Nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1: Lựa chọn nào tốt cho bé?

Vắc xin phòng bệnh sởi thường được bào chế dưới 2 dạng chính là vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi phối hợp 3 trong 1, phòng ngừa đồng thời sởi, quai bị và rubella. Mỗi loại vắc xin đều có những ưu điểm riêng, khiến nhiều bố mẹ lo lắng, băn khoăn nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 cho con? Lựa chọn nào tốt cho bé và nên tiêm cho bé ở đâu?

So sánh vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi quai bị rubella

Trong chương trình tiêm chủng dịch vụ, các loại vắc xin sởi được cấp phép lưu hành tại Việt Nam gồm có vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi phối hợp 3 trong 1, phòng bệnh sởi - quai bị - rubella. Vậy, nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 cho trẻ? Loại nào tốt hơn? Để tìm được lời giải đáp cho vấn đề này, việc tìm hiểu rõ sự khác nhau giữa các loại vắc xin này là rất cần thiết.

Nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1?

Chuyên gia khuyến cáo bố mẹ nên cho trẻ tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch cả 3 bệnh sởi, quai bị và rubella. Bởi theo dữ liệu đã được các hãng sản xuất vắc xin công bố, vắc xin sởi đơn và vắc xin 3 trong 1 đều có tính an toàn cao, mang lại hiệu quả lâu dài trong việc phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm như sởi quai bị và rubella, đã và đang sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Vắc xin sởi đơn chỉ giúp phòng bệnh sởi, trong khi vắc xin 3 trong 1 có thể giúp phòng ngừa cả 3 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là sởi, quai bị và rubella. Thực tế một số người có thể nghĩ rằng chỉ cần tiêm ngừa sởi là đủ, thực tế là rubella và quai bị cũng có những biến chứng nghiêm trọng nếu chẳng may mắc phải.

Quai bị là bệnh do virus tấn công tuyến nước bọt nhưng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm ở trẻ em như viêm màng não, viêm tụy, viêm tinh hoàn (ở bé trai) hoặc viêm buồng trứng (ở bé gái) nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Thống kê cho thấy gần một nửa số nam giới mắc viêm tinh hoàn liên quan đến quai bị nhận thấy tinh hoàn của họ bị teo lại và ước tính cứ 10 nam giới thì có 1 người bị giảm số lượng tinh trùng (lượng tinh trùng khỏe mạnh mà cơ thể họ có thể sản xuất). (1)

Rubella ở trẻ em thường là một bệnh nhẹ với các triệu chứng như phát ban, sốt nhẹ và sưng hạch bạch huyết. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, rubella có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Một trong những biến chứng nghiêm trọng là viêm não với tỉ lệ khoảng 1/6.000 trường hợp mắc rubella có thể bị viêm não, dẫn đến tổn thương thần kinh hoặc tử vong.

Ngoài ra, khoảng 1/3.000 trường hợp có thể bị xuất huyết giảm tiểu cầu, khiến người bệnh dễ bị chảy máu, bầm tím, thậm chí xuất huyết nội tạng nếu không được điều trị kịp thời. Mặc dù nguy cơ gặp các biến chứng này là thấp, chúng vẫn rất nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng nếu không có sự can thiệp y tế đúng lúc. (2)

Rubella có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe của bà mẹ và thai nhi nếu phụ nữ mang thai bị nhiễm bệnh, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ. Hội chứng rubella bẩm sinh (CRS) là nguy cơ nghiêm trọng nhất, có thể xảy ra nếu thai phụ bị nhiễm rubella trong thời kỳ đầu của thai kỳ.

CRS có thể dẫn đến các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng như điếc, đục thủy tinh thể, bệnh tim bẩm sinh, tổn thương gan, lách và chậm phát triển. Nhiễm rubella trong thời kỳ mang thai cũng có thể làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc thai chết lưu. Ngoài các dị tật bẩm sinh chính, trẻ sơ sinh có thể gặp các vấn đề sức khỏe như phát triển chậm, viêm phổi, viêm não và các vấn đề về máu.

Do đó, sự ra đời của vắc xin 3 trong 1 đóng vai trò quan trọng giúp trẻ phòng ngừa cùng lúc 3 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cùng lúc là sởi, quai bị, rubella chỉ với một mũi tiêm, giúp giảm số mũi tiêm cho trẻ, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí tiêm chủng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, việc quyết định nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như độ tuổi tiêm chủng, nhu cầu phòng một bệnh hay nhiều bệnh cùng lúc, điều kiện kinh tế của mỗi gia đình, vắc xin có sẵn hay không. Ngoài ra, sau khi khám sàng lọc trước tiêm xong kết hợp với lịch sử tiêm chủng trước đó, bác sĩ sẽ là người chỉ định người tiêm nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 để đảm bảo an toàn tiêm chủng cho trẻ cũng như giảm thiểu tối đa các phản ứng sau tiêm.

Tiêu chí lựa chọn tiêm sởi đơn hay sởi kép cho bé

1. Độ tuổi

Khi lựa chọn nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 cho trẻ, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ có thể cân nhắc chọn lựa dựa trên độ tuổi của bé. Thông thường, trẻ từ 9 tháng tuổi sẽ được tiêm mũi sởi đơn đầu tiên để bảo vệ sớm khỏi bệnh sởi do nguy cơ mắc bệnh cao ở giai đoạn này, hiện nay một số loại vắc xin kết hợp Sởi-Quai bị-Rubella an toàn, hiệu quả cho trẻ cũng đã được khuyến cáo tiêm ngừa trong giai đoạn này.

Khi bé tròn 12 tháng tuổi, vắc xin sởi phối hợp thường được khuyến cáo nhằm bảo vệ bé không chỉ khỏi sởi mà còn khỏi các bệnh nguy hiểm khác như quai bị và rubella. Tiêm vắc xin có thành phần sởi từ 9 tháng đến trước 12 tháng giúp trẻ có đề kháng nhanh chóng, trong khi mũi sởi sau 12 tháng giúp tăng cường miễn dịch và bảo vệ trẻ toàn diện hơn.

2. Lịch tiêm chủng của trẻ

Việc lựa chọn nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 cũng phụ thuộc vào lịch sử tiêm chủng của trẻ. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế, trẻ từ 9 tháng tuổi sẽ được tiêm mũi sởi đơn để đảm bảo miễn dịch sớm với bệnh sởi, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ bùng phát dịch.

Sau khi bé đạt 12 tháng tuổi, ở thời điểm này nhằm cung cấp thêm khả năng phòng ngừa quai bị và rubella, đồng thời củng cố miễn dịch đối với sởi, tăng cường khả năng bảo vệ toàn diện, nhà sản xuất khuyến cáo có thể tiêm mũi 2 là vắc xin phối hợp 3 trong 1 phòng bệnh Sởi - Quai bị - Rubella (MMR).

Do đó trong trường hợp này, cách tốt nhất là bố mẹ hoặc người giám hộ nên đưa trẻ đến các trung tâm tiêm chủng hoặc bệnh viện gần nhất để được bác sĩ khám sàng lọc kết hợp kiểm tra lịch sử tiêm chủng để đưa ra chỉ định nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 phù hợp, chính xác nhất.

3. Có thể tham khảo ý kiến của Y khoa

Cuối cùng, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ nên tham khảo ý kiến tư vấn từ bác sĩ trong quá trình khám sàng lọc cho trẻ để đưa ra quyết định nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1 cho trẻ. Bởi bác sĩ là người sẽ trực tiếp đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ, xem xét các yếu tố như độ tuổi, lịch sử tiêm chủng, nguy cơ mắc bệnh, tiền sử bệnh tật, môi trường sống và các yếu tố dịch tễ để đưa ra chỉ định tiêm chủng phù hợp nhất cho sức khỏe của trẻ.

Tiêm ngừa cho bé ở đâu có đủ vắc xin sởi đơn và 3 trong 1?

Tại Việt Nam, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC là hệ thống trung tâm tiêm chủng cao cấp hàng đầu, với hàng trăm trung tâm tiêm chủng quy mô lớn, hiện đại, trải dài trên khắp lãnh thổ đất nước, từ Nam ra Bắc, là địa chỉ “vàng” cho hàng triệu gia đình trên toàn quốc.

VNVC đảm bảo 100% vắc xin tiêm chủng cho khách hàng là vắc xin được bảo quản trong điều kiện từ 2-8 độ C với hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh (Cold Chain) cùng hệ thống 4 kho lạnh tổng và hơn 200 kho lạnh quy mô lớn, hiện đại, đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn tại các trung tâm tiêm chủng, hệ thống xe lạnh vận chuyển vắc xin chuyên dụng, hệ thống tủ bảo quản vắc xin chuyên nghiệp, các thiết bị vận chuyển, giám sát, vận hành… đảm bảo tính an toàn và hiệu quả cho người sử dụng ở mức cao nhất.

Đặc biệt, VNVC luôn sẵn các loại vắc xin phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác được các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo cần cấp thiết tiêm: vắc xin sởi đơn, vắc xin 3 trong 1 phòng Sởi – Quai bị – Rubella, vắc xin 5 trong 1, vắc xin 6 trong 1, vắc xin phòng bệnh cúm mùa, vắc xin phòng bệnh viêm phổi do phế cầu khuẩn, vắc xin viêm màng não, vắc xin phòng bệnh thủy đậu, vắc xin phòng bệnh Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván, vắc xin sốt xuất huyết,… đáp ứng tốt nhu cầu tiêm chủng phòng bệnh, nâng cao sức khỏe cho hàng triệu gia đình Việt.

VNVC sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, thường xuyên được đào tạo kỹ năng chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng tiêm nhẹ nhàng, êm ái, dịch vụ chăm sóc Khách hàng chu đáo, tận tâm và nhiệt tình. 100% bác sĩ, điều dưỡng viên tại VNVC đều có chứng chỉ tiêm chủng an toàn.

Ngoài ra, VNVC còn cam kết bình ổn giá, không tăng giá khi vắc xin khan hiếm, đồng thời triển khai giải pháp tài chính đột phá “Tiêm vắc xin trước, chi phí trả sau” hoặc chia nhỏ thanh toán gói vắc xin nhiều lần giúp người dân dễ dàng tiếp cận với vắc xin chất lượng cao mà không lo lắng về chi phí tiêm chủng.

Mọi khách hàng đến tiêm mũi lẻ hay trọn gói đều được miễn phí 100% dịch vụ khám và tư vấn trước tiêm với bác sĩ; miễn phí wifi, gửi xe… VNVC miễn phí nhiều quà tặng giá trị như thú nhồi bông, balo chống gù, vali, mũ bảo hiểm, ly cao cấp, túi bỉm sữa, túi giữ nhiệt, áo mưa…

Chuẩn bị gì khi đi tiêm ngừa cho bé

1. Trước khi tiêm

• Cần kiêng khem gì không?

Chuyên gia cho biết trước khi tiêm vắc xin sởi, trẻ không cần kiêng cữ ăn uống hay sinh hoạt mà cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng để cơ thể có sức đề kháng tốt, nhưng tránh ăn quá no hoặc để bụng quá đói trước khi tiêm, bởi điều này có thể làm tăng nguy cơ buồn nôn hoặc chóng mặt sau tiêm.

Về sinh hoạt, cần đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc trước ngày tiêm để cơ thể ở trạng thái tốt nhất. Bố mẹ nên thường xuyên trò chuyện, tâm sự cùng trẻ để giúp con không nên lo lắng quá mức trước khi tiêm, giúp con thư giãn để giảm căng thẳng, tâm lý thoải mái sẽ giúp quá trình tiêm vắc xin sởi diễn ra thuận lợi và an toàn hơn.

• Mang theo gì đến điểm tiêm?

Trước khi đưa trẻ đi tiêm vắc xin sởi, phụ huynh hoặc người giám hộ cần chuẩn bị đầy đủ các loại giấy tờ cá nhân liên quan đến trẻ như sổ tiêm chủng, sổ khám bệnh, các đơn thuốc đã và đang sử dụng. Đây là các giấy tớ rất quan trọng giúp bác sĩ nắm được tình trạng sức khỏe và lịch sử tiêm chủng của trẻ. Đồng thời, kết hợp với kết quả từ quá trình khám sàng lọc, bác sĩ sẽ chỉ định chính xác loại vắc xin sởi phù hợp và cần thiết cho từng trường hợp cụ thể.

2. Quy trình tiêm chủng an toàn tại điểm tiêm

Trước khi thực hiện tiêm vắc xin sởi, điều dưỡng thực hành tiêm chủng cần thực hiện thao tác kiểm tra, đối chiếu các thông tin trên lọ (tên vắc xin, tác dụng phòng bệnh, nhà sản xuất, nơi sản xuất, ngày sản xuất, hạn sử dụng, liều dùng, đường dùng) và tính toàn vẹn của vắc xin thông qua cảm quan,… với bố mẹ hoặc người giám hộ của trẻ. Điều này giúp đảm bảo quy trình an toàn tiêm chủng và tuân thủ nguyên tắc 3 đúng “đúng loại vắc xin, đúng đường tiêm, đúng liều lượng sử dụng.

Sau khi tiêm vắc xin sởi, trẻ cần ở lại điểm tiêm chủng tối thiểu 30 phút để được theo dõi các dấu hiệu bất thường và được dặn dò, hướng dẫn bố mẹ cách theo dõi sức khỏe tối thiểu 48 giờ tiếp theo tại nhà. Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng như choáng váng, thở nhanh, khó thở, nôn, da mẩn đỏ... cần nhanh chóng đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được sơ cứu kịp thời.

3. Chăm sóc bé sau khi tiêm vắc xin

Chăm sóc các phản ứng sau tiêm của bé

Vắc xin phòng sởi đơn và vắc xin phối hợp được chứng minh là an toàn và ít gây ra phản ứng phụ nghiêm trọng đối với người tiêm. Tuy nhiên, sau khi tiêm vắc xin, trẻ có thể gặp một số phản ứng nhẹ như đau, sưng, đỏ tại vị trí tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi hoặc quấy khóc. Hầu hết các trường hợp này sẽ tự giảm sau 1 - 2 ngày mà không cần sử dụng thuốc điều trị.

Để chăm sóc trẻ sau tiêm, bố mẹ có thể áp dụng phương pháp chườm mát nhẹ nhàng lên vết tiêm để hỗ trợ giảm đau, giảm sưng giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn. Nếu trẻ sốt, có thể dùng khăn ấm lau người hoặc dùng thuốc hạ sốt theo liều lượng được bác sĩ tư vấn và chỉ định.

Theo dõi các phản ứng sau tiêm

Việc theo dõi bé tối thiểu 48 giờ sau tiêm tại nhà là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho trẻ. Trong khoảng thời gian này, bố mẹ cần chú ý đến các biểu hiện như sốt cao không giảm, trẻ ngủ li bì, lơ mơ hoặc co giật. Thông thường, các phản ứng nghiêm trọng như phản ứng dị ứng (sốc phản vệ) sẽ xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiêm. Vì vậy, cần theo dõi sát sao trẻ trong 30 phút đầu tại cơ sở tiêm chủng và tiếp tục theo dõi tại nhà tối thiểu 48 tiếng tiếp theo.

Nếu phát hiện trẻ có bất kỳ triệu chứng bất thường nào như khó thở, sốc phản vệ, hội chứng sốc nhiễm độc, sốt cao co giật, trẻ khóc kéo dài, tím tái, ngưng thở, bố mẹ hoặc người giám hộ cần nhanh chóng đứa trẻ đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được kiểm tra và cấp cứu kịp thời.

Chế độ dinh dưỡng sau khi tiêm vắc xin

Sau khi tiêm, bé có thể mệt mỏi, bú kém và biếng ăn, tuy nhiên việc duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ vẫn rất quan trọng để hỗ trợ cơ thể trẻ hồi phục và tăng cường hệ miễn dịch. Với trẻ sơ sinh, cần tiếp tục cho trẻ bú mẹ thường xuyên để cung cấp đủ nước và dinh dưỡng cần thiết.

Với trẻ lớn hơn, bố mẹ cho trẻ ăn đầy đủ các loại thực phẩm để cân bằng các nhóm chất, ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là rau xanh và trái cây để cung cấp vitamin C đẩy nhanh quá trình phục hồi sức khỏe. Đồng thời, trẻ cần được uống đủ nước, bổ sung nước trái cây hoặc sữa để duy trì năng lượng và cân bằng cơ thể.

Nghỉ ngơi hợp lý sau khi tiêm vắc xin

Sau khi tiêm, trẻ cần được nghỉ ngơi nhiều hơn để cơ thể có thời gian phục hồi và phát triển đáp ứng miễn dịch. Bố mẹ cần hạn chế để trẻ tham gia vào các hoạt động quá sức hay ra ngoài chơi trong môi trường có nhiều vi khuẩn. Một giấc ngủ đủ giấc sẽ giúp trẻ cảm thấy khỏe mạnh và hỗ trợ quá trình miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Nếu trẻ quấy khóc hoặc khó ngủ, bố mẹ có thể vỗ về bé bằng cách bế hoặc ôm nhẹ nhàng để trẻ cảm thấy an tâm và dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề nên tiêm sởi đơn hay sởi quai bị rubella, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.

Tóm lại, chuyên gia giải đáp thắc mắc nên tiêm sởi đơn hay 3 trong 1, hai loại vắc xin đều có những lợi ích nhất định. Để đưa ra sự lựa chọn tốt nhất cần dựa vào nhiều yếu tố, do đó bố mẹ nên đưa trẻ đến các trung tâm tiêm chủng hoặc bệnh viện gần nhất để được các bác sĩ tư vấn và chỉ định loại vắc xin phù hợp.