Ăn thịt chó bị dại có nguy cơ mắc bệnh không? Cách xử lý khẩn cấp

Ăn thịt chó bị dại có thể tiềm ẩn nguy cơ nhiễm virus dại, mặc dù rất hiếm khi xảy ra, đặc biệt thịt từ chó không rõ nguồn gốc hoặc nhiễm bệnh. Đây là căn bệnh nguy hiểm, gần như 100% tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Ăn thịt chó bị dại có nguy cơ mắc bệnh không?

Ăn thịt chó bị dại còn sống hoặc chưa nấu chín kỹ có nguy cơ nhiễm virus dại, nhất là khi tiếp xúc với nước bọt nhiễm bệnh qua vết thương hở, niêm mạc. Virus dại không lây qua đường tiêu hóa nếu thịt đã nấu chín kỹ hoàn toàn.

1. Thịt được nấu chín kỹ

Virus dại rất nhạy cảm với nhiệt độ. Theo các tài liệu y học, virus sẽ bị bất hoạt hoàn toàn khi tiếp xúc với nhiệt độ trên 56°C trong vài phút. Do đó, nếu ăn thịt chó bị dại được nấu chín kỹ, đặc biệt là ở nhiệt độ sôi (100°C), virus sẽ không còn khả năng gây bệnh.

Ngoài ra, trong điều kiện người ăn không có vết thương hở ở miệng, nướu răng hoặc đường tiêu hóa, nguy cơ nhiễm dại qua đường ăn uống gần như không xảy ra. Đây là lý do vì sao tổ chức y tế khuyến cáo cần chế biến thịt kỹ lưỡng, không chỉ để phòng bệnh dại mà còn ngăn ngừa các bệnh lây truyền khác từ động vật sang người.

⇒ Tham khảo thêm bài viết chi tiết: Bệnh dại có lây qua đường ăn uống không? Giải đáp từ chuyên gia y tế

2. Thịt tái, nem chua, tiết canh

Trái ngược với thực phẩm đã được nấu chín, các món thịt tái, nem chua hoặc tiết canh làm từ chó nghi mắc bệnh dại tiềm ẩn rủi ro rất lớn.

Virus dại có thể tồn tại trong mô thần kinh, tuyến nước bọt, máu hoặc dịch cơ thể của động vật nhiễm bệnh. Khi những món ăn này không được xử lý ở nhiệt độ cao, virus còn sống có thể xâm nhập vào cơ thể người qua niêm mạc miệng, họng hoặc qua các tổn thương rất nhỏ mà mắt thường không quan sát được.

Bên cạnh nguy cơ lây nhiễm virus dại, việc tiêu thụ thịt chó còn tiềm ẩn nhiều vấn đề về an toàn thực phẩm. Trên thực tế, một phần thịt chó được bày bán tại các hàng quán có thể có nguồn gốc từ chó bị bắt trộm hoặc đánh bả. Các loại bả thường chứa xyanua, trong quá trình nấu nướng, xyanua có thể chuyển hóa thành axit cyanhydric (HCN), cũng là một chất cực độc, gây nguy hiểm cho cả người trực tiếp chế biến lẫn người tiêu dùng. Ăn phải thịt chó nhiễm độc có thể gây rối loạn tiêu hóa, trong trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến thần kinh và tim mạch.

Cơ thể chó cũng có thể là vật chủ mang nhiều mầm bệnh nguy hiểm như giun đũa, sán, vi khuẩn E. coli, đặc biệt là trong trường hợp chó mang mầm bệnh nhưng chưa có biểu hiện rõ ràng. Nếu thịt không được nấu chín kỹ hoặc khâu giết mổ, chế biến không đảm bảo vệ sinh, các tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa hoặc qua các vết xước nhỏ trên da trong quá trình tiếp xúc trực tiếp.

Ngoài các nguy cơ về nhiễm trùng và độc chất, tiêu thụ thịt chó với tần suất cao còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa. Lượng đạm quá cao trong thịt chó có thể gây dư thừa protein, làm tăng axit uric trong máu, gia tăng nguy cơ mắc bệnh gout, tăng huyết áp và rối loạn chuyển hóa. Việc ăn thường xuyên cũng có thể dẫn đến béo phì, mất cân bằng nước và điện giải.

3. Bị đứt tay, trầy xước trong quá trình giết mổ, chế biến

Trong thực tế, nhóm có nguy cơ cao nhất khi tiếp xúc với chó nghi mắc bệnh dại là những người trực tiếp tham gia giết mổ hoặc sơ chế thịt. Virus dại có thể xâm nhập qua các vết thương hở, trầy xước da hoặc niêm mạc khi người tiếp xúc với nước bọt, máu hoặc mô thần kinh của động vật nhiễm bệnh. Đây là con đường lây truyền đã được ghi nhận rõ ràng trong nhiều báo cáo dịch tễ tại các khu vực lưu hành bệnh dại.

Một số nghiên cứu tại các quốc gia Tây Phi đã chỉ ra mối liên quan trực tiếp giữa thực hành giết mổ chó để làm thực phẩm và sự xuất hiện của các ca bệnh dại ở người (1). Tại Việt Nam, nhiều bằng chứng dịch tễ cho thấy hoạt động giết mổ và tiêu thụ thịt chó, mèo có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh dại. Năm 2007, Chi cục Thú y huyện Ba Vì ghi nhận 30% ca tử vong do bệnh dại có liên quan trực tiếp đến việc tiếp xúc với virus trong quá trình chế biến thịt chó.

Cùng năm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương xác nhận 4 trong 10 ca bệnh dại không có tiền sử bị chó cắn, trong đó 3 trường hợp từng tham gia chế biến thịt chó nghi nhiễm bệnh, người còn lại chỉ tiêu thụ thịt. Trong giai đoạn 2007 – 2009, có tới 22% ca bệnh dại được xác nhận không phơi nhiễm theo đường truyền thống nhưng có tiền sử giết mổ hoặc ăn thịt chó, mèo

Một báo cáo độc lập từ Wellcome Trust (Vương quốc Anh) năm 2009 do Wertheim và cộng sự thực hiện cũng mô tả hai trường hợp tử vong vì bệnh dại sau khi giết mổ và tiêu thụ thịt động vật mắc bệnh. Những ca bệnh này cho thấy nguy cơ phơi nhiễm không chỉ dừng lại ở vết cắn, mà còn tồn tại rõ rệt trong quá trình xử lý động vật nhiễm bệnh.

Tuyên bố chính thức từ Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương Hoa Kỳ (NIHE) năm 2011 đã khẳng định rằng giết mổ và tiêu thụ chó, mèo là một trong các con đường lây truyền bệnh dại, chiếm khoảng 1,6% tổng số ca mắc trong những năm gần đây. Dù con số này không lớn, nhưng là hồi chuông cảnh báo về một đường lây ít được chú ý, đặc biệt trong bối cảnh thói quen tiêu thụ thịt chó, mèo vẫn tồn tại ở một số địa phương.

Do đó, các chuyên gia nhấn mạnh tất cả quy trình giết mổ động vật phải được thực hiện theo đúng quy định, có sự giám sát thú y và kiểm dịch đầy đủ. Tuyệt đối không giết mổ hoặc tiêu thụ động vật có biểu hiện bất thường về thần kinh, hành vi hoặc nghi ngờ mắc bệnh dại khi chưa có xác nhận an toàn. Đây là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong phòng chống bệnh dại từ gốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách chủ động và bền vững.

Cần làm gì sau khi ăn thịt chó bị dại?

Ăn phải thịt chó nghi mắc bệnh dại là trường hợp không thể xem nhẹ. Dù nguy cơ lây nhiễm qua đường tiêu hóa là rất thấp nếu thịt đã được nấu chín kỹ, nhưng trong trường hợp thịt chưa được xử lý nhiệt đầy đủ hoặc có tiếp xúc với nước bọt, máu, mô thần kinh của chó mắc bệnh trong quá trình giết mổ, chế biến hay ăn sống, người tiếp xúc vẫn có nguy cơ phơi nhiễm virus dại. Điều quan trọng là cần hành động kịp thời, không đợi triệu chứng mới xử trí.

Ngay khi phát hiện đã ăn hoặc chế biến thịt chó nghi dại, người dân cần nhanh chóng đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất có chuyên môn để được đánh giá nguy cơ và điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ căn cứ vào tình huống cụ thể: thịt đã được nấu chín hay chưa, có ăn tiết canh, nem chua, thịt tái không, người tiếp xúc có vết thương hở trong miệng hay không, con vật có biểu hiện thần kinh bất thường trước khi bị giết mổ không… Từ đó, bác sĩ sẽ quyết định có cần tiêm vắc xin phòng dại dự phòng sau phơi nhiễm hay không.

Trong các trường hợp có yếu tố nguy cơ cao như ăn thịt tái, tiếp xúc với máu hay nước bọt chó nghi dại qua niêm mạc hoặc vết thương hở, người tiếp xúc thường được chỉ định tiêm vắc xin phòng dại kết hợp với huyết thanh kháng dại (nếu phù hợp). Việc tiêm phòng cần được thực hiện càng sớm càng tốt, ngay sau khi nghi ngờ phơi nhiễm, nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ virus xâm nhập và gây bệnh.

Bên cạnh đó, nếu chó vẫn còn xác hoặc có thể theo dõi, người dân nên thông báo cho thú y địa phương để tiến hành kiểm tra, giám sát dịch tễ. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn phòng ngừa nguy cơ lây lan bệnh dại trong cộng đồng.

Cách phòng ngừa phơi nhiễm dại từ động vật và thực phẩm

Dại là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả nếu mỗi người chủ động thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ. Việc tránh tiếp xúc với nguồn lây, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và tiêm phòng vắc xin đúng lịch là những yếu tố then chốt giúp giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm. Đặc biệt, trong bối cảnh vẫn còn tồn tại thói quen giết mổ và tiêu thụ thịt động vật không rõ nguồn gốc hoặc có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, mỗi cá nhân càng cần nâng cao nhận thức và chủ động phòng ngừa từ sớm, từ gốc.

1. Không giết mổ, xử lý động vật nghi ngờ mắc bệnh dại

Động vật có biểu hiện thần kinh bất thường, thay đổi hành vi, hung dữ bất thường hoặc liệt là những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh dại. Việc giết mổ, chế biến hoặc tiếp xúc trực tiếp với máu, nước bọt, mô thần kinh của các động vật này đều có thể tạo điều kiện cho virus dại xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương hở, trầy xước hoặc niêm mạc. Vì vậy, khi nghi ngờ động vật có biểu hiện bệnh lý liên quan đến dại, người dân tuyệt đối không tiếp xúc, không giết mổ và cần thông báo ngay cho thú y địa phương để xử lý theo quy định dịch tễ.

⇒ Tham khảo thêm: Dấu hiệu chó bị dại: Làm sao phân biệt với các bệnh khác

2. Không ăn thịt động vật không rõ nguồn gốc

Thịt từ động vật nuôi thả rông, không được kiểm soát thú y, đặc biệt là chó, mèo, động vật hoang dã... tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trong đó có bệnh dại. Ngay cả khi chưa có biểu hiện rõ ràng, động vật nhiễm virus dại vẫn có thể là nguồn phát tán mầm bệnh. Do đó, không nên tiêu thụ thịt từ các nguồn không rõ ràng, thiếu kiểm định an toàn, để bảo vệ chính bản thân và cộng đồng khỏi nguy cơ mắc bệnh.

3. Nấu chín kỹ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

Virus dại rất nhạy cảm với nhiệt độ và có thể bị tiêu diệt hoàn toàn khi thực phẩm được nấu chín ở nhiệt độ trên 56°C trong vài phút. Tuy nhiên, việc tiêu thụ các món ăn chế biến từ thịt chó theo phương pháp không đảm bảo an toàn như thịt tái, nem chua, tiết canh... có thể tiềm ẩn nguy cơ nếu nguyên liệu có nguồn gốc từ động vật nghi mắc bệnh.

Do đó, để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh dại qua đường thực phẩm, cần hạn chế sử dụng thịt chó và tuyệt đối tuân thủ các nguyên tắc an toàn trong chế biến như nấu chín kỹ, sử dụng dụng cụ sạch và tránh tiếp xúc trực tiếp với nguyên liệu sống.

4. Tiêm phòng chủ động

Tiêm vắc xin phòng dại chủ động là giải pháp được khuyến cáo cho những nhóm có nguy cơ cao như người thường xuyên tiếp xúc với chó mèo, người làm trong ngành thú y, giết mổ, cứu hộ động vật hoặc sống tại khu vực có lưu hành bệnh dại. Ngoài ra, bất kỳ ai có hành vi tiếp xúc không an toàn với động vật nghi dại hoặc từng ăn thịt, chế biến thịt nghi phơi nhiễm đều nên được bác sĩ đánh giá và chỉ định tiêm dự phòng sau phơi nhiễm kịp thời.

Vắc xin phòng dại hiện nay có độ an toàn và hiệu quả cao, giúp bảo vệ sức khỏe và tính mạng nếu được sử dụng đúng thời điểm.

⇒ Tham khảo thêm: Phác đồ tiêm phòng dại đúng chuẩn theo khuyến cáo của Bộ Y Tế

Tóm lại, ăn thịt chó bị dại có nguy cơ mắc bệnh không? Người ăn thịt chó dại đã nấu chín kỹ sẽ không mắc bệnh dại. Tuy nhiên, nguy cơ có thể phát sinh trong các trường hợp tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, máu hoặc mô nhiễm bệnh qua vết thương hở, niêm mạc hoặc ăn thịt tái, tiết canh không đảm bảo an toàn. Để phòng bệnh dại hiệu quả, nguyên tắc cần tuân thủ là không tiếp xúc, không giết mổ và tuyệt đối không ăn thịt chó nghi mắc bệnh. Đây không chỉ là cách bảo vệ cá nhân mà còn là trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng.