Cần lấp đầy “khoảng trống miễn dịch” trước nhiều dịch bệnh Xuân Hè nguy hiểm

Ảnh hưởng của Covid-19 đã khiến tỷ lệ tiêm chủng giảm và giảm nhiều nhất trong 3 thập kỷ qua, điều này hình thành “khoảng trống miễn dịch” và tạo thời cơ cho nhiều dịch bệnh nguy hiểm có cơ hội bùng phát trở lại gây gánh nặng cho gia đình và toàn xã hội. Chính vì vậy, chủ động phòng ngừa các bệnh nguy hiểm trong thời điểm giao mùa bằng vắc xin, đặc biệt là các “bệnh cũ" nhưng bị lãng quên như sởi, ho gà, viêm màng não… là rất quan trọng.

Các thông tin về tình hình dịch bệnh và các bệnh nguy hiểm mùa xuân hè, cách phòng tránh, điều trị bệnh hiệu quả được các chuyên gia tư vấn trong chương trình: “Ho gà, sởi, viêm màng não & các bệnh Xuân Hè nguy hiểm thường gặp” diễn ra vào tối 12/04/2024. Chương trình có sự tham gia của TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, BV Nhi đồng 1, TP. HCM, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC và BS.CKII Nguyễn Thị Hạnh Lê, Phó khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM.

Quý Khách có thể xem lại chương trình ngay tại đây

Theo TS.BS Nguyễn An Nghĩa, giao mùa Xuân – Hè là cao điểm bùng phát của nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bởi thời tiết diễn biến phức tạp, độ ẩm không khí tăng cao, mưa phùn ở miền Bắc và nắng nóng kéo dài ở miền Nam là nguyên nhân khiến nhiều virus, vi khuẩn sinh sôi và lây lan nhanh chóng. Trong khi đó, 2024 là năm nằm trong chu kỳ 2-4 năm tăng mạnh của nhiều dịch bệnh nguy hiểm, đặc biệt là bệnh sởi, ho gà, viêm màng não, sốt xuất huyết, tay chân miệng…

Lý giải nguyên nhân, TS.BS Nguyễn An Nghĩa cho biết bên cạnh yếu tố thời tiết thay đổi thất thường thì hậu quả nặng nề của đại dịch Covid-19 khiến cho tỷ lệ tiêm chủng của trẻ em Việt Nam cũng như trên thế giới giảm rất nhiều, hình thành lỗ hổng “miễn dịch”, nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm và biến chứng nặng tăng cao, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em, người già, người có bệnh nền mạn tính, suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai, kể cả miễn dịch của người tiêm vắc xin hoặc đã từng nhiễm bệnh.

“Khi xuất hiện tình trạng nợ miễn dịch, sức đề kháng của trẻ giảm thì bệnh tật sẽ gia tăng. Sự lơ là với các biện pháp phòng bệnh được cho là nguyên nhân dẫn đến tình trạng lây nhiễm bệnh nhanh chóng trong cộng đồng”, TS.BS An Nghĩa chia sẻ.

Thống kê từ Bộ Y tế Philippines (DOH) cho biết từ đầu năm đến ngày 30/3, cơ quan này đã ghi nhận 1.112 trường hợp mắc bệnh ho gà, cao hơn gần 34 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Theo trợ lý Bộ trưởng Y tế, trong số đó, đã có 54 trường hợp tử vong vì bệnh hô hấp này và toàn bộ đều là trẻ em dưới 5 tuổi. Trong khi đó ở Việt Nam, các trường hợp mắc ho gà ở trẻ em xuất hiện rải rác, đa số trẻ nhập viện điều trị bệnh ho gà đều được ghi nhận không tiêm hoặc chưa tiêm vắc xin đầy đủ.

Ho gà là căn bệnh truyền nhiễm do vi trùng, dễ lây qua đường hô hấp, trẻ em hay người lớn đều có thể lây nhiễm nếu không được tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch. Đa phần các trường hợp bệnh nặng thường tập trung ở trẻ trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt dưới 12 tháng tuổi. Người lớn bị ho gà thường xuất hiện các triệu chứng ho không quá đặc biệt khiến người bệnh lầm tưởng là những đợt ho thông thường và trở thành nguồn lây nhiễm chính cho trẻ nhỏ trong nhà.

Ho gà là bệnh có chu kỳ 3 - 5 năm có thể bùng phát dịch bệnh. Tại Việt Nam, vắc xin ho gà được triển khai tiêm chủng trong chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc tiêm chủng dịch vụ là vắc xin phối hợp 6 trong 1 và 5 trong 1, được chỉ định tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi (vắc xin 6 trong 1 có thể tiêm sớm cho trẻ từ 6 tuần tuổi). Tuy nhiên, sau dịch Covid-19, tỷ lệ tiêm chủng sụt giảm mạnh khiến nhiều trẻ chưa được bảo vệ. Ngoài ra, hệ miễn dịch của trẻ nhỏ còn non nớt, chưa hoàn thiện nên rất dễ mắc bệnh, gặp biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong cao. Do đó, các chuyên gia nhấn mạnh việc tiêm chủng cho trẻ đầy đủ và đúng lịch trong những năm tháng đầu đời là rất quan trọng để hình thành miễn dịch đặc hiệu bảo vệ trẻ toàn diện trước các tác nhân gây bệnh nguy hiểm.

Mặt khác, ho gà là bệnh không có miễn dịch trọn đời, chính vì vậy cần duy trì tiêm mũi nhắc vào các mốc thời gian nhất định, cụ thể khi trẻ 4-7 tuổi, 9-15 tuổi, phụ nữ chuẩn bị và đang mang thai, người lớn cần duy trì tiêm nhắc vắc xin ho gà mỗi 10 năm để cơ thể tiếp tục hình thành kháng thể bảo vệ đối với căn bệnh này.

Bên cạnh ho gà, sởi cũng có chu kỳ bùng phát mỗi 4-5 năm và dễ lây trong mùa Xuân - Hè. BS.CKII Nguyễn Thị Hạnh Lê cho biết thời điểm hiện nay đã vào đúng chu kỳ của bệnh sởi. Trong đó tỷ lệ tiêm chủng vắc xin sởi thấp có thể khiến miễn dịch cộng đồng suy giảm, khả năng cao dịch bệnh có thể bùng phát mạnh trong năm nay.

BS. Hạnh Lê cho biết thêm sởi lây lan nhanh và rất nguy hiểm bởi virus sởi có thể sống tới 2 giờ trong không gian nơi người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi. Nếu người lành hít phải không khí bị ô nhiễm hoặc chạm vào bề mặt bị nhiễm virus gây bệnh, sau đó vô tình đưa tay chạm vào mắt, mũi, miệng sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh.

Sởi có thể xuất hiện ở mọi đối tượng nhưng trẻ em bị suy giảm miễn dịch và sức đề kháng kém là đối tượng dễ bị virus sởi tấn công nhất. Sau khi đã nhiễm virus, trẻ xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như sốt, ho, chảy nước mắt, mũi, phát ban… bệnh tiến triển nhanh chóng và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm các vị trí tai giữa, xoang, phổi, phế quản, màng não, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt nếu không được điều trị kịp thời.

Trẻ suy dinh dưỡng còn gặp nguy hiểm hơn hơn do bị viêm phổi kẽ dẫn đến sẹo tiến triển ở mô phổi, gây suy hô hấp. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ thống kê, cứ 20 trẻ mắc sởi thì có một trẻ bị viêm phổi. Ở các nước đang phát triển, biến chứng viêm phổi chiếm đến 80% trẻ mắc sởi và là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tử vong do căn bệnh này.

Theo các chuyên gia, bệnh sởi có khả năng xóa trí nhớ miễn dịch, tức khi mắc sởi, virus sởi không chỉ tấn công các cơ quan trong cơ thể mà còn tấn công vào các tế bào lympho nhớ khiến cho hệ thống miễn dịch của người bệnh bị phá hủy và thiết lập trở lại trạng thái ban đầu còn non nớt, chưa hoàn thiện. Điều này khiến người bệnh rất dễ mắc các bệnh lý đã từng mắc trước đây.

“Ví dụ trẻ 2,3,4 tháng tuổi đã được tiêm vắc xin để phòng 6 bệnh nguy hiểm nhưng khi trẻ mắc sởi thì virus sởi không chỉ gây bệnh bình thường mà còn phá luôn trí nhớ vốn dĩ đã giúp trẻ ghi nhớ cách chống lại 6 bệnh trước, khiến công trình miễn dịch mà trẻ đã xây dựng để bảo vệ cơ thể trước đó đã biến mất. Thậm chí, thời gian bị xóa trí nhớ miễn dịch không phải chỉ là 1 tháng 2 tháng mà kéo dài 2 đến 5 năm sau thì người bệnh mới tạo lại được trí nhớ miễn dịch”, TS.BS An Nghĩa phân tích.

Chính vì vậy, để giảm thiểu rủi ro cũng như ngăn chặn dịch sởi quay trở lại, trẻ em và người lớn cần chủ động tiêm ngừa vắc xin sởi đầy đủ và đúng lịch để giúp cơ thể hình thành kháng thể đặc hiệu với virus sởi, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh sởi cũng như các biến chứng nguy hiểm với hiệu quả vượt trội đến 98%.

Viêm màng não do não mô cầu nhóm B cũng là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm vào thời điểm giao mùa. Từ khi khởi phát, chỉ sau 24 giờ, trẻ mắc viêm màng não mô cầu có thể tử vong. Thống kê cho thấy tỷ lệ tử vong lên đến đến 50% nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Thậm chí, sau khi được điều trị và sống sót, có đến 30% trẻ phải gánh chịu những di chứng nặng nề suốt đời như cắt cụt tay chân, nhiễm khuẩn huyết, điếc, liệt, mù…

BS.CKI Bạch Thị Chính nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm dự phòng vắc xin viêm màng não mô cầu nhóm B sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi. Bởi trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ, hệ thống miễn dịch còn non nớt và lượng kháng thể thụ động nhận được từ mẹ suy giảm dần theo thời gian dẫn đến khả năng trẻ dễ mắc bệnh và gặp nhiều biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra. Nhóm trẻ dưới 1 tuổi có nguy cơ mắc cao nhất so với các nhóm tuổi khác, đặc biệt là nhóm dưới 5 tháng tuổi.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đưa về và triển khai tiêm vắc xin Bexsero thế hệ mới phòng viêm màng não mô cầu nhóm B, mang lại cơ hội phòng bệnh sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn đến 50 tuổi. Đồng thời, VNVC cũng là đơn vị tiêm chủng duy nhất tại Việt Nam có đầy đủ cả 3 loại vắc xin phòng tất cả các nhóm não mô cầu nguy hiểm, kịp thời đáp ứng nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn ở cả dịch vụ Tiêm lẻ vắc xin hoặc Tiêm trọn gói vắc xin với chi phí ưu đãi, không tăng giá khi khan hiếm gồm: vắc xin phòng não mô cầu nhóm B thế hệ mới (Bexsero - Ý); vắc xin phòng ngừa não mô cầu nhóm BC (Mengoc BC – Cuba) và ACYW-135 (Menactra, MenQuadfi và Nimenrix).

Trong đó, vắc xin não mô cầu thế hệ mới Bexsero (Ý) do hãng vắc xin và dược phẩm hàng đầu thế giới GSK (Bỉ) sản xuất tại Ý, được sản xuất theo công nghệ mới là tiếp cận dựa trên hệ gen của vi khuẩn não mô cầu (reverse vaccinology). Vắc xin chứa 4 thành phần kháng nguyên (4CMENB) của nhóm B, cung cấp khả năng tiêu diệt hiệp đồng cao và bao phủ nhiều chủng vi khuẩn não mô cầu nhóm B hơn. Vắc xin có hiệu quả cao 95% phòng các bệnh lý não mô cầu xâm lấn nhóm B gây ra như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi,…

Vắc xin Mengoc BC (CuBa) do hãng Finlay Institute tại CuBa sản xuất theo công nghệ túi màng ngoài Polysaccharide (OMV: Outer membrane vesicles), chứa polysaccharide nhóm C và 1 thành phần kháng nguyên nhóm B nên hiệu quả bảo vệ trên nhóm B hẹp hơn. Vắc xin được tiêm cho trẻ em từ 6 tháng đến người lớn 45 tuổi.

Vắc xin Menactra do hãng dược phẩm hàng đầu thế giới Sanofi Pasteur sản xuất tại Mỹ theo công nghệ Polysaccharide cộng hợp phòng 4 nhóm huyết thanh A, C, Y, W-135, có lịch tiêm cho trẻ từ 9 tháng đến người lớn 55 tuổi. Vắc xin Nimenrix (Bỉ) được sản xuất bởi hãng Pfizer theo công nghệ Polysaccharide cộng hợp phòng 4 nhóm huyết thanh A, C, Y, W-135 giải độc tố uốn ván, có thể tiêm sớm cho trẻ từ 6 tuần tuổi. Vắc xin MenQuadfi  do hãng dược phẩm Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất tại Mỹ cũng có khả năng tạo miễn dịch với 4 nhóm huyết thanh A, C, Y, W-135, chỉ định cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn. Theo số liệu của CDC Mỹ, từ khi đưa vào sử dụng, vắc xin cộng hợp ACYW-135 đã giảm đến 90% số ca mắc bệnh ở các nhóm huyết thanh chính gây bệnh C, Y và W-135.

Hiện nay, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC sẵn sàng cung cấp số lượng lớn các loại vắc xin phòng tất cả các nhóm não mô cầu cũng như nhiều loại vắc xin quan trọng khác cho trẻ em và người lớn như vắc xin ho gà, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, viêm não Nhật Bản,... Toàn bộ vắc xin được lưu giữ và bảo quản trong kho lạnh đạt chuẩn GSP và hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) hiện đại, quy mô lớn với sức chứa “khủng” lên đến 400 triệu liều vắc xin trong cùng một thời điểm, đảm bảo vắc xin được bảo quản trong nhiệt độ từ 2-8 độ C theo đúng yêu cầu nghiêm ngặt từ nhà sản xuất.

Đặc biệt, giá vắc xin tại VNVC luôn ở mức hợp lý và bình ổn kể cả thời điểm khan hiếm. VNVC hiện đang áp dụng nhiều chương trình ưu đãi hấp dẫn, đặc biệt là Siêu ưu đãi combo vắc xin bảo vệ não cho cả gia đình cùng giải pháp tài chính đột phá “Tiêm vắc xin trước trả sau không lãi suất” hoặc chia nhỏ thanh toán trong nhiều lần. Đồng thời, Khách hàng tiêm chủng tại VNVC cũng được hỗ trợ nhắc lịch tiêm, theo dõi lịch sử tiêm chủng, quản lý mũi tiêm qua VNVC Mobile App “Trợ lý tiêm chủng” đầy đủ để không bỏ lỡ lịch tiêm nhiều loại vắc xin phòng bệnh quan trọng.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ