Bệnh giời leo ở chân: Nguyên nhân, biểu hiện, cách chữa trị

Bệnh giời leo ở chân có thể khiến người bệnh đau, rát, khó chịu, khó đứng vững. Tuy không đe dọa tính mạng, nhưng giời leo ở chân có thể ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và cuộc sống hằng ngày của bệnh nhân.

Bệnh giời leo ở chân là gì?

Bệnh giời leo (hay Zona thần kinh) là kết quả tái hoạt động của virus Varicella Zoster gây bệnh thủy đậu. Những người mắc bệnh thủy đậu khi còn nhỏ, sau khi khỏi bệnh, virus không bị tiêu diệt hoàn toàn mà vẫn ẩn nấp sâu trong các tế bào và hạch thần kinh ở dạng không hoạt động. Sau một vài tháng hay thậm chí vài năm, khi gặp điều kiện thuận lợi như hệ miễn dịch suy yếu, suy nhược tinh thần, cơ thể lão hóa, virus sẽ tái hoạt động trở lại và gây bệnh giời leo. Bệnh thường xuất hiện vào thời điểm giao mùa, thời tiết chuyển lạnh, độ ẩm trong không khí tăng cao.

Bệnh giời leo thường xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể, thường gặp nhất ở bề mặt da của má đùi trong, gần tai hoặc vùng liên sườn. Ngoài ra, bệnh còn có thể xuất hiện ở lưng, cổ, vai, ngực và hốc mắt. Giời leo ở chân ít phổ biến và thường xuất hiện tại các vị trí như cẳng chân, bàn chân, lòng bàn chân ở người bệnh.

Nguyên nhân bị giời leo ở chân

Nguyên nhân giời leo ở chân là do sự tái hoạt động của virus Varicella-Zoster. Tuy nhiên, nguyên nhân của việc tái hoạt động của virus cho đến nay vẫn chưa được xác định. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự tái hoạt động của virus có thể là do:

• Hệ miễn dịch suy yếu ở người lớn tuổi, người có bệnh lý nền hay mắc bệnh suy giảm miễn dịch như HIV/AIDS;
• Người bệnh ung thư hoặc bệnh nhân ghép tạng;
• Căng thẳng kéo dài, suy nhược thần kinh có thể tác động xấu đến sức khỏe và hệ miễn dịch, tạo cơ hội cho virus Varicella-Zoster tái hoạt động trở lại;
• Vùng da bị nổi ban bị tổn thương.

Biểu hiện của giời leo ở chân

Triệu chứng điển hình của bệnh giời leo ở chân thường là các nốt bọng nước to, có chứa dịch, hình bầu dục hoặc tròn, xuất hiện thành từng chùm và trải dài dọc dây thần kinh.

Những vị trí mọc bọng nước thường đau, rát, gây khó chịu cho người bệnh. Đặc biệt nếu nổi ở lòng bàn chân có thể khiến người bệnh khó di chuyển và đứng vững. Các nốt bọng nước ở giai đoạn đầu thường to, căng và khó vỡ. Một thời gian sau, bọng nước xẹp xuống, vỡ ra gây đau đớn và để lại sẹo cho người bệnh.

Khi bị giời leo ở chân, người bệnh thường sốt nhẹ, mệt mỏi, đau nửa đầu, đau nhức dọc theo dây thần kinh. Các hạch ở vùng lân cận sưng, đau. Ngoài ra, một số trường hợp có thể bị yếu cơ, ớn lạnh…

Bệnh giời leo ở chân có lây không?

CÓ. Virus Varicella-zoster tái khởi động - nguyên nhân chính gây bệnh giời leo ở chân, rất dễ lây truyền và gây bệnh thủy đậu cho người lành khi tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ các nốt bọng nước của người bệnh. Do đó, những người chưa từng bị thủy đậu và chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh, những người có hệ miễn dịch yếu như người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ nên tránh tiếp xúc gần với người bệnh giời leo ở chân.

Hướng dẫn cách chữa bệnh giời leo ở chân

1. Vệ sinh cơ thể

Giữ vệ sinh cá nhân tốt khi mắc bệnh giời leo ở chân giúp giảm nguy cơ lây lan của các bọng nước, đồng thời giảm nguy cơ bệnh nhiễm trùng. Tắm bằng nước mát không chỉ giữ vệ sinh cá nhân, mà còn làm dịu cơn ngứa và kích ứng da.

Ngoài ra, với đặc tính chống kích ứng và dịu nhẹ, bột yến mạch thường được sử dụng để giảm cảm giác đau, ngứa ở bệnh nhân giời leo. Cách thực hiện như sau: Đổ 2 chén bột yến mạch vào bồn nước ấm rồi ngâm mình trong đó từ 10 đến 15 phút. Thực hiện phương pháp này một lần mỗi ngày hoặc cách ngày để thấy hiệu quả rõ rệt.

Không chỉ có bột yến mạch, hỗn hợp bột ngô, baking soda và nước có thể giúp giảm ngứa cho bệnh nhân. Đổ 1 phần nước, 2 phần bột ngô và baking soda vào cốc rồi trộn đều. Bôi hỗn hợp thu được lên vùng da bị bọng nước rồi đợi 10-15 phút sau đó rửa sạch. Có thể thực hiện vài lần mỗi ngày.

2. Bổ sung dinh dưỡng

Chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn để ngăn ngừa bệnh tật. Chế độ ăn lành mạnh là kết hợp cân đối giữa các loại trái cây, rau xanh, thịt, cá, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.

Nên ăn nhiều thực phẩm màu cam, đỏ, xanh lục vì có nhiều carotenoids lycopene, lutein, zeaxanthin, tiền vitamin A. Đây là các chất dinh dưỡng quan trọng cho hệ miễn dịch, có nhiều trong các loại thực phẩm như: Bí ngô, cà rốt, quả mơ, dưa hấu, bưởi, anh đào, cải xoăn, rau mùi tây, rau diếp, rau bina...

Ngoài ra, bệnh nhân bị giời leo ở chân cần hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, tránh tiêu thụ quá nhiều đường, muối để cải thiện tình trạng viêm và chức năng miễn dịch.

3. Sử dụng thuốc theo toa bác sĩ

Acyclovir, Valacyclovir và Famciclovir là 3 loại thuốc kháng virus thường được dùng để điều trị giời leo ở chân và các vị trí khác trên cơ thể. Thuốc giúp rút ngắn thời gian điều trị và giảm mức độ nghiêm trọng và nguy cơ biến chứng bệnh. Thuốc phát huy hiệu quả cao nhất khi được sử dụng sớm, ngay từ khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên.

Ngoài thuốc kháng virus, bệnh giời leo còn gây viêm, đau nên các bác sĩ thường chỉ định các loại thuốc giảm đau cho bệnh nhân như Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen…

Để giảm đau cho bệnh nhân bị giời leo, một số bệnh viện còn áp dụng phương pháp TENS (hay transcutaneous electrical nerve stimulation (1)). Đây là phương pháp sử dụng xung điện siêu nhỏ xuyên qua da nhằm kích thích dây thần kinh và giảm đau.

Một số lưu ý khi điều trị giời leo ở chân

Khi điều trị giời leo ở chân, người bệnh cần chú ý chế độ ăn uống. 7 nhóm thực phẩm, người bệnh không nên ăn trong thời gian điều trị, bao gồm:

Ngũ cốc tinh chế: chứa nhiều tinh bột và đường có thể khiến bệnh nhân tăng đường huyết trong máu và rối loạn điện giải. Tuy nhiên, không thể kiêng hoàn toàn tinh bột, vì có thể khiến người bệnh mệt mỏi, thiếu năng lượng để duy trì các hoạt động sống. Nên bổ sung tinh bột từ gạo lứt, khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt...

Thực phẩm nhiều đường: như bánh, kẹo, nước ngọt... có thể tăng lượng đường trong máu nhanh hơn cả ngũ cốc tinh chế, khiến vết thương lâu lành và cản trở quá trình hấp thu dinh dưỡng.

Thực phẩm có Gelatin: chất kết dính Gelatin thường thấy trong thạch, kẹo dẻo có thể khiến virus Varicella Zoster phát triển nhanh và lan rộng khắp hệ thống thần kinh.

Thực phẩm chứa acid amin Arginine: thịt gà, yến mạch, đậu nành, chocolate,... có khả năng thúc đẩy sự phát triển và nhân lên của virus. Hạn chế thực phẩm chứa acid amin Arginine sẽ tránh tình trạng phát ban, mụn nước lan rộng trong quá trình điều trị.

Thực phẩm dễ để lại sẹo: rau muống, gạo nếp, tôm, cua, hải sản... Trong đó, rau muống tăng cường biểu mô tế bào, kích thích sinh da non có thể khiến bạn gặp tình trạng sẹo lồi. Gạo nếp tính nóng dễ gây mưng mủ, bội nhiễm. Tôm, cua và các loại hải sản có thể khiến mụn nước vỡ ra, tăng nguy cơ nhiễm trùng và hình thành sẹo.

Thức uống có cồn và thực phẩm nhiều chất béo: Rượu, bia, các loại đồ uống có cồn nếu thường xuyên sử dụng có thể gây suy giảm miễn dịch, tạo điều kiện cho virus lan rộng và khiến bệnh trầm trọng hơn. Ngoài ra, đồ uống có còn còn làm giảm khả năng chuyển hóa và đào thải chất độc của gan.

Xúc xích, thịt hun khói chứa nhiều chất béo, chất bảo quản có thể làm tăng lượng mỡ trong máu, giảm khả năng hấp thu vitamin và chất khoáng, làm suy giảm đề kháng và tạo điều kiện cho virus hoạt động mạnh.

Bên cạnh các lưu ý về dinh dưỡng, người bệnh giời leo ở chân cần kiêng đắp đậu xanh lên vùng da nổi bọng nước vì có thể gây kích ứng, tăng nguy cơ nhiễm trùng và để lại sẹo. Kiêng gãi để tránh các nốt mụn vỡ, nhiễm trùng và lây lan nhanh hơn.

Phòng ngừa bệnh giời leo ở chân

1. Tiêm phòng vắc xin

Tiêm vắc xin ngừa zona là phương pháp phòng bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng liên quan. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vắc xin ngừa zona có hiệu quả phòng bệnh lên đến 97% (ở người từ 50-69 tuổi) và khoảng 91% (ở người trên 70 tuổi), giảm đến 91% các trường hợp viêm thần kinh hậu zona.

Theo CDC, những người trưởng thành từ 50 tuổi trở lên nên tiêm 2 liều vắc xin Shingrix phòng bệnh giời leo ở chân để phòng bệnh hiệu quả. Khoảng cách giữa 2 liều cụ thể như sau:

Đối với người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc Zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị …)

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1

Đối với người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường)

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1

Ngoài ra, những người trước đây đã từng mắc bệnh giời leo cũng cần được tiêm phòng để ngừa nguy cơ tái nhiễm. Những người không chắc bản thân đã bị thủy đậu hay chưa cũng cần phòng ngừa bệnh chủ động bằng vắc xin phòng thủy đậu và vắc xin phòng zona.

Lưu ý, người đang mắc bệnh giời leo không nên tiêm vắc xin cho đến khi đã khỏi bệnh. Người có phản ứng sau tiêm nghiêm trọng từ lần tiêm zona trước cũng không nên tiêm vắc xin và phải báo cho các bác sĩ khám sàng lọc để được các chuyên gia tư vấn.

2. Tăng cường miễn dịch

Để phòng nguy cơ virus Varicella Zoster tái nhiễm, cũng như bệnh giời leo ở chân, người dân cần chủ động tăng cường hệ miễn dịch bằng chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng, cải thiện chất lượng giấc ngủ, tập thể dục đều đặn và giảm căng thẳng, mệt mỏi.

Giấc ngủ giữ vai trò quan trọng với sức khỏe và tinh thần. Khi ngủ đủ giấc, cơ thể sẽ có đủ thời gian sửa chữa những tổn thương ở mô, tăng cường tiết hormone giúp cải thiện đề kháng, chống viêm. Nhiều nghiên cứu cho thấy, người ngủ ít hơn 6 tiếng mỗi đêm có nguy cơ mắc bệnh cảm cao hơn 4,2 lần so với người ngủ đủ 7-8 tiếng. Con số này thậm chí còn cao hơn ở những người chỉ ngủ 5 tiếng mỗi đêm. Để cải thiện giấc ngủ, cần ở môi trường thoáng mát, thoải mái, tránh xa các thiết bị công nghệ vào ban đêm, không uống trà, cà phê đậm đặc.

Thể dục đều đặn giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ cho quá trình lưu thông khí huyết và đào thải các chất độc ra ngoài cơ thể. Các bài tập thể dục nhẹ nhàng còn giúp kích thích tế bào bạch cầu hoạt động tốt hơn, giải phóng endorphin giúp giảm đau và căng thẳng, cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch. Khi căng thẳng, cơ thể tiết ra các hormon cortisol và adrenaline ngăn chặn phản ứng của hệ thống miễn dịch, giảm khả năng chống lại bệnh tật. Do đó, cần giữ tinh thần vui vẻ, thư giãn, tránh căng thẳng, mệt mỏi để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và các rối loạn sức khỏe khác.

Bệnh giời leo ở chân không chỉ làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ, mà còn gây đau, rát, khó chịu và ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của bệnh nhân. Người cao tuổi, người có bệnh lý nền và các đối tượng nguy cơ mắc bệnh cao cần chủ động nâng cao sức đề kháng bằng chế độ dinh dưỡng cân đối, tập thể dục thường xuyên, duy trì chất lượng giấc ngủ và quan trọng nhất là tiêm vắc xin phòng zona để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nghiêm trọng.