Tọa đàm, giao lưu trực tuyến: “Bảo quản vắc xin an toàn – Bạn biết gì về vắc xin”

Sáng ngày 29/06/2023, Báo Tuổi Trẻ cùng Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tổ chức tọa đàm kết hợp giao lưu trực tuyến “Những điều quan trọng để bảo quản vắc xin an toàn và chất lượng – Bạn biết gì về vắc xin?” trong khuôn khổ một buổi trao đổi, bàn luận về tầm quan trọng của việc bảo quản vắc xin đúng cách nhằm đảm bảo tính hiệu quả và an toàn của vắc xin. 

Tầm quan trọng của việc bảo quản vắc xin an toàn và chất lượng

Mở đầu tọa đàm, về phía đại diện Báo Tuổi trẻ, Nhà báo Nguyễn Hoàng Nguyên – Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ cho rằng vắc xin đặc biệt quan trọng đối với mọi người, đặc biệt là ở trẻ em. Nhờ có vắc xin, hàng triệu trẻ em không bị tử vong do bệnh truyền nhiễm, người được tiêm chủng không bị mắc bệnh hay di chứng do dịch bệnh gây ra.

Nhìn toàn cảnh, theo nhận định từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu ở khu vực Tây Thái Bình Dương có tỷ lệ tiêm vắc xin cao. Điều đó cho thấy nỗ lực của Chính phủ và cộng đồng trong bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Để tạo được lòng tin và duy trì tỷ lệ tiêm vắc xin cao ở người dân trong nhiều năm qua, việc bảo quản vắc xin đúng cách là yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và hiệu quả của vắc xin cũng như quy trình thực hành an toàn tiêm chủng. Việc lưu trữ và vận chuyển đúng quy trình sẽ bảo vệ trọn vẹn chất lượng vắc xin, đảm bảo sự an toàn và hiệu quả tối đa cho người được tiêm.

Có mặt tại buổi tọa đàm và giao lưu trực tuyến, bà Ngô Thị Tuyết Sương – Giám đốc chất lượng Hệ thống tiêm chủng Trẻ em và Người lớn VNVC, cho biết: Vắc xin là một chế phẩm sinh học đòi hỏi điều kiện bảo quản nghiêm ngặt 2-8 độ C ở tất cả các khâu: sản xuất, vận chuyển, bảo quản và sử dụng. 

Để đảm bảo vắc xin an toàn trong nhiệt độ lý tưởng, mỗi kho lạnh của VNVC luôn có tối tiểu 2 dàn lạnh và hoạt động luân phiên. Việc bố trí hai dàn lạnh là để dự phòng khi một trong hai dàn lạnh gặp sự cố. Mỗi kho lạnh được bố trí tối thiểu từ 2 nguồn điện, gồm điện lưới quốc gia và máy phát điện công suất lớn có thời gian cấp điện lên đến 72 giờ. Nguồn điện dự phòng này cũng đồng thời cung cấp cho tủ đựng vắc xin chuyên dụng ở mỗi trung tâm để đảm bảo tất cả vắc xin của VNVC đều được bảo quản trong điều kiện an toàn với nhiệt độ yêu cầu. 

Khi có sự cố về nguồn điện sẽ có máy phát điện dự phòng trong vòng 2 phút sau sẽ vận hành. Kho lạnh có hệ thống giám sát chặt chẽ có màn hình hiển thị hàng ngày tại kho lạnh. 

Hệ thống giám sát rất đa dạng, giám sát nhiệt độ tự động tại chỗ. Cảnh báo tại chỗ bằng tín hiệu còi và đèn, cảnh báo từ xa qua tin nhắn SMS và cảnh báo thông qua email đến những người có trách nhiệm như thủ kho, quản lý kho, quản lý chất lượng và bảo trì… nếu nhiệt độ ở ngưỡng nguy hiểm.

Bà Tuyết Sương cũng nói thêm về quá trình vận chuyển vắc xin đến điểm tiêm ra sao để đảm bảo độ an toàn, là khi vắc xin được đưa đến địa điểm tiêm chủng, VNVC sẽ dùng hệ thống xe lạnh chuyên dụng để duy trì nhiệt độ, sao cho nhiệt độ luôn được đảm bảo từ 2-8 độ C. Đặc biệt là trong suốt quá trình vận chuyển nhiệt kế luôn đặt nhiệt độ 1 phút sẽ lưu lại nhiệt độ 1 lần, nhằm chứng minh vắc xin luôn được bảo quản đúng trong nhiệt độ từ 2-8 độ. 

Trao đổi cụ thể thêm về vấn đề làm sao bảo quản vắc xin an toàn và hiệu quả, ông Nguyễn Hoàng Tùng – Phó viện trưởng Viện Kiểm định quốc gia về vắc xin và sinh phẩm y tế (Bộ Y tế) cho biết thực tế Viện Kiểm định đã đồng hành với VNVC trong nhiều năm qua. Dựa vào những đánh giá về hiệu quả của Viện mỗi năm, VNVC là đơn vị đầu tiên trong lĩnh vực tiêm chủng chủng vắc xin dịch vụ tại Việt Nam và tuân thủ quy trình bảo quản vắc xin tốt và vượt trội hơn so với nhiều đơn vị tiêm chủng mở rộng. Kết quả đánh giá hiệu quả về quá trình đảm bảo vắc xin liên quan đến nhiều yếu tố như: bảo quản kho lạnh, đào tạo đội ngũ cán bộ, cách thức vận chuyển… Đặc biệt là phải có thiết bị theo dõi. 

Ông đặc biệt nhấn mạnh, các loại vắc xin trên thị trường luôn được kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt từ khâu sản xuất đến quá trình bảo quản theo quy trình khép kín, tùy từng loại sẽ có cách bảo quản khác nhau. Các đơn vị phải có thiết bị làm lạnh, thiết bị nhiệt để bảo quản vắc xin đúng nhiệt độ nhà sản xuất cho phép với mỗi loại. Đối với các vắc xin nhập khẩu từ từng lô một đều được kiểm định chất lượng và tính an toàn, phải chứng minh được dây chuyền sản về đến kho và cách bảo quản tại Việt Nam để đảm bảo an toàn. 

Những tín hiệu cho vắc xin phòng bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết

Bác sĩ Trương Hữu Khanh – Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM – tiếp nối phần tọa đàm trước vấn đề về vắc xin phòng bệnh tay chân miệng và sốt xuất huyết. Bác sĩ Khanh cho biết gần đây, một số quốc gia trên thế giới đã có vắc xin phòng tay chân miệng và sốt xuất huyết nhưng tại Việt Nam chưa có loại vắc xin này, đây là một thiệt thòi rất lớn cho người dân bởi virus EV71 rất nguy hiểm, gây bệnh nặng và tử vong. Ngoài ra, bác sĩ cũng chia sẻ mong muốn nước ta cần có thêm vắc xin khác là sốt xuất huyết.

Tiếp nối phần chia sẻ của bác sĩ Khanh về mong muốn có vắc xin sốt xuất huyết, ông Nguyễn Hoàng Tùng cho biết thêm, trước đó vắc xin sốt xuất huyết của Sanofi được đưa đến Hội đồng cấp số đăng ký để được cấp phép, tuy nhiên sau khi xem xét hội đồng thống nhất loại vắc xin này chưa thể tương thích với người Việt Nam và chưa đồng ý cấp phép. Tuy nhiên, có thể sau này khi bổ sung hồ sơ, hoàn thiện quy trình sản xuất, vắc xin sốt xuất huyết khác có thể sẽ vào Việt Nam. 

Riêng với vắc xin chân tay miệng, tùy thuộc vào đơn vị dịch vụ chịu trách nhiệm đăng ký vào Việt Nam. Hiện có một loại vắc xin tay chân miệng của Đài Loan đã gửi hồ sơ đăng ký để được cấp phép và khá tương thích với người Việt, thời gian sắp tới sẽ đưa ra hội đồng để được cấp phép.

Cũng tại buổi tọa đàm, nhà báo Huy Thọ đặt vấn đề khi mới đây, thế giới có một số vắc xin ngừa ung thư đã thành công (trong đó có ung thư tuyến tiền liệt) được đông đảo bạn đọc báo Tuổi Trẻ và người dân cả nước quan tâm. Trả lời cho vấn đề này, PGS.TS Phạm Quang Thái – phó trưởng khoa kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương – cho biết hiện thế giới đã có vắc xin phòng ung thư, trong đó ung thư tiền liệt tuyến, hay gần đây nhất là vắc xin phòng zona thần kinh. 

Về ung thư tiền liệt tuyến, ông Thái cho hay đây là loại ung thư có tỉ lệ tái phát rất cao. Nếu Việt Nam có vắc xin thì giảm gánh nặng điều trị rất lớn. Là một trong những đơn vị tiêm chủng hàng đầu cung cấp vắc xin dịch vụ chất lượng cho người dân, ông Thái Hy vọng VNVC sẽ sớm có được những loại vắc xin này bởi chương trình TCMR thì không thể đầu tư nên rất khó để đạt được chất lượng tốt nhất. 

Bà Vũ Thị Thu Hà – Giám đốc cung ứng Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC bày tỏ:

“VNVC hy vọng sẽ là đơn vị được các hãng tin tưởng và triển khai dịch vụ các loại vắc xin phòng bệnh tay chân miệng và vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết. Ngoài ra, VNVC sẽ cố gắng trong thời gian tới sẽ tiếp cận và đưa về các loại vắc xin cần thiết cho người dân để phòng các bệnh như: zona thần kinh, các vắc xin khác dành cho người lớn, phụ nữ mang thai…”.

Bỏ lỡ cơ hội tiêm vắc xin là điều đáng tiếc nhất 

Tiếp tục với câu chuyện làm sao để tạo lòng tin cho người dân khi đi tiêm vắc xin, BS CK2 Nguyễn Minh Tiến, phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP chia sẻ muốn tạo niềm tin cho các gia đình có con nhỏ đi tiêm vắc xin, các bác sĩ và nhân viên y tế cần giải thích đầy đủ những lợi ích của tiêm vắc xin, những tác dụng phụ có thể xảy ra sẽ tạo được niềm tin cho các bậc cha mẹ đưa con đi tiêm vắc xin. Song song đó, nhóm chăm sóc khách hàng cũng đóng vai trọng trong việc giải thích sơ bộ về quá trình tiêm chủng và cung cấp số điện thoại để người dân có thể gọi trực tiếp khi có vấn đề sau khi tiêm. 

Để trả lời cho vấn đề ưu tiên tiêm vắc xin nào đối những người không có điều kiện kinh tế, bác sĩ Tiến cho biết những vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia hiện nay phòng các bệnh như bại liệt, ho gà, bạch hầu,.. rất quan trọng vì giải quyết vấn đề phòng ngừa bệnh ở trẻ em. Bởi nếu không có chương trình này thì sẽ xuất hiện các trường hợp bệnh nặng và ảnh hưởng đến tính mạng. 

Chưa dừng lại ở đó, bác sĩ nhấn mạnh các bệnh lý hô hấp xuất hiện phổ biến ở trẻ em, trong đó tác nhân phế cầu khuẩn ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe bệnh nhi và gây khó khăn cho những bác sĩ điều trị. Đặc biệt tỷ lệ bệnh nhi viêm phổi cũng như các bệnh lý do tác nhân phế cầu khuẩn gia tăng đòi hỏi phải có chiến lược phòng ngừa cho trẻ em. Do vậy, nên đưa vắc xin phế cầu vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng. 

Bác sĩ Khanh cho hay, khi muốn đưa một vắc xin nào vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng phải tính toán đến gánh nặng về y tế. Tùy theo nguy cơ của mỗi người mà nên chọn tiêm những loại vắc xin phù hợp. Đến độ tuổi phù hợp, nên rà soát lại các loại bệnh đã mắc hay chưa, hoặc tiêm các mũi nhắc lại như: uốn ván, cúm… ưu tiên vắc xin quan trọng. 

Bác sĩ CKI Bạch Thị Chính – Giám đốc y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cũng cho biết thêm, trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, người già hệ miễn dịch suy yếu, do vậy nếu bị bệnh nguy cơ chuyển nặng sẽ rất cao nếu không được tiêm vắc xin phòng cúm. Trong trường hợp người nhiễm cúm nếu không được tiêm vắc xin phòng bệnh kèm theo nhiều bệnh nền sẽ có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao gấp 17 lần so với người bình thường. 

Buổi tọa đàm khép lại với chia sẻ của ông Phạm Quang Thái cho rằng nếu không có vắc xin phòng bệnh kịp thời, chi phí điều trị sẽ tăng lên rất nhiều so với khâu được dự phòng, phòng bệnh và được chẩn đoán. Hy vọng từ giờ đến năm 2030 Việt Nam sẽ đưa thêm 4 loại vắc xin vào trong chương trình tiêm chủng mở rộng như: HPV, phế cầu, Rota, cúm mùa… Trong khoảng tháng 7-2023, vắc xin 5 trong 1 sẽ được triển khai sớm để tiêm cho trẻ để không còn trường hợp nào thiếu vắc xin. Ngoài vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng, ông Thái hy vọng các đơn vị tư nhân cùng chung tay đem vắc xin đến với người dân. 

Tọa đàm “Tiêm vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm đầy đủ cho trẻ em và người lớn” không chỉ dừng lại ở quy mô của một buổi tọa đàm, trao đổi và chia sẻ những thông tin quan trọng và hữu ích về chủ đề tiêm chủng vắc xin trọn đời đầy đủ cho trẻ em và người lớn mà còn là “cầu nối” cho VNVC cùng Báo Tuổi Trẻ phát động cuộc thi viết “Tiêm ngừa – chuyện chưa kể” nhằm tạo cơ hội để lan tỏa những câu chuyện tiêm chủng tích cực, hướng đến việc tuyên truyền, định hướng xã hội trong việc nâng cao ý thức giữ gìn sức khỏe, đặc biệt là công tác tăng cường phòng chống bệnh tật, vì một cộng đồng được bảo vệ trọn đời bởi vắc xin.