Bé bị tay chân miệng uống thuốc gì mau khỏi? Cần lưu ý gì?

Tay chân miệng uống thuốc gì cho nhanh khỏi? Cho đến nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Thế nhưng khi mắc bệnh, bệnh nhân có thể gặp những triệu chứng khó chịu như sốt cao, nổi mụn nước khắp cơ thể cùng các vết loét trong miệng khiến người bệnh đau đớn, khó khăn trong sinh hoạt và ăn uống… Vậy, cần sử dụng thuốc thế nào trong trường hợp này? Và có cần lưu ý gì khi sử dụng thuốc hay không?

Bệnh tay chân miệng có cần uống thuốc không?

Bệnh tay chân miệng cần uống thuốc để có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Cho đến hiện nay, bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các loại thuốc được sử dụng chủ yếu tập trung vào việc điều trị triệu chứng. Tuy nhiên, các loại thuốc điều trị bệnh tay chân miệng cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, tự ý mua thuốc có thể khiến tình trạng bệnh tồi tệ hơn, tăng nguy cơ biến chứng.

Ngay khi có dấu hiệu mắc bệnh, người thân nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán xác định, nghe tư vấn và lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.

1. Tay chân miệng là bệnh do virus

Quan trọng cần hiểu rằng bệnh tay chân miệng là bệnh do nhóm virus đường ruột thuộc họ Enterovirus gây nên. Nhóm Enterovirus này bao gồm 4 loại chính: poliovirus, Coxsackie A virus, Coxsackie B virus và Echovirus. Trong đó, các serotype thuộc loài A gồm: EV68, EV71, EV76, EV89, EV90, EV91 và EV92. Virus có khả năng lây truyền theo đường tiêu hóa, từ người sang người do hai tác nhân gây bệnh chính là A16 và EV71.

Do là bệnh gây ra bởi virus, nên tay chân miệng không thể điều trị bằng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hay khi bệnh tay chân miệng bội nhiễm vi khuẩn, theo cơ chế thuốc tiêu diệt hoặc làm giảm sự phát triển của chúng.

Thuốc không có hiệu quả đối với các bệnh do virus, nấm, ký sinh trùng. Thực tế, việc tự ý sử dụng kháng sinh cho trẻ không những không chữa khỏi bệnh mà còn làm tăng nguy cơ kháng kháng sinh, gây ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe lâu dài của bé. Chính vì vậy, thuốc trong điều trị tay chân miệng chỉ mang tính chất hỗ trợ, giúp trẻ giảm bớt khó chịu và hạn chế các triệu chứng do bệnh gây ra.

2. Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng

Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng là cách ly bệnh nhân, dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi phù hợp.

Đầu tiên, khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh tay chân miệng như sốt nhẹ (37,5 - 38 độ C), đau họng, tổn thương, đau rát răng và miệng, trẻ chảy nước bọt nhiều, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày... nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán xác định và chỉ định dùng thuốc phù hợp. Trong trường hợp bệnh nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân điều trị và theo dõi tại nhà. Lúc này, cần cách ly người bệnh với những người xung quanh để tránh lây nhiễm.

Một trong những điểm mấu chốt của bệnh tay chân miệng là hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu chữa trị virus gây bệnh. Do đó, mọi biện pháp điều trị đều tập trung vào việc giảm nhẹ triệu chứng cho trẻ và hỗ trợ cơ thể tự vượt qua bệnh. Các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp: Khi người bệnh bị loét miệng, đau miệng không ăn uống có thể dẫn đến mất nước và hạ đường huyết. Lúc này cần cho người bệnh uống thuốc giảm đau và ăn các thức ăn lỏng, dễ tiêu, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Ngoài ra, ăn các thức ăn lạnh như yaourt, nước ép trái cây… có thể giảm đau ở vết loét hiệu quả.
• Khuyến khích trẻ uống nhiều nước: Bổ sung đủ nước cho cơ thể không chỉ giúp trẻ hạ nhiệt mà còn giảm nguy cơ mất nước, nhất là khi trẻ có biểu hiện sốt.
• Hạ sốt, giảm đau: Nếu sốt trên 38,5 độ C có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ. Nếu ngứa nhiều, gãi nhiều gây trầy xước và tăng nguy cơ bội nhiễm da, bác sĩ sẽ cân nhắc cho người bệnh dùng thuốc chống dị ứng theo đường uống để giảm ngứa. Song song đó, người bệnh có thể súc miệng với nước muối pha loãng, nghỉ ngơi nhiều hơn, sử dụng thêm các loại vitamin theo toa bác sĩ để hỗ trợ da và niêm mạc mau lành.
• Bổ sung thuốc bôi ngoài da: Những vết loét trong miệng và trên da gây đau đớn và khó chịu cho trẻ, thậm chí khiến trẻ bỏ ăn, suy nhược cơ thể. Việc sử dụng các dung dịch bôi giảm đau, sát khuẩn nhẹ theo chỉ định của bác sĩ giúp làm dịu vùng da tổn thương và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát.
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân: Vệ sinh thân thể sạch sẽ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch cho cả trẻ bệnh và các thành viên trong gia đình là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa lây nhiễm. Cha mẹ cần nhớ rằng tay chân miệng lây lan mạnh qua tiếp xúc với dịch tiết từ mụn nước, nước bọt hoặc phân của trẻ bệnh.
• Hạn chế lây lan trong cộng đồng: Bệnh tay chân miệng dễ lây qua đường tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt trong môi trường đông người như nhà trẻ, lớp học. Vì vậy, nếu trẻ mắc bệnh, phụ huynh cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp cách ly, như cho trẻ nghỉ học trong thời gian bệnh để ngăn chặn sự lây lan. Ngoài ra, việc vệ sinh đồ dùng cá nhân của trẻ, tiệt trùng đồ chơi, hạn chế tiếp xúc thân mật với anh chị em hoặc bạn bè là rất cần thiết để phòng tránh lây nhiễm cho những người xung quanh.
• Theo dõi sát sao diễn biến bệnh lý của trẻ: Nếu trẻ ngủ không yên, giật mình, khóc, quấy hoặc ngủ li bì, mê mệt, ba mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện vì có thể lúc này bệnh đã biến chứng sang viêm màng não, gây nguy hiểm cho người bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: Cách nhanh hết tay chân miệng

Bé bị tay chân miệng uống thuốc gì?

Đến hiện tại, chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu dành cho bệnh tay chân miệng. Các nghiên cứu trên thế giới đang phát triển nhiều loại thuốc kháng virus cũng như vắc xin phòng bệnh, tuy nhiên vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Chính vì thế, khi bé bị tay chân miệng sẽ uống các loại thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị triệu chứng, bao gồm: Thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc tăng sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch, thuốc kháng sinh chống bội nhiễm.

1. Thuốc giảm đau, hạ sốt

Trẻ bị tay chân miệng uống thuốc gì? Các thuốc giảm đau trong điều trị bệnh tay chân miệng có thể bao gồm paracetamol hoặc ibuprofen, nếu người bệnh sốt và đau nhiều. Tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ nhiễm virus tay chân miệng vì có thể dẫn đến hội chứng Reye - một dạng bệnh hiếm gặp, gây sưng tấy trong gan và não, có thể gây tử vong.

Trong quá trình dùng thuốc giảm đau, người bệnh cần lưu ý dùng theo liều lượng và thời gian do bác sĩ chỉ định. Đối với thuốc hạ sốt paracetamol 10 - 15mg/kg có thể lặp lại mỗi 4 - 6 giờ và không quá 5 lần/ 24h. Đối với thuốc ibuprofen 10mg/kg có thể lặp lại mỗi 6 - 8h. (1)

2. Thuốc tăng sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch

Trong quá trình chăm sóc sức khỏe cho trẻ mắc tay chân miệng, nâng cao sức đề kháng và hỗ trợ hoạt động của hệ miễn dịch là vô cùng quan trọng. Một số dưỡng chất như vitamin C, kẽm hay men vi sinh thường được sử dụng để cải thiện khả năng miễn dịch cho người bệnh.

Trong đó, vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh, giúp cải thiện chức năng của hệ miễn dịch thông qua kích thích sản xuất tế bào bạch cầu. Kẽm là khoáng chất thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng miễn dịch tối ưu, giúp bệnh nhân có sức đề kháng tốt hơn chống lại mầm bệnh. Kẽm thúc đẩy sự phát triển và hoạt động của tế bào T và tế bào B.

Hai loại tế bào chủ yếu của hệ miễn dịch. Còn men vi sinh như Lactobacillus và Bifidobacterium góp phần trong việc duy trì cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó hỗ trợ hệ miễn dịch của người bệnh, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn.

3. Thuốc kháng sinh chống bội nhiễm

Đối với các trường hợp tay chân miệng bội nhiễm, việc sử dụng kháng sinh là điều cần thiết để điều trị các nhiễm trùng thứ phát có thể xảy ra. Một số loại thuốc kháng sinh sẽ được bác sĩ chỉ định nhằm tiêu diệt hay ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, vì lạm dụng kháng sinh hoặc sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến kháng thuốc và giảm hiệu quả điều trị bệnh trong tương lai.

Một số lưu ý khi dùng thuốc trị tay chân miệng cho trẻ em

Khi sử dụng thuốc điều trị tay chân miệng cho trẻ, phụ huynh cần lưu ý đến liều lượng, cách dùng, cùng thời gian sử dụng thuốc.

Đầu tiên, việc tuân thủ liều lượng thuốc theo bác sĩ chỉ định là rất quan trọng, vì mỗi loại thuốc đều có liều lượng sử dụng khác nhau tùy độ tuổi và cân nặng của người bệnh. Việc tự ý điều chỉnh liều có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc giảm hiệu quả điều trị.

Một số phụ huynh do thấy con trẻ "có vẻ đỡ bệnh" hoặc sợ tác dụng phụ của thuốc đã tự ý dừng việc dùng thuốc khi chưa hết liệu trình. Ngược lại, cũng có phụ huynh lo lắng quá mức mà tự ý tăng liều lượng thuốc để "giúp con nhanh khỏi". Cả hai hành động này đều tiềm ẩn nguy cơ gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ. Mọi thay đổi trong quá trình dùng thuốc cần phải có sự chỉ định của bác sĩ.

Thứ hai, chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ. Tay chân miệng là bệnh do virus gây ra, vì vậy việc dùng thuốc cần phải có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ. Nhiều phụ huynh do lo lắng thường tự ý mua thuốc cho trẻ uống mà không tham khảo ý kiến chuyên môn. Điều này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt khi dùng các loại thuốc không phù hợp.

Ví dụ, kháng sinh - vốn không hiệu quả trong điều trị virus - thường bị lạm dụng một cách sai lầm. Kháng sinh chỉ được kê trong trường hợp trẻ có dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn, và việc lạm dụng có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh, gây nguy hiểm lâu dài.

Thứ ba, ba mẹ nên lưu ý đến sự tương tác của các loại thuốc. Một số thuốc khi sử dụng chung có thể làm giảm tác dụng của nhau, hoặc gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng khi kết hợp. Thứ ba, trong trường hợp sử dụng kháng sinh, cần hoàn thành liệu trình theo chỉ định của bác sĩ, dù trẻ có thể có dấu hiệu hồi phục nhanh sau khi dùng thuốc. Hoàn thành liệu trình kháng sinh giúp điều trị dứt điểm bệnh, đồng thời ngăn nguy cơ kháng kháng sinh.

Thứ tư, ba mẹ nên thường xuyên theo dõi các phản ứng phụ của thuốc ở trẻ, như phản ứng dị ứng, trẻ có các triệu chứng tiêu hóa không bình thường và cần báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Cuối cùng, không lạm dụng các loại thuốc bổ sung như vitamin, khoáng chất mà không có chỉ định của bác sĩ. Việc dư thừa một số loại vitamin và khoáng chất có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người bệnh.

Thứ năm, dùng thuốc giảm đau, hạ sốt đúng cách. Sốt là một triệu chứng phổ biến ở trẻ mắc tay chân miệng. Việc kiểm soát sốt đúng cách đóng vai trò quan trọng giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tránh các biến chứng như co giật do sốt cao. Paracetamol là thuốc hạ sốt an toàn và được khuyến nghị sử dụng trong điều trị tay chân miệng.

Cha mẹ cần tuân thủ liều lượng phù hợp dựa trên cân nặng của trẻ, tránh lạm dụng hoặc dùng liều quá thấp làm giảm hiệu quả. Một số cha mẹ có thói quen xen kẽ giữa paracetamol và ibuprofen để hạ sốt cho con. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng được áp dụng phương pháp này. Bác sĩ sẽ kiểm tra và quyết định cách xử lý phù hợp đối với từng trường hợp cụ thể.

Thứ sáu, linh hoạt sử dụng thuốc bôi và dung dịch sát khuẩn cho vết loét theo chỉ định của bác sĩ. Các vết loét trong miệng và mụn nước trên tay, chân của trẻ thường gây đau, khó chịu. Để giảm thiểu cảm giác đau rát, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các dung dịch bôi hoặc gel giảm đau như lidocain hoặc các dung dịch sát khuẩn nhẹ.

Việc bôi đúng cách không chỉ giúp vết loét bớt đau mà còn tránh bội nhiễm vi khuẩn. Tuy nhiên, cha mẹ cần tuyệt đối tránh sử dụng các loại thuốc bôi không rõ nguồn gốc hoặc tự chế, bởi điều này có thể làm tổn thương vùng da, tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thứ bảy, không lạm dụng thuốc đông y hoặc thuốc tự chế. Trong quá trình tìm kiếm cách điều trị tay chân miệng, một số phụ huynh tìm đến thuốc đông y hoặc các bài thuốc dân gian tự chế mà không có cơ sở khoa học rõ ràng. Điều này tiềm ẩn nguy cơ làm sức khỏe của trẻ suy giảm hoặc làm bệnh tiến triển nặng hơn. Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cần được điều trị dựa trên y học hiện đại và hướng dẫn y tế, do đó phụ huynh không nên áp dụng các phương pháp thiếu kiểm chứng khoa học.

Thứ tám, theo dõi và phát hiện kịp thời dấu hiệu bất thường. Quá trình điều trị tay chân miệng không chỉ dừng lại ở việc dùng thuốc mà còn đòi hỏi cha mẹ phải theo dõi sát sao các triệu chứng bệnh. Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như sốt cao không hạ sau khi dùng thuốc, hay các biểu hiện thần kinh bất thường như co giật, giật mình nhiều, thở gấp, hoặc trẻ trở nên lừ đừ, khó đánh thức, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu bệnh trở nặng hoặc biến chứng nguy hiểm.

Thứ chín, hỗ trợ chăm sóc tại nhà song song với việc dùng thuốc. Việc dùng thuốc chỉ hiệu quả khi kết hợp với các biện pháp chăm sóc trẻ đúng đắn tại nhà. Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi, uống đủ nước; cung cấp chế độ dinh dưỡng dễ tiêu hóa, giàu năng lượng; và giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ là những yếu tố quan trọng giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Điều này không chỉ tăng cường hiệu quả của thuốc mà còn giảm nguy cơ lây lan và tái phát bệnh.

Tóm lại, việc chăm sóc và điều trị đúng cách cho trẻ mắc tay chân miệng là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự phục hồi nhanh chóng của bệnh nhân. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hay phương pháp điều trị nào nào, phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định phù hợp.

Có thể thấy, tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính rất phổ biến ở trẻ nhỏ, do nhóm virus Enterovirus gây ra, trong đó Enterovirus 71 (EV71) đặc biệt nguy hiểm vì có thể dẫn đến các biến chứng nặng như viêm não, viêm màng não hoặc suy hô hấp, đe dọa tính mạng. Hiện nay, bệnh vẫn chưa có thuốc đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu là kiểm soát triệu chứng và dựa vào sức đề kháng tự nhiên của cơ thể.

Chính vì vậy, phòng ngừa bệnh thông qua các biện pháp vệ sinh cá nhân, cách ly khi có dịch bùng phát và đặc biệt là tiêm vắc xin phòng tay chân miệng, được coi là chìa khóa giúp bảo vệ trẻ nhỏ trước nguy cơ nhiễm bệnh. Vắc xin không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế các biến chứng nghiêm trọng, góp phần giảm tải áp lực cho hệ thống y tế và đảm bảo an toàn cho sức khỏe cộng đồng. Việc đẩy mạnh nghiên cứu và đưa vắc xin vào sử dụng rộng rãi là một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh nguy hiểm này.

Vắc xin phòng tay chân miệng đang trong quá trình phê duyệt và sớm được Hệ thống tiêm chủng vắc xin VNVC đưa về Việt Nam, ra mắt và triển khai tiêm đầu tiên trên toàn quốc. Theo nghiên cứu đăng tải trên tạp chí y khoa hàng đầu The Lancet, vắc xin này không chỉ an toàn mà còn đạt hiệu quả bảo vệ đến 96,8%, với khả năng duy trì miễn dịch lâu dài đối với chủng EV71 – nguyên nhân gây ra nhiều ca tay chân miệng nghiêm trọng gần đây. Ngoài ra, vắc xin còn có khả năng miễn dịch chéo, giúp bảo vệ trước các chủng khác như B5, C4.

⇒ Tham khảo thêm: Bị tay chân miệng có uống kháng sinh không? Khi nào cần dùng?

Vậy, bé bị tay chân miệng uống thuốc gì cho nhanh khỏi? Hiện tay chân miệng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nên chủ yếu bé sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng các loại thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch (nếu cần) và thuốc kháng sinh trong trường hợp bị bội nhiễm. Song song đó, phụ huynh cần theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ trong suốt quá trình điều trị, nếu có dấu hiệu nghi ngờ biến chứng cần thông báo ngay cho bác sĩ để được điều trị kịp thời.