ của dịch bệnh, cứ 3 - 5 năm sẽ bùng dịch một lần. Sau đại dịch Covid-19, một đợt dịch sốt xuất huyết tương đối lớn đã xảy ra vào năm 2022, với khoảng 370.000 trường hợp được ghi nhận. Do đó, năm 2025 khả năng bùng dịch theo chu kỳ có thể diễn ra.

2. Sự dịch chuyển chủng huyết thanh sốt xuất huyết, tạo mối nguy đối với sức khỏe cộng đồng

Virus sốt xuất huyết gồm 4 huyết thanh gây bệnh là Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4. Tại Việt Nam Den-1 và Den-2 lưu hành chủ yếu (chiếm 90%), trong đó Den-2 thường liên quan đến các trường hợp sốt xuất huyết nghiêm trọng, dẫn đến tử vong. Bác sĩ Minh Tuấn cho biết, hiện nay virus sốt xuất huyết đang có sự dịch chuyển so với trước đây, từ Den-1 sang Den-2, tạo ra khoảng trống miễn dịch trong cộng đồng, nguy cơ mắc bệnh và biến chứng tăng cao.

BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cũng cho biết, khi chu kỳ dịch sốt xuất huyết thay đổi tuýp huyết thanh lưu hành phổ biến từ Den-1 sang Den-2, những người chưa có miễn dịch với tuýp huyết thanh này sẽ có nguy cơ cao tái nhiễm, gây ra biến chứng nặng hơn so với các tuýp huyết thanh khác.

Trước tình hình dịch tễ thay đổi, sốt xuất huyết trở nặng có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm liên quan đến thoát huyết tương, dẫn đến sốc trụy mạch, huyết áp giảm kịch phát (bằng 0), khiến việc hồi sức gặp khó khăn vì không thể tìm tĩnh mạch, đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ. Các biến chứng sốt xuất huyết nguy hiểm như sốc mất máu có thể dẫn đến tử vong; suy đa cơ quan (đặc biệt là suy gan) gây rối loạn đông máu; tổn thương cấp các cơ quan quan trọng như cơ tim, hệ thần kinh trung ương, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp… Thực tế, các biến chứng này thường có mối liên quan nhau, nếu không điều trị sớm sẽ trở nặng, thậm chí tử vong.

Hiện các tiến bộ điều trị suy hô hấp cho bệnh nhân sốt xuất huyết có thể thoát biến chứng nặng, nhưng quá trình điều trị các biến chứng này là một cuộc chiến dài hơi, khiến người bệnh dễ gặp các biến chứng nặng khác như bội nhiễm và nhiễm trùng trong bệnh viện. Do đó, chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh là ưu tiên hàng đầu, góp phần ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nguy hiểm do sốt xuất huyết.

3. Chủ động tiêm vắc xin sốt xuất huyết an toàn, chặn đứng nguy cơ bùng dịch lan rộng

Sốt xuất huyết hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu, khi trở nặng phải tiêu tốn chi phí điều trị khổng lồ. Bác sĩ Chính cho biết, với một ca sốt xuất huyết nặng phải tiêu tốn thấp nhất 10 triệu đồng, thậm chí lên đến 100 - 120 triệu đồng cho điều trị. Một người có thể mắc sốt xuất huyết tới 4 lần, lần nhiễm sau thường nặng hơn lần đầu. Chính vì vậy, việc tạo miễn dịch chủ động bằng vắc xin là biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh, giảm nguy cơ biến chứng nhập viện và tử vong hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất.

Hiện tại, vắc xin sốt xuất huyết Qdenga của hãng Takeda (Nhật Bản), sản xuất tại Đức có khả năng phòng 4 tuýp huyết thanh gây bệnh gồm Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4, hiệu quả phòng bệnh hơn 80% và giảm nguy cơ nhập viện hơn 90%. Vắc xin được chỉ định tiêm cho trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn, lịch tiêm gồm 2 mũi cách nhau tối thiểu 3 tháng.

Bác sĩ Chính cho biết thêm vắc xin sốt xuất huyết là vắc xin “khó tiêm”, một mũi tiêm cần trải qua nhiều công đoạn và thao tác đòi hỏi kỹ thuật chuyên môn cao. Vắc xin sốt xuất huyết cần được bảo quản trong nhiệt độ chuẩn, trước khi thực hành quy trình tiêm phải được để ngoài môi trường nhiệt độ phòng ít nhất 15 phút, tối đa 2 tiếng.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ hàng đầu Việt Nam, đảm bảo Uy tín - An toàn - Chất lượng trên từng mũi tiêm. Tất cả trung tâm tiêm chủng VNVC đều tuân thủ thực hiện quy trình tiêm chủng vắc xin sốt xuất huyết khắt khe và nghiêm ngặt, riêng quy trình hoàn nguyên được điều dưỡng VNVC thực hiện gần 20 bước. VNVC đặc biệt đào tạo chuyên sâu cho quy trình tiêm vắc xin sốt xuất huyết, từ thao tác hoàn nguyên vô trùng, tiêm đúng kỹ thuật, đúng vị trí và đào tạo về bảo quản vắc xin đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn và hiệu quả chủng ngừa tối ưu.

Bên cạnh phòng ngừa bằng vắc xin, người dân cũng cần chủ động thực hiện các biện pháp kiểm soát muỗi đốt và sự sinh sôi của chúng, bằng việc vệ sinh môi trường xung quanh, không để các vật dụng chứa nước đọng khiến muỗi sinh sôi; chủ động ngủ mùng, bôi kem chống muỗi, dùng nhang hoặc phun chất diệt muỗi… để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.