5 biểu hiện sốt xuất huyết nhẹ và cách điều trị tại nhà

Sốt xuất huyết nhẹ (Sốt Dengue cổ điển) chủ yếu xuất hiện ở người lần đầu mắc bệnh khi cơ thể chưa có miễn dịch. Người bệnh xuất hiện các triệu chứng khó chịu đặc trưng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau nhức cơ thể... nhưng không gây ra các biến chứng nguy hiểm, có thể tự chăm sóc và điều trị tại nhà. Tuy nhiên, việc hiểu rõ bệnh và theo dõi các triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ là rất quan trọng để kiểm soát bệnh hiệu quả, bởi sốt xuất huyết có thể diễn tiến nhanh chóng từ nhẹ sang nặng nếu chăm sóc không đúng cách.

Sốt xuất huyết nhẹ là gì?

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây ra bởi sự lây truyền virus Dengue từ muỗi Aedes aegypti mang bệnh sang người thông qua vết đốt của muỗi. Sốt xuất huyết nhẹ, thường được gọi là sốt xuất huyết không biến chứng, là tình trạng khi bệnh nhân có các triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu, đau cơ, đau sau mắt...

Ngoài ra, bệnh nhân có thể xuất hiện các biểu hiện như phát ban da, buồn nôn hoặc nôn mửa. Tuy nhiên, ở mức độ này, dòng máu thường không bị rối loạn nghiêm trọng, nguy cơ chảy máu nội tạng hoặc sốc thường không cao. Thông thường, các triệu chứng sẽ kéo dài từ 2 - 7 ngày và tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị phức tạp.

Theo chuyên gia, sốt xuất huyết là bệnh khó kiểm soát nguồn lây vì người nhiễm có thể không biểu hiện hoặc có triệu chứng không rõ ràng. Theo nghiên cứu, có tới 80% trường hợp nhiễm bệnh, không biểu hiện triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn có khả năng lây nhiễm bệnh sốt xuất huyết. Thể nặng của sốt xuất huyết cũng khó dự đoán và có thể phát triển mà không có dấu hiệu cảnh báo.

Tại Việt Nam, sốt xuất huyết là một vấn đề y tế công cộng được chú ý cao, đặc biệt trong những tháng mưa khi muỗi phát triển mạnh mẽ. Sốt xuất huyết nhẹ là dạng phổ biến nhất, chiếm phần lớn các ca bệnh ghi nhận hàng năm. Tình trạng này thường xuất hiện quanh năm nhưng gia tăng mạnh vào mùa mưa, đặc biệt tại các tỉnh miền Nam và miền Trung nơi điều kiện khí hậu thuận lợi cho sự sinh sản của muỗi Aedes aegypti.

Tháng 11 năm 2009, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ban hành hướng dẫn phân loại sốt xuất huyết thành 3 trường hợp dựa trên mức độ nghiêm trọng do triệu chứng bệnh gây ra, bao gồm: sốt xuất huyết nhẹ, sốt xuất huyết dengue (DHF), hội chứng sốc sốt xuất huyết (dạng nghiêm trọng nhất của DHF). (1)

Sốt xuất huyết nhẹ thường không gây ra biến chứng nghiêm trọng, người bệnh xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau nhức cơ và khớp, kèm theo mệt mỏi và phát ban nhẹ. Trong trường hợp này, người bệnh có thể được theo dõi và chăm sóc tại nhà, tập trung vào việc bổ sung nước và dinh dưỡng hợp lý giúp tăng cường sức đề kháng

So với sốt xuất huyết nhẹ thì sốt xuất huyết Dengue (DHF) là thể bệnh nghiêm trọng hơn, người bệnh xuất hiện các triệu chứng xuất huyết nghiêm trọng như chảy máu cam ở dưới da hoặc chân răng, da xuất hiện các vết bầm tím. DHF thường xảy ra vào giai đoạn hạ sốt, khi virus đã phát triển mạnh và tấn công vào thành mạch máu làm suy giảm tiểu cầu. Điều này khiến người bệnh có nguy cơ xuất huyết nhiều và rối loạn đông máu, các biến chứng trở nên rõ ràng, nguy hiểm hơn rất nhiều, có thể gây tử vong và cần điều trị khẩn cấp.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết chảy máu cam (chảy máu mũi) có nguy hiểm không?

Hội chứng sốc sốt xuất huyết (dạng nghiêm trọng nhất của DHF) là thể bệnh nguy hiểm nhất và là dạng nặng nhất của bệnh sốt xuất huyết khi người bệnh rơi vào tình trạng sốc do rò rỉ huyết tương nặng hoặc tích dịch dẫn đến suy hô hấp, tụt huyết áp và suy cơ quan. Hội chứng sốc do sốt xuất huyết Dengue chủ yếu gặp ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên, rất hiếm khi xuất hiện ở người lớn. Tình trạng này có thể diễn tiến nặng một cách đột ngột, gây suy đa tạng và có nguy cơ tử vong cao nếu không được can thiệp kịp thời.

Tại Việt Nam, quyết định 3705/QĐ-BYT năm 2019 của Bộ Y tế đã phân loại sốt xuất huyết (2) thành ba mức độ chính:

1. Sốt xuất huyết Dengue (Dengue Fever): Đây là mức độ nhẹ nhất, với các triệu chứng cơ bản như sốt, đau nhức cơ bắp và khớp, nhức đầu, phát ban và đôi khi có nổi hạch bạch huyết. Bệnh không dẫn đến mất nước hoặc rối loạn huyết động.
2. Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo (Dengue with Warning Signs): Bao gồm các triệu chứng nặng hơn như đau bụng liên tục, nôn nhiều, xuất huyết dưới da, tiêu chảy, buốt ngực hoặc khó thở, và có thể kèm giảm tiểu cầu trong máu. Những triệu chứng này cảnh báo nguy cơ chuyển biến nặng hơn.
3. Sốt xuất huyết nặng (Severe Dengue): Tình trạng nguy hiểm với các biến chứng như sốc do xuất huyết, tổn thương các cơ quan nội tạng, thiếu oxy và đông máu rối loạn. Cần điều trị tại cơ sở y tế với sự hỗ trợ chăm sóc đặc biệt.

Biểu hiện sốt xuất huyết nhẹ

Sốt xuất huyết thể nhẹ (còn gọi là Sốt Dengue cổ điển) chủ yếu xuất hiện ở người lần đầu mắc bệnh khi cơ thể chưa có miễn dịch với bệnh. Người mắc sốt xuất huyết ở thể bệnh này thường xuất hiện các triệu chứng điển hình và ít khi gây ra biến chứng nghiêm trọng.

Ở loại sốt xuất huyết này, bệnh thường khởi phát với các triệu chứng sốt kéo dài trong vòng 4 ngày đến 1 tuần tính từ thời điểm mắc bệnh. Ngoài ra, sốt xuất huyết nhẹ còn biểu hiện thông qua các triệu chứng như:

• Sốt cao trên 38 độ C, có thể lên đến 40,5 độ C;
• Đau đầu nghiêm trọng;
• Đau nhức phía sau nơi hốc mắt;
• Buồn nôn và nôn mửa;
• Xuất hiện các nốt phát ban;
• Đau nhức cơ và các khớp…

Các nốt phát ban sốt xuất huyết có thể xuất hiện trên cơ thể từ 3 - 4 ngày sau khi tình trạng sốt bắt đầu và dần thuyên giảm sau 1 - 2 ngày. Người bệnh có thể bị tái phát triệu chứng này một lần nữa vào ngày sau đó.

Sốt xuất huyết nhẹ có tự khỏi không?

Chuyên gia cho biết sốt xuất huyết nhẹ thường có thể tự khỏi nếu người bệnh được chăm sóc và nghỉ ngơi đúng cách tại nhà, đảm bảo uống đủ nước và dung dịch bổ sung chất điện giải để tránh mất nước do sốt và tiêu chảy, đồng thời bổ sung đầy đủ dinh dưỡng với các loại thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất giúp tăng cường sức đề kháng đẩy nhanh quá trình phục hồi sức khỏe.

Tuy nhiên, người nhà cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của người bệnh để kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Bởi sốt xuất huyết có nguy cơ trở nặng bất ngờ, đặc biệt khi bệnh nhân bắt đầu hết sốt nhưng có triệu chứng xuất huyết như chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc các vết bầm tím xuất hiện trên da. Trong những trường hợp này, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được theo dõi và điều trị sớm.

Việc chăm sóc đúng cách và theo dõi chặt chẽ sẽ giúp người bệnh vượt qua giai đoạn sốt xuất huyết nhẹ một cách an toàn và giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

⇒ Tham khảo thêm: Cách chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết chi tiết bạn cần biết rõ

Sốt xuất huyết nhẹ mấy ngày khỏi?

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết hầu hết các trường hợp bị sốt xuất huyết có triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng sẽ khỏi bệnh sau khoảng 1 – 2 tuần (3) nếu người bệnh được chăm sóc và nghỉ ngơi đúng cách tại nhà.

Hướng dẫn điều trị sốt xuất huyết nhẹ tại nhà

1. Nghỉ ngơi hợp lý

Chuyên gia cho biết trong trường hợp sốt xuất huyết nhẹ, người bệnh cần nghỉ ngơi tuyệt đối tại nhà để cơ thể có thời gian phục hồi. Tránh hoạt động gắng sức vì có thể làm tình trạng bệnh trở nên nặng hơn. Bên cạnh đó, người nhà cần theo dõi sát sao các triệu chứng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, và tình trạng xuất huyết (nếu có).

Nếu nhận thấy người bệnh xuất hiện các triệu chứng bất thường như nôn mửa, đau bụng dữ dội, chảy máu chân răng hoặc chảy máu dưới da cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện ngay lập tức để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

2. Bổ sung nước và chất điện giải đầy đủ

Sốt cao do sốt xuất huyết có thể khiến người bệnh mất nước nên việc bù nước là rất quan trọng để giúp cải thiện tình trạng bệnh. Theo đó, người bệnh nên uống nhiều nước lọc, nước ép trái cây, nước dừa hoặc dung dịch điện giải (oresol) để đảm bảo cơ thể luôn đủ nước và ổn định lượng điện giải.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết uống nước dừa được không? Uống bao nhiêu là đủ?

Ngoài ra, cần tránh sử dụng các loại đồ uống có cồn, cà phê hoặc nước ngọt có ga vì chúng có thể làm mất nước nhanh hơn. Đặc biệt, uống oresol đúng liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp bù lại lượng muối và khoáng chất bị mất qua mồ hôi và nước tiểu.

3. Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ

Người bệnh có thể sử dụng Paracetamol để hạ sốt và giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không sử dụng Aspirin hoặc Ibuprofen bởi các loại thuốc này có thể gây chảy máu hoặc làm tăng nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng. Chuyên gia y tế nhấn mạnh việc sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt phải tuân thủ đúng liều lượng và thời gian, không nên tự ý tăng liều lượng nếu triệu chứng sốt kéo dài.

4. Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý

Người mắc sốt xuất huyết nhẹ cần một chế độ dinh dưỡng cân bằng để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Người bệnh nên ưu tiên bổ sung thực phẩm dễ tiêu, giàu vitamin và khoáng chất như trái cây tươi, rau xanh, canh, súp hoặc cháo loãng. Tránh ăn các thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ hoặc quá cay nóng bởi chúng có thể làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Ngoài ra, cũng có thể chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn mà không gây áp lực cho dạ dày.

5. Giữ vệ sinh cá nhân

Người bệnh nên giữ vệ sinh cá nhân tốt bằng cách tắm bằng nước ấm và thay quần áo thường xuyên giúp ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng da hoặc các bệnh nhiễm khuẩn khác. Đồng thời, giữ môi trường sống thoáng mát, sạch sẽ, đảm bảo không có muỗi xung quanh để tránh lây lan bệnh cho các thành viên khác trong gia đình. Sử dụng màn khi ngủ hoặc các biện pháp xua muỗi là rất cần thiết.

Sốt xuất huyết nhẹ dù có thể điều trị tại nhà, nhưng việc theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu chuyển biến của bệnh là rất quan trọng. Nếu tình trạng bệnh không cải thiện sau vài ngày hoặc có các dấu hiệu nguy hiểm như sốt kéo dài, mệt mỏi tăng và xuất huyết, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được kiểm tra và đánh giá tình trạng sức khỏe. Cần thực hiện đúng các chỉ dẫn của bác sĩ về thời gian tái khám để theo dõi tiến triển của bệnh, đảm bảo quá trình hồi phục an toàn.

Một số biện pháp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết cần tập trung vào việc kiểm soát môi trường sống, tránh tiếp xúc với muỗi truyền bệnh và tăng cường bảo vệ cá nhân. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

1. Diệt muỗi và loăng quăng

Muỗi Aedes loài truyền bệnh sốt xuất huyết thường sinh sản trong các vũng nước tù đọng quanh nhà. Trong giai đoạn sinh sản, muỗi cái Aedes thường đẻ trứng trên mặt nước, với mỗi lần từ 60 đến 100 trứng. Chỉ trong 2-3 ngày, trứng sẽ nở thành bọ gậy; sau khoảng 4-7 ngày, bọ gậy phát triển thành loăng quăng, và sau 1-3 ngày nữa, loăng quăng sẽ chuyển thành muỗi trưởng thành.

Đặc biệt, muỗi cái Aedes sống lâu hơn muỗi đực, với tuổi thọ lên đến 40 ngày, đủ để truyền bệnh nhiều lần cho con người. Việt Nam có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, môi trường lý tưởng cho muỗi Aedes sinh trưởng và lây lan dịch bệnh.

Do đó, để phòng ngừa bệnh, cần loại bỏ tất cả các vật dụng có thể chứa nước như chậu cây, vỏ lon, vỏ chai và lốp xe cũ xung quanh khu vực sinh sống. Thay nước thường xuyên cho các bình hoa, bể cá và che kín các dụng cụ chứa nước như bể nước hoặc bồn chứa. Việc duy trì môi trường sạch sẽ, không để nước đọng giúp cắt giảm môi trường sinh sản của muỗi, từ đó giảm nguy cơ lây lan bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng.

2. Sử dụng các biện pháp chống muỗi

Để tránh bị muỗi đốt, người dân nên mặc quần áo dài tay, thoa kem chống muỗi hoặc thuốc xịt muỗi, đặc biệt là vào sáng sớm và chiều tối - thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất. Ngoài ra, ngủ trong màn dù là ban ngày hay ban đêm cũng là biện pháp hữu hiệu giúp bảo vệ bản thân và gia đình khỏi các vết muỗi đốt nguy hiểm.

Phun thuốc diệt muỗi là một trong những biện pháp kiểm soát sự lây lan của sốt xuất huyết. Cần tiến hành phun thuốc diệt muỗi định kỳ, đặc biệt trong những khu vực có nguy cơ bùng phát dịch cao. Các hộ gia đình có thể nhờ đến sự hỗ trợ của các dịch vụ y tế hoặc phun thuốc tự động theo khuyến cáo. Biện pháp này giúp tiêu diệt muỗi trưởng thành trong không khí và giảm thiểu nguồn lây lan của bệnh.

3. Tuyên truyền phòng chống sốt xuất huyết

Phòng chống sốt xuất huyết hiệu quả đòi hỏi sự tham gia của cả cộng đồng. Do đó, việc tuyên truyền, giáo dục cho người dân về tầm quan trọng của việc giữ gìn vệ sinh môi trường, loại bỏ các nơi sinh sản của muỗi và tuân thủ các biện pháp phòng chống muỗi đốt là rất quan trọng. Việc này có thể được thực hiện qua các chiến dịch cộng đồng, truyền thông, hoặc tại các trường học và cơ quan. Khi mọi người cùng nhận thức và hành động đúng cách, nguy cơ lây lan của bệnh sẽ giảm đáng kể.

Khi mùa mưa đến, thời điểm mà bệnh sốt xuất huyết dễ bùng phát, người dân nên tích cực phối hợp với cơ quan y tế trong việc giám sát và phòng ngừa dịch bệnh. Báo cáo ngay các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh để kịp thời xử lý, đồng thời thực hiện các khuyến cáo của y tế về việc phun thuốc, dọn vệ sinh môi trường, và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Việc hợp tác chặt chẽ giữa cộng đồng và cơ quan y tế giúp kiểm soát tốt hơn tình hình dịch bệnh và ngăn ngừa sốt xuất huyết lan rộng.

4. Chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh

Hiện nay, sốt xuất huyết đã có vắc xin phòng ngừa giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng nguy hiểm do virus Dengue gây ra như suy tạng, xuất huyết não, tử vong… Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga (Takeda) có thể bảo vệ hiệu quả trước cả 4 chủng virus Dengue gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4 với khả năng phòng bệnh đạt trên 80% và giảm nguy cơ bệnh trở nặng, phải nhập viện đến 90%.

Đặc biệt, vắc xin còn giúp ngăn chặn nguy cơ tái nhiễm ở những người đã từng mắc bệnh, đồng thời giảm nhẹ các triệu chứng và hạn chế biến chứng nghiêm trọng nếu lỡ mắc phải.

Vắc xin sốt xuất huyết được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 4 tuổi, thanh thiếu niên, người trưởng thành và người cao tuổi nhằm phòng ngừa bệnh và ngăn chặn nguy cơ tái nhiễm ở những người đã từng mắc. Việc tiêm không đòi hỏi xét nghiệm sàng lọc trước đó. Đối với những ai đã trải qua sốt xuất huyết, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến nghị nên chờ ít nhất 6 tháng sau lần mắc bệnh để đảm bảo an toàn tiêm chủng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng khuyến khích những người từng nhiễm virus Dengue trong các chuyến du lịch đến vùng dịch tiêm vắc xin để phòng ngừa nguy cơ tái nhiễm khi quay lại các khu vực có bệnh sốt xuất huyết lưu hành.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết không đặc hiệu: Làm sao nhận biết đã mắc bệnh?

Tóm lại, sốt xuất huyết nhẹ thường không gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như sốt cao, đau nhức cơ và khớp, nhưng nếu được chăm sóc tại nhà với việc nghỉ ngơi, bù nước và theo dõi sức khỏe cẩn thận, bệnh sẽ thuyên giảm sau vài ngày. Tuy nhiên, vẫn cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường để tránh bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Điều quan trọng là luôn tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và theo dõi sức khỏe kỹ lưỡng trong suốt quá trình hồi phục.