TVTT: Vi khuẩn phế cầu nguy hiểm như thế nào?

Vi khuẩn phế cầu đặc biệt nguy hiểm không chỉ riêng trẻ em mà còn cả người lớn. Người lớn, người cao tuổi nhiễm vi khuẩn phế cầu có thể gây biến chứng viêm màng não, tràn dịch màng tim, mù, điếc, liệt, chậm phát triển tâm thần kinh… suốt đời.

Người lớn mắc phế cầu dễ chuyển nặng

Phế cầu khuẩn không chỉ lây lan nhanh, gây bệnh nặng, tiến triển phức tạp ở trẻ em mà còn gây nhiều biến chứng nghiêm trọng ở người lớn, đặc biệt là người cao tuổi, người mắc bệnh nền. Hiện nay vi khuẩn phế cầu tăng khả năng đề kháng kháng sinh, tăng khó khăn trong việc điều trị và cứu sống người bệnh, tạo áp lực lên ngành y tế khi các loại kháng sinh điều trị trở nên kém hiệu quả.

Theo ghi nhận tại khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh Hà Nội, số lượng trẻ em nhập viện do bệnh hô hấp, đặc biệt là các bệnh do phế cầu, tiêu hóa và sốt xuất huyết tăng 150-200% so với những tháng trước. Nhiều bệnh nhân trên 50 tuổi đang nằm tại khoa cấp cứu vì phổi tắc nghẽn mãn tính COPD và các bệnh lý do vi khuẩn phế cầu gây ra như viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết…

Theo TTƯT.PGS.TS.BS Chu Thị Hạnh – Trưởng khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, thời tiết thay đổi cũng có thể là tái phát các bệnh lý mạn tính của hệ hô hấp, các yếu tố ô nhiễm môi trường, các bệnh lý nhiễm khuẩn vùng răng miệng, nhất là các bệnh lý tuổi tác như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, suy gan, suy thận làm hệ miễn dịch suy yếu, khiến dễ mắc bệnh hô hấp hoặc làm các bệnh hô hấp mạn tính tăng nặng.

“Các bệnh do vi khuẩn phế cầu gặp ở người cao tuổi thường nặng hơn người trẻ, đặc biệt đối với trường hợp không có triệu chứng lâm sàng điển hình. Điều đó cũng lý giải vì sao người cao tuổi thường đi khám muộn, khi bệnh đã nặng, điều trị thường khó khăn và dai dẳng”, PGS Chu Thị Hạnh cho biết.

Phế cầu là vi khuẩn có thể gây ra 4 bệnh nguy hiểm bao gồm viêm màng não, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi. Trong đó, viêm phổi đang gây ra mối đe dọa trên toàn cầu. Việt Nam là 1 trong 15 quốc gia có 75% gánh nặng viêm phổi trên toàn cầu. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi và người lớn trên 65 tuổi.

Các bệnh do phế cầu thường diễn tiến nhanh, để lại nhiều di chứng nguy hiểm đến tính mạng, nếu may mắn khỏi bệnh cũng có thể mắc biến chứng mù, điếc, liệt và chậm phát triển tâm thần kinh suốt đời. Thống kê của Bộ Y tế cũng cho thấy, khoảng 25% người trên 65 tuổi mắc viêm phổi có nguy cơ tử vong; 30-50% người bệnh phải gánh chịu những biến chứng nặng nề như áp xe phổi, tràn mủ màng phổi, suy hô hấp nặng, viêm màng ngoài tim…

Điều trị viêm phổi do phế cầu khuẩn ở bệnh nhân lớn tuổi hoặc người có bệnh lý mạn tính rất khó khăn, nhất là khi phế cầu khuẩn có khả năng biến đổi, kháng lại nhiều loại kháng sinh. Vi khuẩn tiếp tục nhân lên trong cơ thể người bệnh ngay cả khi điều trị phối hợp bằng nhiều loại kháng sinh liều cao, dễ khiến điều trị thất bại. Chi phí cũng rất tốn kém, có thể lên tới 100 triệu đồng một ca do phải điều trị dài ngày.

Vắc xin phế cầu để bảo vệ hệ hô hấp

Theo BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng trẻ em và người lớn VNVC, dự phòng bằng cách giữ gìn vệ sinh cơ thể và môi trường sống, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục, giữ ấm hay đeo khẩu trang khi đi ra ngoài để bảo vệ hệ hô hấp khỏi vắc xin phế cầu là cần thiết nhưng chưa đủ. Tiêm vắc xin phòng ngừa phế cầu là một phương pháp hữu hiệu để bảo vệ người cao tuổi, nhất là người cao tuổi mắc các bệnh mạn tính. Đặc biệt, viêm phế cầu có thể xuất hiện sau khi nhiễm virus: cúm A, B… nên bậc cao niên cũng cần được tiêm đầy đủ vaccine phòng cúm.

Bình thường, vi khuẩn phế cầu cư trú ở đường hô hấp trên không gây bệnh (vi khuẩn ký sinh). Nhưng khi sức đề kháng ở những đối tượng nguy cơ như trẻ em và người cao tuổi bị suy giảm kết hợp với niêm mạc dẫn khí bị tổn thương sau một đợt viêm đường hô hấp trên, những vi khuẩn này dễ dàng xâm nhập và tấn công vào phổi, gây viêm phổi nặng, khiến bệnh nhân bị suy hô hấp, dẫn tới phải thở máy, thậm chí tử vong hoặc gây ra viêm màng não, nhiễm trùng huyết – những bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao.

“Hiện nay, Việt Nam đã có vắc xin phòng viêm phổi và các bệnh do phế cầu thế hệ mới nhất với hiệu quả phòng bệnh cao và an toàn khi tiêm chủng. Vắc xin phòng bệnh do phế cầu cộng hợp 13 tuýp có khả năng ngừa viêm phổi cấp tính, viêm tai giữa, viêm mũi họng, nhiễm khuẩn huyết… có thể dùng cho trẻ em từ 2 tháng tuổi đến người lớn, người cao tuổi, người mắc bệnh nền. Ngoài ra trẻ em dưới 5 tuổi có thể tiêm vắc xin Synflorix để bảo vệ khỏi các bệnh do phế cầu”, BS Chính cho biết thêm.

Ghi nhận tại các Trung tâm tiêm chủng VNVC, lượng Khách hàng là người lớn đến tiêm vắc xin phế cầu ngày một tăng cao. Đây là dấu hiệu tích cực của y tế dự phòng, giúp tạo ‘lá chắn kép’ nhằm ngăn chặn nguy cơ nhiễm cúm, viêm phổi, viêm màng não… ở người lớn, đặc biệt là người cao tuổi, người có bệnh nền.