Trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh nguy hiểm không? Phải làm sao?

Hiện tượng trẻ sau khi tiêm vắc xin xuất hiện tình trạng sốt kèm theo chân tay lạnh thường rất hiếm gặp nhưng lại khiến phụ huynh hoang mang, lo lắng liệu trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh nguy hiểm không? Cần chăm sóc trẻ bị sốt chân tay lạnh thế nào tại nhà? Chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng vắc xin VNVC sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây!

Trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh có nguy hiểm không?

Trẻ tiêm phòng bị sốt tay chân lạnh là phản ứng sinh lý bình thường do cơ địa nhạy cảm của trẻ và hệ thống miễn dịch của cơ thể đang hoạt động để tạo kháng thể chống lại mầm bệnh.

Tình trạng sốt nhẹ (dưới 38,5 độ C) kèm chân tay lạnh thường xuất hiện trong 24 – 48 giờ đầu sau tiêm, nhanh chóng thuyên giảm và khỏi hẳn mà không gây ra bất kỳ ảnh hưởng tiêu cực nào đến sức khỏe nếu trẻ được chăm sóc đúng cách. Tuy đây không phải là phản ứng sau tiêm nguy hiểm nhưng phụ huynh vẫn cần theo dõi trẻ sát sao vì hiện tượng sốt chân tay lạnh có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau không phải do đáp ứng với vắc xin.

Theo các chuyên gia y tế, nếu bị sốt kèm theo bị lạnh ở các chi có thể là do nhiễm trùng virus, vi khuẩn, độc tố, chất kích thích, dị ứng (3)… Đáng lưu ý, sốt tay chân lạnh cũng là một trong những dấu hiệu cảnh báo trẻ có thể bị viêm màng não và nhiễm trùng huyết nguy hiểm, cần đặc biệt theo dõi và can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân trẻ trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh

Hiện tượng trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh thường khiến cha mẹ lo lắng. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp là do phản ứng bình thường của hệ miễn dịch với vắc xin và cơ địa nhạy cảm co mạch vì sốt ở trẻ, cụ thể như sau:

1. Phản ứng của hệ miễn dịch

Theo các chuyên gia y tế, sự bảo vệ do tiêm chủng vắc xin tạo ra được trung gian thông qua sự tương tác phức tạp giữa miễn dịch bẩm sinh, miễn dịch dịch thể và miễn dịch qua trung gian tế bào. Do đó, sau khi tiêm chủng, cơ thể trẻ sẽ nhận diện các thành phần của vắc xin như “kẻ lạ” và kích hoạt hệ thống miễn dịch chống lại mầm bệnh đang được đưa vào cơ thể. Quá trình kích hoạt này có thể diễn ra mạnh mẽ và bùng phát bằng cách biểu hiện ra ngoài cơ thể, gây ra hiện tượng sốt kèm chân tay lạnh ở trẻ.

2. Hiện tượng co mạch do sốt

Theo nghiên cứu, quá trình cơ thể phản ứng miễn dịch với vắc xin có thể khiến mạch máu ngoại vi của trẻ co lại, làm giảm lưu lượng máu đến da, giúp giảm thiểu mất nhiệt bằng cách chuyển hướng máu vào các mô sâu hơn. Điều này khiến tay chân của trẻ lạnh trong khi thân nhiệt tăng, dẫn đến hiện tượng sốt chân tay lạnh sau khi tiêm chủng.

3. Tăng sản nhiệt và điều hòa năng lượng

Tình trạng trẻ đi tiêm về bị sốt thường là biểu hiện cho thấy quá trình "chiến đấu miễn dịch" vẫn đang diễn ra. Khi phát sốt, cơ thể tăng cường hoạt động trao đổi chất, tiêu hao năng lượng nhiều hơn, đồng thời làm co mạch máu ngoại vi để giữ nhiệt nhằm duy trì hiệu quả hoạt động của các cơ quan sống còn.

4. Chức năng điều nhiệt chưa hoàn thiện ở trẻ nhỏ

Ở trẻ em, hệ thần kinh trung ương, bao gồm trung tâm điều hòa nhiệt, vẫn chưa phát triển đầy đủ. Điều này làm cho quá trình điều tiết thân nhiệt thường chưa ổn định. Ở một số trẻ, tình trạng lạnh tay chân có thể kéo dài hơn bình thường do sự phối hợp giữa cơ chế co mạch và tác động của cytokine bị mất cân bằng.

5. Yếu tố ngoại cảnh

Nhiệt độ môi trường cũng có thể ảnh hưởng. Khi trẻ sốt nhưng tay chân bị tiếp xúc với không khí hoặc nơi có nhiệt độ thấp, cảm giác lạnh sẽ rõ ràng hơn.

Trong đa số trường hợp, sốt và lạnh tay chân sau tiêm phòng là phản ứng thông thường và không nguy hiểm. Đây là tín hiệu cho thấy vắc xin đang kích hoạt hệ miễn dịch hiệu quả.

Cách chăm sóc trẻ bị sốt kèm tay chân lạnh tại nhà

Song với thắc mắc về vấn đề trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh, nhiều phụ huynh cũng đặt ra câu hỏi cách chăm sóc trẻ như thế nào là đúng ngay tại nhà, nhằm hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh chóng. Một số cách chăm sóc trẻ bị sốt kèm tay chân lạnh tại nhà như sau:

1. Theo dõi nhiệt độ và tình trạng của trẻ

Điều quan trọng nhất khi chăm sóc trẻ bị sốt kèm tay chân lạnh chính là liên tục theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng cách đo thân nhiệt bằng nhiệt kế ở nách hoặc hậu môn, nhằm xác định về mức độ sốt của trẻ. Nếu trẻ chỉ tăng thân nhiệt nhẹ dưới 38,5 độ C thì phụ huynh không cần quá lo lắng, chỉ cần chườm ấm và cho trẻ mặc đồ thoải mái, không ủ quá kỹ (dù tay chân trẻ bị lạnh), chất liệu vải phải thấm hút mồ hôi tốt để cơ thể dễ tản nhiệt.

Đồng thời, phụ huynh cũng cần quan sát tình trạng của trẻ về cách sinh hoạt, ăn uống và biểu hiện thường ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào đáng nghi ngờ như chán ăn, ngủ li bì, chân tay tím tái, da nhợt nhạt… cần thăm khám bác sĩ để được can thiệp kịp thời, ngăn ngừa hệ quả xấu xảy ra.

2. Xử lý sốt nhẹ kèm tay chân lạnh

Trong trường hợp trẻ xuất hiện sốt nhẹ (trên 38,5 độ C), phụ huynh có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt với liều lượng theo chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, phụ huynh nên kết hợp chườm ấm bằng khăn tay (ấm, không lạnh), chườm ở nách, bẹn, cổ để hỗ trợ hạ sốt. Tránh chườm lạnh vì có thể làm co mạch và khiến trẻ lạnh hơn.

Ngoài ra, phụ huynh cần bổ sung đủ nước (nước ấm hoặc sữa mẹ) và dinh dưỡng đủ chất, cân bằng cho trẻ, nhằm tăng cường sức đề kháng, củng cố hệ miễn dịch hiệu quả.

3. Giữ ấm tay chân

Khi trẻ bị lạnh tay chân, có thể dùng khăn ấm hoặc tất để giữ nhiệt vùng tay và chân của trẻ, tránh để trẻ bị mất nhiệt quá mức ở vùng ngoại vi. Đồng thời, không nên ủ quá kín khiến trẻ ra mồ hôi, làm tăng nguy cơ nhiễm lạnh.

Khi nào trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh cần khám bác sĩ?

Mặc dù trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh là hiện tượng sinh lý bình thường sau khi tiêm chủng, nhưng một số trường hợp hiếm gặp, trẻ xuất hiện các triệu chứng bất thường, cần thăm khám bác sĩ ngay để được can thiệp điều trị kịp thời, hạn chế rủi ro nguy hiểm xảy ra, bao gồm:

• Sốt cao liên tục, kéo dài trong nhiều ngày và không đáp ứng thuốc hạ sốt dù đã dùng theo đúng chỉ định;
• Sốt chân tay lạnh kèm theo lừ đừ, li bì, ngủ khó đánh thức;
• Trẻ bỏ bú, nôn nhiều, quấy khóc không dứt hoặc không phản ứng như bình thường;
• Xuất hiện phát ban, da tím tái, khó thở hoặc thở rút lõm ngực;
• Xuất hiện tình trạng sốt co giật.

Có nên tiêm mũi vắc xin tiếp theo nếu trẻ bị sốt chân tay lạnh sau tiêm phòng?

Việc trẻ bị sốt chân tay lạnh sau tiêm phòng có nên tiếp tục tiêm mũi vắc xin tiếp theo hay không sẽ tùy thuộc vào mức độ phản ứng và đánh giá của bác sĩ. Theo các chuyên gia y tế, phản ứng sốt nhẹ và chân tay lạnh thoáng qua thường là biểu hiện bình thường của hệ miễn dịch đang hoạt động. Tuy nhiên, không loại trừ được trường hợp đây là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe khác.

Do đó, trong trường hợp này, trẻ nên đến các trung tâm tiêm chủng uy tín để được bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm, khai thác tiền sử kỹ lưỡng, đánh giá thể trạng tổng quát, để được chỉ định thực hiện mũi tiêm phù hợp, đúng độ tuổi, nhằm đảm bảo an toàn và sản sinh hiệu quả bảo vệ tối ưu.

Như đã đề cập, trẻ tiêm phòng bị sốt chân tay lạnh là hiện tượng sinh lý bình thường sau khi tiêm vắc xin, do cơ thể trẻ đang đáp ứng miễn dịch với vắc xin, dẫn đến hiện tượng co mạch máu các chi khiến tay chân lạnh trên nền tảng thân nhiệt tăng nhẹ. Tuy nhiên, phụ huynh không được chủ quan vì sốt tay chân lạnh có thể tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác không phải do vắc xin. Cần theo dõi trẻ chặt chẽ và đưa đi khám ngay khi xuất hiện các biểu hiện bất thường.