Tổng kết Lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số thứ 9

Đăng bởiLê Hoàng Anh
17:04 21/08/2023

Sáng ngày 19/08/2023, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC phối hợp cùng Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tổ chức Lớp tư vấn sức khỏe Thai, Sản số thứ 9 với sự đồng hành của Tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới – Sanofi (Pháp).

Hai chuyên gia trong lĩnh vực y tế dự phòng, sản phụ khoa là BS Trần Huỳnh Tấn – Quản lý Y khoa Vùng Hồ Chí Minh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC và BS.CKI Hồ Thị Khánh Quyên – Trung tâm Sản phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã có những bài tư vấn và chia sẻ bổ ích và khoa học về Miễn dịch thụ động và những điều kỳ diệu từ vắc xin cho thai nhi và Những điều cần biết về chuyển dạ – chuẩn bị sinh.

BS Trần Huỳnh Tấn – Quản lý Y khoa Vùng Hồ Chí Minh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC: “Trong thai kỳ, hệ miễn dịch mẹ bầu suy giảm, gây ra nhiều nguy cơ về sức khỏe cho cả mẹ bầu và thai nhi. Do đó, mẹ bầu cần được chủng ngừa đầy đủ các loại vắc xin trước và trong thai kỳ để có thể truyền thụ miễn dịch sang thai nhi, bảo vệ thai nhi khỏi các yếu tố nguy cơ, đặc biệt là các dị tật bẩm sinh trong thai kỳ”

Hệ thống miễn dịch của phụ nữ suy giảm trầm trọng khi mang thai

Trong thời kỳ mang thai, có những thay đổi sinh lý ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của phụ nữ nhằm ngăn chặn việc cơ thể xem những đặc tính mới của thai nhi là một vật thể lạ và tấn công chúng, dẫn đến một số tác động tiêu cực. Lúc này, phụ nữ mang thai sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ:

Rối loạn nước tiểu: Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao hơn bị ứ nước tiểu. Điều này làm tăng khả năng tái nhiễm bệnh lý nếu có các tác nhân gây bệnh tồn tại trong niệu đạo hoặc bàng quang.
Thay đổi lưu lượng tuần hoàn: Trong thời kỳ mang thai, lưu lượng tuần hoàn trong cơ thể tăng lên để cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cho thai nhi. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm tăng lượng máu trong cơ thể, làm cho vi khuẩn hoặc virus lưu thông trong máu có thể lan rộng hơn và gây ra nhiễm trùng.
Tăng nhịp tim và tăng mức độ đáp ứng tống máu: Trong quá trình mang thai, nhịp tim của phụ nữ tăng lên để đáp ứng nhu cầu cung cấp oxy và dưỡng chất cho thai nhi. Tuy nhiên, tăng nhịp tim này cũng có thể làm quá trình lưu thông máu diễn ra nhanh hơn, tăng nguy cơ vi khuẩn/virus lan truyền qua hệ thống tuần hoàn.
Giảm dung tích phổi và giảm thể tích khí hô hấp: Trong thời kỳ mang thai, cơ thể thai phụ sẽ gia tăng sản xuất hormone và áp lực từ tử cung mở rộng cản trở sự phát triển của phổi. Điều này dẫn đến giảm dung tích phổi và thể tích khí hô hấp, hạn chế khả năng đào thải mầm bệnh và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.

lớp học tiền sản số 9 — Sự suy giảm chức năng hệ thống miễn dịch của phụ nữ mang thai ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của các mẹ bầu và thai nhi

Sự kỳ diệu của miễn dịch thụ động từ vắc xin trong thai kỳ

Những thay đổi sinh lý bất lợi của phụ nữ mang thai không chỉ ảnh hưởng xấu cho thai nhi, có thể gây dị tật, mắc bệnh bẩm sinh, giảm khả năng tự loại bỏ vi khuẩn/virus,… mà còn có thể để lại nhiều hậu quả tiêu cực trong giai đoạn sơ sinh. Đặc biệt là sau sinh, trẻ em vẫn chưa có hệ miễn dịch hoàn thiện, chưa tiếp xúc với mầm bệnh, chưa đủ trưởng thành để tiếp nhận những kháng thể từ việc chủng ngừa vắc xin,… Vì thế, trẻ sau sinh sẽ phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiếp xúc với hàng trăm loại virus, vi khuẩn nếu trẻ chưa có miễn dịch thụ động từ mẹ.

Hệ miễn dịch có vai trò đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai, sự phát triển của thai nhi và ảnh hưởng đến sức khoẻ của bé trong những tháng đầu đời sau khi sinh.

Trong thai kỳ, hệ miễn dịch của mẹ được truyền qua thai nhi thông qua nhau thai và sữa mẹ, giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh, góp phần giúp trẻ có kháng thể chống lại các mầm bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, miễn dịch thụ động trẻ nhận được từ mẹ sẽ giảm rất nhanh sau 3 tháng đầu, chính vì vậy, việc tiêm đầy đủ vắc xin giúp trẻ tạo kháng thể chủ động là vô cùng quan trọng ngay khi trẻ đến tuổi tiêm ngừa.

BS Trần Huỳnh Tấn – Quản lý Y khoa Vùng Hồ Chí Minh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC nhấn mạnh: “Việc duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống và vận động thể lực phù hợp, cùng với việc hỗ trợ miễn dịch bằng cách tiêm phòng đầy đủ vắc xin trước và trong thai kỳ, đồng thời tuân thủ các biện pháp phòng ngừa mắc bệnh truyền nhiễm là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ bầu và thai nhi.”

Danh mục các mũi vắc xin quan trọng phụ nữ cần tiêm trước và trong thai kỳ

Vắc xin cho phụ nữ chuẩn bị mang thai

STT	Phòng bệnh	Tên vắc xin
1	Sởi – Quai bị – Rubella	MMR II (3 in 1) (Mỹ)
		Priorix (Bỉ)
		MMR (Ấn Độ)
2	Thủy đậu	Varivax (Mỹ)
		Varilrix (Bỉ)
		Varicella (Hàn Quốc)
3	Cúm mùa	Vaxigrip Tetra (Pháp)
		Influvac Tetra (Hà Lan)
4	Viêm gan A, B	Twinrix (Bỉ)
5	Các bệnh sinh dục sinh dục do HPV	Gardasil (Mỹ)
		Gardasil 9 (Mỹ)
6	Bạch hầu – Uốn ván – Ho gà	Adacel (Canada)
		Boostrix (Bỉ)
7	Viêm màng não do não mô cầu	Menactra (Mỹ)
8	Các bệnh do phế cầu khuẩn (nếu cần thiết)	Prevenar 13 (Bỉ)
		Synflorix (Bỉ)

Tham khảo ngay gói vắc xin cho phụ nữ chuẩn bị mang thai tại đây

Vắc xin cho phụ nữ mang thai

STT	Phòng bệnh	Tên vắc xin
1	Bạch hầu – Uốn ván – Ho gà	Adacel (Canada)
		Boostrix (Bỉ)
2	Cúm mùa	Vaxigrip Tetra (Pháp)
		Influvac Tetra (Hà Lan)

Nhận biết các dấu hiệu chuyển dạ

Chuyển dạ là quá trình sinh lý tự nhiên trong thai kỳ, bao gồm các giai đoạn co thắt cơ tử cung, mở rộng và giãn nở cổ tử cung. Quá trình này giúp đưa thai và phần phụ của thai như màng tử cung và ối ra âm đạo của người mẹ. Co tử cung là hoạt động giúp đẩy thai và các phần còn lại của tử cung xuống và mở cổ tử cung để tiếp tục quá trình chuyển dạ. Khi cổ tử cung mở đủ rộng, thai và phần phụ của thai sẽ được đẩy ra ngoài âm hộ của sản phụ.

Có 3 dấu hiệu chính để nhận biết dấu hiệu chuyển dạ, bao gồm:

Đau bụng từng cơn: Một trong những dấu hiệu sớm nhất của chuyển dạ là cảm giác đau bụng từng cơn. Đau bụng trong giai đoạn này thường là cơn co tử cung, tần số cơn đau bụng sẽ tăng dần theo thời gian. Các cơn đau bụng có thể cảm nhận như có sự co rút và tính chu kỳ giữa chúng thường ngắn lại và gần nhau hơn.
Ra nhớt hồng âm đạo: Đây là dấu hiệu cổ tử cung đang chuẩn bị mở rộng để đưa thai ra ngoài. Nhớt hồng thường có màu sắc nhạt và có thể được nhận biết khi sản phụ cảm thấy ướt khác thường trong quần lót.
Ra nước âm đạo (vỡ ối): Môi trường âm đạo thường có một lớp màng chứa nước, gọi là ối. Trong quá trình chuyển dạ, có thể xảy ra việc vỡ ối, khiến nước âm đạo chảy ra. Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy quá trình chuyển dạ đang diễn ra.

Theo BS.CKI Hồ Thị Khánh Quyên – Bác sĩ sản phụ khoa, Trung tâm Sản phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, trước khi vào chuyển dạ thật, sản phụ có thể trải qua các giai đoạn chuyển dạ giả. Có thể nhận biết chuyển dạ thật thông qua dấu hiệu của cơn gò chuyển dạ, cụ thể:

Cơn co thắt xuất hiện tự nhiên.
Cơn đau thường bắt đầu từ phần lưng dưới và sau đó di chuyển lên phần bụng dưới khi cổ tử cung bắt đầu mở rộng.
Khác với cơn đau thường, cơn gò chuyển dạ thật sẽ không giảm hay biến mất khi mẹ bầu thay đổi tư thế.
Cơn gò chuyển dạ thật thường đều đặn và có thể gây ra cảm giác đau, lạnh hơn so với các cơn đau khác.
Theo thời gian, cơn gò chuyển dạ thật sẽ tăng dần cường độ và tần số. Điều này thường xảy ra khi tử cung mở rộng.
Cơn gò chuyển dạ thật có gây ra sự xóa mở cổ tử cung.

Cuộc chuyển dạ của người con so thường kéo dài từ 16 – 24 giờ, trong khi đó con rạ chỉ kéo dài từ 8 – 16 giờ. Quá trình này thường trải qua 3 giai đoạn như sau:

Giai đoạn 1: Xóa mở tử cung

+ Giai đoạn tiềm thời: Thường kéo dài khoảng 8 giờ, từ khi có dấu hiệu chuyển dạ cho đến khi cổ tử cung mở ra khoảng 3cm.

+ Giai đoạn hoạt động: Thường kéo dài khoảng 6 giờ, từ khi cổ tử cung mở 3cm đến khi cổ tử cung hoàn toàn mở rộng.

Giai đoạn 2: Sổ thai

Bắt đầu từ khi cổ tử cung hoàn toàn mở rộng đến khi thai nhi sổ hoàn toàn ra ngoài. Thời gian này thường khoảng 60 phút.

Giai đoạn 3: Sổ nhau

Bắt đầu từ khi nhau sổ hoàn toàn ra ngoài. Thông thường, giai đoạn này kéo dài khoảng 20 phút.

Các vấn đề thường gặp trong chuyển dạ

Có một số vấn đề thường gặp có thể xảy ra trong quá trình chuyển dạ, bao gồm:

Vấn đề	Mô tả
Cơn gò cường tính	Là tình trạng có hơn 5 cơn gò trong mỗi 10 phút, kéo dài trong 30 phút. Tình trạng này có thể gây giảm tuần hoàn và oxy máu cho thai nhi, gây suy thai cấp.
Chuyển dạ kéo dài	Là tình trạng mà mở cổ tử cung hoặc quá trình xuống của thai nhi chậm bất thường trong quá trình chuyển dạ. Thời gian chuyển dạ trung bình cho người mẹ có con so là khoảng từ 16-24 giờ và từ 8-16 giờ đối với lần sinh sau. Nguyên nhân có thể là do cơn gò tử cung yếu, thai to, ngôi thai bất thường hoặc các vấn đề khác như khung chậu hẹp hoặc tử cung dị dạng.
Sa dây rốn trong bọc ối	Là tình trạng khi dây rốn nằm ở bên hoặc dưới ngôi thai, nhưng vẫn nằm trong bọc ối. Trong trường hợp nếu bọc ối vỡ, dây rốn có thể sa ra ngoài âm hộ. Đây là tình trạng ngôi thai bất thường và cần được theo dõi kỹ càng.
Suy thai cấp	Là tình trạng khi thai nhi gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong quá trình chuyển dạ. Điều này có thể là do thiếu oxy máu hoặc sự suy giảm chức năng của cơ thể.
Vỡ tử cung	Là tình trạng hiếm khi xảy ra nhưng rất nguy hiểm, phần đầu của thai nhi trườn lên trên phía tử cung, theo cơn rặn của thai phụ, đầu thai nhi sẽ gây vỡ tử cung và lọt vào ổ bụng.
Chấn thương thai nhi	Có thể xảy ra khi thai nhi quá lớn (ước lượng cân nặng > 3500 gram) và gặp phải khó khăn trong quá trình sinh. Trong những trường hợp này, các bác sĩ sản khoa có thể sử dụng forcep (kìm trợ) hoặc ventouse (máy hút) để giúp thai phụ trong quá trình sanh.
Nhau bong non	Là tình trạng khi tử cung mở và nhau bong ra trước khi sổ thai. Điều này có thể gây nguy hiểm cho mẹ và cần sự can thiệp y tế kịp thời.
Tiền sản giật (sản giật)	Là biến chứng trong thai kỳ, được đặc trưng bởi tình trạng huyết áp cao và có thể gây tổn thương cho các cơ quan khác, thường là gan và thận. Hiện tượng này có thể xảy ra từ tuần thai thứ 20, nhưng rất hiếm gặp.
Thuyên tắc ối	Là tình trạng khi dịch ối xâm nhập vào hệ thống tuần hoàn của người mẹ, gây tắc mạch và hoạt hóa hệ thống đông máu trong cơ thể. Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong cao cho cả mẹ và thai nhi. Thuyên tắc ối là một biến chứng không thể đoán trước, không thể dự phòng và trong hầu hết các trường hợp không thể điều trị.
Băng huyết sau sinh	Là tình trạng máu chảy ra ngay sau khi sổ thai, với lượng máu mất trên 500ml hoặc ảnh hưởng xấu đến toàn trạng của người mẹ. Nguyên nhân thông thường có thể là do tử cung không co bóp đúng cách, chấn thương đường sinh dục, các vấn đề về bong rau, sổ rau hoặc rối loạn đông máu.

Phương pháp có lợi sau chuyển dạ

Sau sinh, trẻ thường được thực hiện các quy trình như da kề da, cắt rốn muộn và bú mẹ tại bàn sanh nhằm đảm bảo sự an toàn và phòng ngừa các vấn đề sau sinh.

Phương pháp da kề da: Bé được đặt lên ngực mẹ hoặc bất kỳ vùng da tiếp xúc nào để tạo ra sự tiếp xúc trực tiếp và tương tác gần gũi giữa mẹ và bé. Da kề da giúp bé duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định, nhịp tim và nhịp thở. Ngoài ra, việc da kề da còn góp phần trong việc gắn kết tình mẹ con và tạo cảm giác an toàn cho bé.
Phương pháp bú sớm sau sinh tại bàn sanh: Việc cho bé bú sớm sau khi sinh không chỉ giúp bé không bị hạ đường huyết mà còn tạo cơ hội để bé tiếp xúc với vi khuẩn có lợi từ da mẹ, giúp tăng cường hệ miễn dịch cho bé.
Cắt rốn muộn: Theo nhiều chuyên gia nghiên cứu, khi cắt rốn muộn, trẻ sẽ được cung cấp lượng sắt cần thiết (khoảng 40-50 mg/kg cân nặng) và thêm khoảng 80-100 ml máu, ngăn ngừa thiếu máu và thiếu sắt trong năm đầu của bé; giảm nguy cơ trẻ bị thiếu máu và xuất huyết não ở trẻ non tháng, do giảm mức độ Prothrombin. Việc cắt rốn muộn cũng giúp tăng khả năng vận động và phát triển của bé, làm giảm nguy cơ xuất huyết não và viêm ruột hoại tử cho các bé sinh non tháng.

Tóm lại, việc chăm sóc toàn diện và củng cố chức năng của hệ miễn dịch là rất quan trọng để có một thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và bé. Mẹ bầu cần được kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, lối sống lành mạnh, khám thai định kỳ đúng lịch hẹn, duy trì vệ sinh thân thể và không gian sống sạch sẽ, tập luyện phù hợp, xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi khoa học và đặc biệt cần tiêm chủng vắc xin đầy đủ, đúng lịch trước và trong thai kỳ.

Bên cạnh đó, thai phụ và những người chăm sóc cần nắm được những thông tin cần thiết về quá trình chuyển dạ để có thể chủ động trong việc ứng phó với những trường hợp xấu có thể xảy ra trong giai đoạn chuẩn bị sinh.

CHÙM ẢNH LỚP TƯ VẤN SỨC KHỎE THAI, SẢN SỐ THỨ 9