Sốt xuất huyết ngày thứ 3: Triệu chứng và biến chứng có thể gặp

Sốt xuất huyết ngày thứ 3 là thời điểm bệnh diễn biến phức tạp khi các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn chỉ trong vài giờ. Vì thế người bệnh sốt xuất huyết cần được theo dõi sát sao để tránh dẫn đến những biến chứng không mong muốn, thậm chí là tử vong.

Sốt xuất huyết ngày thứ 3 thuộc giai đoạn nào của bệnh?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, sốt xuất huyết Dengue thường diễn tiến qua ba giai đoạn chính:

1. Giai đoạn sốt: Diễn ra từ ngày 1 - 3 của bệnh
2. Giai đoạn nguy hiểm: Diễn ra từ ngày 3 - 7 của bệnh
3. Giai đoạn hồi phục: Diễn ra từ ngày 7 - 10 của bệnh

Sốt xuất huyết ngày thứ 3 thường là giai đoạn chuyển giao giữa giai đoạn sốt và giai đoạn nguy hiểm. Đây là cột mốc quan trọng vì ở thời điểm này, các triệu chứng điển hình của bệnh có thể thay đổi nhanh chóng, dẫn đến nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi sát sao.

Từ góc độ lâm sàng, ngày thứ 3 của sốt xuất huyết đánh dấu sự xuất hiện của các yếu tố nguy cơ nghiêm trọng. Dù người bệnh vẫn có thể đang sốt cao hoặc cơn sốt bắt đầu hạ, nhưng điều này không có nghĩa là bệnh đã thuyên giảm. Trái lại, việc cơn sốt hạ nhanh đột ngột trong ngày này có thể cho thấy nguy cơ bệnh tiến triển xấu. Đã ghi nhận nhiều trường hợp sốt xuất huyết diễn tiến nặng hơn vào ngày thứ 3 nhưng không kịp thời điều trị dẫn đến tình trạng nguy kịch, thậm chí là tử vong.

⇒ Tham khảo thêm: Khi nào thì biết đã khỏi sốt xuất huyết? Dấu hiệu sắp hết bệnh

Từ ngày thứ 3, virus Dengue đã gây tác động trực tiếp đến các mao mạch và nội mạc mạch máu, làm tăng tính thấm thành mạch. Hậu quả là huyết tương bị rò rỉ ra ngoài mạch máu, dẫn đến tình trạng cô đặc máu và nguy cơ tụt huyết áp. Đây là một trong những yếu tố khiến bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng sốc Dengue – một biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em.

Đồng thời, sự phá hủy tiểu cầu trong máu bắt đầu tăng mạnh mẽ ở giai đoạn này. Điều này thể hiện qua các chỉ số xét nghiệm máu như tiểu cầu giảm nhanh (dưới 100.000/μL) và hematocrit tăng cao bất thường. Các triệu chứng này là dấu hiệu cần được theo dõi sát sao để tránh các nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng.

⇒ Tham khảo thêm: 2 cách tăng tiểu cầu khi bị sốt xuất huyết nhanh chóng, an toàn

Giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết thường gắn liền với các biểu hiện xuất huyết do giảm tiểu cầu và rối loạn chức năng đông máu. Ở ngày thứ 3, người bệnh có thể bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như chấm xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, chảy máu cam hoặc thậm chí xuất huyết nội tạng. Đặc biệt, chảy máu ở các cơ quan nội tạng như dạ dày, ruột có thể không có biểu hiện rõ ràng nhưng vô cùng nguy hiểm.

Triệu chứng sốt xuất huyết ngày thứ 3

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi vằn Aedes aegypti. Đây là căn bệnh có tỷ lệ mắc cao tại các quốc gia nhiệt đới như Việt Nam, đặc biệt gia tăng trong mùa mưa. Các chuyên gia y tế nhận định rằng ngày thứ 3 của sốt xuất huyết là thời điểm nhạy cảm, khi bệnh có thể chuyển biến phức tạp và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời.

1. Tình trạng chung của bệnh

Sốt xuất huyết ngày thứ 3 nằm trong khoảng giao thoa giữa giai đoạn sốt và giai đoạn nguy hiểm – hai giai đoạn quan trọng và thường có những biến đổi khó lường của bệnh. Trong những ngày đầu (ngày 1 - 2), người bệnh thường xuất hiện sốt cao liên tục từ 39 - 40 độ C, kèm theo các triệu chứng của nhiễm trùng như đau đầu, nhức mỏi cơ thể, chán ăn và mệt mỏi. Tuy nhiên, đến ngày thứ 3, các triệu chứng này có thể thay đổi theo hai chiều hướng khác nhau: hoặc cơn sốt tiếp tục duy trì hoặc sốt giảm dần.

Điều đáng lưu ý là sự giảm sốt trong ngày thứ 3 không đồng nghĩa với việc bệnh cải thiện mà có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh bước vào giai đoạn nguy hiểm. Đây là thời điểm mà virus Dengue đẩy mạnh tác động lên cơ thể, gây ra những biến đổi bất thường bên trong, chẳng hạn như hiện tượng thấm thoát huyết tương, suy giảm tiểu cầu nghiêm trọng, và rối loạn đông máu.

2. Các triệu chứng điển hình

Trong ngày thứ 3, người bệnh sốt xuất huyết có thể gặp phải một số triệu chứng điển hình, được chia làm hai nhóm chính là triệu chứng toàn thân và triệu chứng xuất huyết:

Triệu chứng toàn thân:

• Sốt: Cơn sốt có thể tiếp tục kéo dài và dao động từ 38 đến 39 độ C. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, người bệnh có thể bắt đầu hạ sốt. Đây là một diễn biến phổ biến nhưng không phải dấu hiệu tích cực.
• Đau nhức cơ thể: Người bệnh tiếp tục cảm thấy đau nhức cơ bắp, đau vùng lưng và khớp, đi kèm cảm giác uể oải, mệt mỏi kéo dài.
• Đau đầu, đau mắt: Đặc biệt, đau quanh hốc mắt hoặc phía sau mắt là triệu chứng khá đặc trưng của sốt xuất huyết.
• Buồn nôn, chán ăn: Hệ tiêu hóa có thể bị ảnh hưởng, khiến người bệnh ít ăn uống, cảm giác mệt mỏi gia tăng. Một số bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng đau bụng nhẹ hoặc khó chịu ở vùng gan (hạ sườn phải).

Triệu chứng xuất huyết:

• Ngày thứ 3 của sốt xuất huyết thường ghi nhận sự xuất hiện của các biểu hiện xuất huyết nhẹ, bao gồm:
• Xuất hiện các chấm xuất huyết dưới da, đặc biệt ở vùng cẳng chân, đùi, hoặc phần bụng – dễ nhận biết hơn nếu người bệnh thực hiện nghiệm pháp dây thắt (garo).
• Chảy máu ở niêm mạc như chân răng, chảy máu cam.
• Một số người bệnh sẽ có xuất huyết nhẹ ở đường tiêu hóa, gây đi tiêu phân đen hoặc đỏ nhẹ (ít gặp ở giai đoạn này).

3. Các dấu hiệu nguy hiểm cần lưu ý

Ngày thứ 3 của bệnh không chỉ là dấu mốc xác định triệu chứng điển hình mà còn là thời điểm xuất hiện các dấu hiệu báo hiệu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Người bệnh hoặc người nhà cần cảnh giác và liên hệ ngay với nhân viên y tế nếu phát hiện bất kỳ biểu hiện nguy hiểm nào dưới đây:

Dấu hiệu thoát huyết tương và cô đặc máu:

• Mạch đập nhanh, yếu hoặc khó bắt.
• Huyết áp kẹp (mức chênh lệch giữa huyết áp tâm thu và tâm trương dưới 20 mmHg).
• Da tay và chân lạnh, nhợt nhạt, vã mồ hôi.
• Đi tiểu ít hoặc không đi tiểu trong vòng 6 - 8 giờ. Đây là dấu hiệu suy giảm chức năng thận do giảm tuần hoàn máu.

Dấu hiệu rối loạn đông máu và xuất huyết nặng:

• Xuất hiện tình trạng chảy máu nhiều ở các niêm mạc như lợi, mũi, hoặc chảy máu không cầm được sau va chạm nhẹ.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, là dấu hiệu của xuất huyết đường tiêu hóa nghiêm trọng.
• Xuất huyết nội tạng, như đau bụng dữ dội hoặc chướng bụng – có thể do chảy máu ở gan.

Các dấu hiệu thần kinh và nguy cơ sốc Dengue:

• Người bệnh mệt lả, khó tập trung, cảm giác bồn chồn, vật vã hoặc biểu hiện lơ mơ.
• Thở nhanh, khò khè hoặc thở không đều – dấu hiệu suy hô hấp.

Biến chứng có thể xảy ra ở sốt xuất huyết ngày thứ 3

Sốt xuất huyết Dengue là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với khả năng gây ra các biến chứng nặng, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Trong quá trình diễn tiến của bệnh, ngày thứ 3 được xem là “cột mốc” quan trọng khi các dấu hiệu lâm sàng không chỉ có nguy cơ thay đổi bất thường mà còn tiềm ẩn các biến chứng nguy hiểm liên quan đến thoát huyết tương, rối loạn đông máu, xuất huyết nặng và suy đa cơ quan. Đây là ngày mà cơ thể người bệnh có thể bắt đầu đối mặt với giai đoạn nguy hiểm, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ và can thiệp y tế kịp thời.

1. Thấm thoát huyết tương

Một trong những biến chứng đáng ngại nhất có thể xuất hiện vào ngày thứ 3 của sốt xuất huyết là sự thấm thoát huyết tương – một tình trạng đặc trưng của giai đoạn nguy hiểm. Lúc này, virus Dengue tấn công vào các mao mạch máu, làm tăng tính thấm thành mạch, dẫn đến hiện tượng huyết tương rò rỉ từ lòng mạch máu ra không gian ngoại bào.

Hệ quả của sự rò rỉ huyết tương này là tình trạng cô đặc máu (Hematocrit tăng cao) và giảm thể tích tuần hoàn. Các mao mạch mất khả năng duy trì áp lực máu bình thường, gây ra các triệu chứng như tay chân lạnh, vã mồ hôi, huyết áp tụt hoặc kẹt (độ chênh lệch giữa huyết áp tâm thu và tâm trương dưới 20 mmHg). Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có khả năng dẫn đến một biến chứng nguy hiểm – sốc Dengue.

2. Sốc Dengue

Sốc Dengue là biến chứng đe dọa tính mạng, khi mà cơ thể không còn đủ lượng máu cần thiết để nuôi dưỡng các cơ quan. Biểu hiện của sốc bao gồm da lạnh, ẩm, mạch nhanh nhỏ, lơ mơ, vật vã, thậm chí ngất xỉu. Sự can thiệp kịp thời qua truyền dịch hồi sức đóng vai trò quan trọng để duy trì tuần hoàn và tránh suy đa cơ quan.

3. Rối loạn đông máu và xuất huyết: “Kẻ thù” thầm lặng tấn công nội tạng

Sự phá hủy tiểu cầu và rối loạn chức năng đông máu do virus Dengue gây ra cũng bắt đầu trở nên rõ rệt vào ngày thứ 3. Tiểu cầu – yếu tố quan trọng trong quá trình cầm máu và chống xuất huyết – giảm nhanh chóng, khiến cơ thể dễ bị xuất huyết ở cả bề mặt lẫn nội tạng.

Các biến chứng liên quan đến xuất huyết bao gồm:

Xuất huyết trên bề mặt:

Các vết bầm, chấm xuất huyết dưới da hoặc tình trạng chảy máu ở chân răng, chảy máu cam có thể xuất hiện từ sớm. Tuy đây là dấu hiệu ban đầu, nhưng nếu không được xử lý tốt, tình trạng xuất huyết có thể tiến triển lên mức độ nghiêm trọng hơn.

Xuất huyết nội tạng:

Ngày thứ 3 cũng là thời điểm bắt đầu nguy cơ xuất huyết tại các cơ quan bên trong, đặc biệt ở đường tiêu hóa như dạ dày hoặc ruột. Biểu hiện thường gặp là nôn ra máu hoặc tiêu phân đen (màu máu đã bị oxy hóa). Bên cạnh đó, xuất huyết tại các cơ quan nội tạng như gan, phổi, hay não có thể xảy ra – đây đều là các tình trạng có thể gây tử vong nhanh nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Hội chứng đông máu nội mạch rải rác (DIC):

Đây là một biến chứng nguy hiểm khi các yếu tố đông máu bị kích hoạt một cách bất thường, gây đông máu trong lòng mạch, trong khi ở các khu vực khác lại xuất hiện tình trạng xuất huyết không cầm được. DIC là một hội chứng nghiêm trọng, thường gây suy đa cơ quan và có tỷ lệ tử vong cao.

Suy gan cấp: Biến chứng âm thầm nhưng nguy hiểm

Ngày thứ 3 cũng là thời điểm cơ quan gan bắt đầu bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự tấn công của virus Dengue. Tình trạng viêm gan cấp có thể được nhận diện qua các dấu hiệu như đau tức vùng hạ sườn phải, buồn nôn, nôn, mệt mỏi nghiêm trọng và có thể kèm theo vàng da, vàng mắt. Xét nghiệm máu ở giai đoạn này thường cho thấy men gan (AST/ALT) tăng vọt bất thường, chứng tỏ các tế bào gan đang bị tổn thương.

Nếu không được kiểm soát, suy gan cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm hơn, bao gồm rối loạn đông máu, hôn mê gan hoặc thậm chí là tử vong. Sự theo dõi và chăm sóc tích cực tại bệnh viện ở giai đoạn này là yếu tố quyết định góp phần giảm nguy cơ tử vong.

Suy thận cấp và suy đa cơ quan: Mối đe dọa lớn nhất

Một biến chứng khác cần đặc biệt lưu ý là suy thận cấp, thường xảy ra do giảm thể tích tuần hoàn trầm trọng trong giai đoạn thoát huyết tương. Người bệnh sẽ đi tiểu ít hoặc không đi tiểu trong nhiều giờ liền, mức creatinin máu gia tăng nhanh chóng – cho thấy khả năng lọc máu của thận đã suy giảm nghiêm trọng. Nếu không được can thiệp kịp thời, suy thận cấp không chỉ ảnh hưởng đến thận mà còn dẫn đến tình trạng suy đa cơ quan, gây ra sự rối loạn toàn bộ hệ thống cơ thể.

Suy đa cơ quan được xem là giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng nhất của sốt xuất huyết nặng, với tỷ lệ tử vong cao. Tình trạng này thường xảy ra nhanh chóng chỉ sau vài giờ, vì vậy việc can thiệp y tế ngay từ các dấu hiệu ban đầu là vô cùng cấp thiết.

Cảnh giác và can thiệp kịp thời – Chìa khóa bảo vệ sự sống

Biến chứng của sốt xuất huyết ngày thứ 3 là những tình trạng đòi hỏi sự chú ý đặc biệt từ cả người bệnh, người nhà và hệ thống y tế. Đây là thời điểm bệnh chuyển biến phức tạp, và bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng nặng, chảy máu khó cầm, tay chân lạnh, lơ mơ hoặc vã mồ hôi đều cần được xử lý khẩn cấp.

Trong bối cảnh sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc đặc trị, việc theo dõi sát sao các triệu chứng, tăng cường ý thức cảnh giác và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là vũ khí hiệu quả nhất để ngăn chặn biến chứng nguy hiểm trong ngày thứ 3. Đặc biệt, người bệnh cần được chăm sóc tại cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc.

Trong giai đoạn nguy hiểm người bệnh có thể có những biến chứng sau:

• Sốc do giảm thể tích máu: Biểu hiện bằng vật vã, lừ đừ, li bì, vã mồ hôi lạnh, mạch nhanh, huyết áp thấp.
• Tràn dịch phổi: Đau ngực khi thay đổi tư thế, căng tức nặng ngực và khó thở.
• Tràn dịch màng bụng: Chướng bụng, bụng to nhanh.
• Vùng hạ sườn hoặc vùng thượng vị có thể bị đau tức do gan phình to, cùng với tình trạng vật vã, li bì, lạnh chân tay, da lạnh và ẩm toàn thân, tiểu ít.
• Những vết đỏ do xuất huyết có thể hiện diện dưới da, thường xuất hiện ở mu bàn chân, lòng bàn tay, đùi, mạn sườn và bụng.
• Xuất huyết nội tạng: Các biểu hiện như nôn ra máu, ho ra máu, đi tiểu ra máu, xuất huyết bất thường ở âm đạo, rong kinh, có thể cho thấy tình trạng xuất huyết ở đường tiêu hóa, phổi và não.
• Các biến chứng nặng bao gồm: viêm gan nặng, suy tim, suy thận, suy đa tạng, sốc do mất máu…

Điều trị sốt xuất huyết ngày thứ 3

Bệnh sốt xuất huyết hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, mà chủ yếu điều trị các triệu chứng và theo dõi sát sao diễn biến của bệnh 24/24h. Hạ sốt và bù dịch là hai bước cần thiết khi điều trị sốt xuất huyết ngày thứ 3.

1. Điều trị triệu chứng

Khi sốt cao từ 38,5°C, người bệnh cần được uống thuốc hạ sốt, làm mát người bằng nước ấm và không mặc quần áo quá kín. Theo các chuyên gia y tế, paracetamol đơn chất là thuốc hạ sốt duy nhất được chỉ định trong trường hợp này. Người bệnh chỉ nên dùng từ 10-15mg/kg cân nặng/lần. Mỗi lần uống nên cách nhau từ 4 đến 6 giờ.

Chú ý:

• Không được uống quá 60mg/kg cân nặng/24 giờ.
• Không dùng aspirin (acetylsalicylic acid), analgin, ibuprofen để hạ sốt vì có thể gây xuất huyết, toan máu.

2. Bù dịch sớm bằng đường uống

Để bù lại lượng dịch đã mất, người bệnh có thể uống nhiều nước oresol hoặc nước trái cây như nước dừa, cam, chanh, hoặc nước cháo loãng với muối.

Khi điều trị bệnh xuất huyết không nên sử dụng những thực phẩm có màu nâu hoặc đỏ như xá xị, sô cô la,...

3. Theo dõi và tái khám

Người bệnh cần được theo dõi sát sao trong suốt quá trình điều trị. Các dấu hiệu nghiêm trọng có thể xuất hiện, như thấy khó chịu hơn mặc dù sốt giảm hoặc hết sốt, biểu hiện hành vi thay đổi như lú lẫn, tăng kích thích, vật vã hoặc li bì; không ăn, uống được, nôn ói nhiều, đau bụng nhiều, tay chân lạnh, ẩm, mệt lả, bứt rứt, chảy máu mũi, miệng hoặc xuất huyết âm đạo, không tiểu trên 6 giờ. Khi đó, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám điều trị kịp thời.

Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết ngày thứ 3

Khi bệnh nhân đã vào ngày thứ 3 của bệnh sốt xuất huyết, cần được chăm sóc cẩn thận. Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn là vô cùng quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi chăm sóc bệnh nhân sót xuất huyết ngày thứ 3:

• Theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn: Thường xuyên đo nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ và nhịp thở của bệnh nhân. Bất kỳ sự thay đổi bất thường nào cũng có thể là dấu hiệu của biến chứng.
• Bù dịch đầy đủ: Khuyến khích bệnh nhân uống nhiều nước và dung dịch điện giải như oresol để duy trì cân bằng điện giải cơ thể.
• Ăn thức ăn dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng: Cung cấp các loại thực phẩm nhẹ nhàng như cháo, súp, hoa quả để giúp cơ thể dễ tiêu hóa và cung cấp năng lượng.
• Sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ: Nếu bệnh nhân có sốt cao, cần sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol theo hướng dẫn của chuyên gia y tế.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Khuyến khích bệnh nhân nghỉ ngơi đủ giấc để giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.
• Theo dõi các dấu hiệu nguy hiểm và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế kịp thời: Nếu bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như xuất huyết, đau bụng, buồn nôn nặng, hạ huyết áp, cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay lập tức để được điều trị chuyên sâu.

Bệnh nhân sốt xuất huyết ngày thứ 3 nên được chăm sóc đúng cách và kịp thời để giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng và nâng cao khả năng phục hồi của người bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết ngày thứ 4 có nguy hiểm không? Triệu chứng là gì?

Sốt xuất huyết ngày thứ 3 là thời điểm chuyển giao giữa đoạn sốt và giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Người bệnh có thể có thể gặp các biến chứng nặng như huyết tương rò rỉ hay suy đa tạng dẫn đến tử vọng nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, các triệu chứng của sốt xuất huyết ngày thứ 3 cần được phát hiện sớm để được chăm sóc đúng cách và ngăn ngừa các tình huống xấu nhất cho người bệnh.