Vì sao nhiều người mắc bệnh hô hấp ở thời điểm cuối năm?

Số người mắc và nhập viện do các bệnh hô hấp như cúm mùa, viêm phổi do phế cầu khuẩn, viêm họng, ho gà… tăng cao trong những tuần vừa qua. Đã có nhiều trường hợp bệnh nặng, phải thở máy, phối hợp kháng sinh liều cao, nằm viện dài ngày với chi phí đắt đỏ. Tiêm vắc xin hô hấp là cách đơn giản để tạo lá chắn hữu hiệu bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh.

Các bệnh truyền nhiễm hô hấp “vào mùa”

Thời gian gần đây, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ghi nhận tình trạng gia tăng các trường hợp mắc bệnh đường hô hấp và cúm A, Covid-19, virus hợp bào hô hấp RSV tại một số quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Campuchia…

Tại Việt Nam, dịch bệnh đường hô hấp cũng diễn biến phức tạp với nhiều ca mắc, nhập viện và gặp biến chứng nặng nề là trẻ em và người cao tuổi, người có bệnh lý nền. Đơn cử tại khoa Nhi, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, tỷ lệ nhập viện cao gấp đôi so với các tháng trước, nhiều phòng kín giường bệnh, nhiều trẻ viêm phổi nặng, phải thở máy. Đồng thời, loạt trường học ở Hà Nội cũng ghi nhận nhiều học sinh có biểu hiện ho, sốt và phải nghỉ học do cúm A và B. Có lớp vắng tới gần một nửa học sinh vì bị cúm.

Tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhiều gia đình cùng đến thăm khám bệnh. Ngồi chờ đến lượt lấy thuốc, anh Trần Nam (sống ở quận Tân Bình, TP HCM) cho hay cả ba con anh đều lần lượt ho, khò khè, đau họng kéo dài hai tuần nay, bé nhỏ nhất được 2 tuổi. Ban đầu, nghĩ là bệnh nhẹ nên anh chỉ mua thuốc cho các bé uống nhưng cứ vài ngày là các triệu chứng tái lại. Nay anh đưa cả ba bé thăm khám cho “dứt điểm” bệnh. Bác sĩ chẩn đoán các bé bị viêm phổi do nhiễm virus đường hô hấp. “Ngày thường các con chạy nhảy náo động cả nhà, giờ đây đứa nào cũng ỉu xìu vì mệt, quấy khóc, khiến ba mẹ nhìn mà não ruột”, anh Nam thở dài chia sẻ.

Tương tự, ba ngày qua, chị Trần Thị Mai phải túc trực ở bệnh viện để chăm sóc người bố 65 tuổi bị viêm phổi do mắc cúm. Chị Mai cho biết bố chị có bệnh nền phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) 5 năm nay nên khi mắc cúm, bệnh nhanh chóng trở nặng, khó thở. Sau đó, một số người trong gia đình cũng có kết quả dương tính với cúm và được bác sĩ cho điều trị tại nhà.

Hệ hô hấp của con người gồm tất cả các cơ quan có chức năng hít thở, lọc và trao đổi không khí như mũi, họng, phế quản, phổi… Bệnh đường hô hấp thường xảy ra khi các cơ quan này bị các mầm bệnh như cúm, phế cầu, ho gà, sởi, RSV… tấn công gây viêm nhiễm. Bệnh có thể tiến triển gây viêm phế quản, viêm phổi, tổn thương phổi, suy giảm chức năng hô hấp, thậm chí tử vong.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC nhận xét thời điểm cuối năm, các bệnh hô hấp gia tăng là điều bình thường, tuy nhiên năm nay, số ca mắc và nhập viện đồng loạt tăng cao khá đáng lo ngại. Bác sĩ Chính phân tích nguyên do là thời điểm cuối năm, hoạt động giao lưu đông người diễn ra nhiều hơn, cùng với thời tiết đông xuân lạnh là điều kiện cho mầm bệnh phát triển và lây lan mạnh hơn. Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và chương trình Tiêm chủng mở rộng thường xuyên bị gián đoạn nên nhiều trẻ em vẫn chưa được tiêm vắc xin đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh rất cao khi tiếp xúc với cộng đồng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong 10 bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất tại Việt Nam, có tới 6 bệnh về đường hô hấp, trong đó 23-38% ở trẻ em. Mỗi năm có khoảng 4-5 triệu trẻ em tử vong do các bệnh hô hấp, phần lớn là trẻ dưới 5 tuổi ở nước đang phát triển.

Cúm do virus cúm gây ra, trong đó chủng A và B là hai chủng phổ biến nhất. Là căn bệnh thường gặp và rất dễ lây nhiễm, bệnh cúm thường bị xem nhẹ bởi những triệu chứng ban đầu như sốt, đau đầu, đau họng, ho, mệt mỏi… Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây những hậu quả đáng tiếc như viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim, tử vong.

Trung tâm kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính từ năm 2010-2022, bệnh cúm đã gây ra 9,4 - 41 triệu ca bệnh, 100.000 - 710.000 ca nhập viện và 4.900 - 52.000 ca tử vong hàng năm. Tại Việt Nam, mỗi năm có trên 800.000 người mắc cúm. Nghiên cứu về gánh nặng bệnh tật toàn cầu được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet cho thấy tỷ lệ ca mắc bệnh cúm tại Việt Nam là hơn 3.700/100.000 dân, cao gấp 5 lần trung bình thế giới.

Phế cầu khuẩn là căn nguyên gây viêm phổi phổ biến nhất hiện nay, chiếm khoảng 30-50% các ca bệnh. Theo CDC Mỹ, viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu khiến hàng triệu trẻ em và người lớn phải nhập viện và giết chết hơn 40.000 người Mỹ mỗi năm. Cứ 1 trong 20 người bị viêm phổi do phế cầu sẽ tử vong. Các biến chứng của viêm phổi có thể dẫn đến viêm màng ngoài tim, phù thũng, xẹp phổi, tụ mủ trong phổi. Tỷ lệ tử vong này cao hơn khi bị viêm màng não do phế cầu khuẩn. Những người sống sót phải chịu di chứng lâu dài như đoạn chi do nhiễm trùng huyết; bị điếc hay chậm phát triển tâm thần do tổn thương não; nhiễm trùng tai; viêm xoang…

Ho gà cũng là bệnh hô hấp dễ lây trong những tháng cuối năm. Tính đến tháng 12/2023, nước ta có 31 ca mắc ho gà, và gần đây tại huyện Chương Mỹ (Hà Nội) ghi nhận trẻ 6 tuần tuổi mắc ho gà. Bệnh dễ lây qua đường hô hấp, tốc độ lây lan cao hơn cúm, một người bệnh có thể lây cho 12-17 người, theo một số nghiên cứu tại Mỹ. Trong vụ dịch, ho gà thường diễn biến nặng, dễ tử vong do bị bội nhiễm, gây biến chứng viêm phổi, viêm phế quản, viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi và trẻ suy dinh dưỡng.

Kể từ khi chương trình Tiêm chủng mở rộng có vắc xin 5 trong 1 chứa thành phần phòng bệnh ho gà được áp dụng, bệnh dần được khống chế. Tuy nhiên, bệnh chưa được thanh toán hoặc biến mất hoàn toàn, có nguy cơ bùng dịch khi không được phòng ngừa tốt và tỷ lệ bao phủ vắc xin giảm thấp. Bài học này đã xảy ra năm 2019 khi tỷ lệ tiêm vắc xin 5 trong 1 thấp khiến hơn 1.000 trẻ mắc bệnh ho gà.

Chủ động tiêm vắc xin hô hấp, bảo vệ lá phổi khỏe

Tiêm vắc xin sẽ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và nhập viện, chi phí chăm sóc y tế, tình trạng tàn phế, mất khả năng lao động, từ đó nâng cao sức khỏe, chất lượng cuộc sống. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vắc xin giúp giảm thiểu 3,5-5 triệu trường hợp tử vong trong cộng đồng.

Do đó, để kịp thời phòng bệnh, nguy cơ bùng phát trận dịch lớn cuối năm, người dân cần khẩn trương tiêm vắc xin, đồng thời hình thành thói quen tiêm chủng phòng các bệnh truyền nhiễm đã có vắc xin, nhằm ngăn ngừa hiệu quả, giảm nguy cơ đồng nhiễm hoặc bội nhiễm cùng lúc nhiều bệnh; tránh các triệu chứng dễ nhầm lẫn, giảm tỷ lệ bệnh nặng và tử vong.

Thống kê của CDC Mỹ, trong mùa cúm 2022-2023, chưa đến một nửa (47%) người trưởng thành ở Mỹ được tiêm vắc xin cúm. Với vắc xin phế cầu, chưa đến 1/4 người trưởng thành đã từng tiêm vắc xin này. Đây là thực tế rất đáng lo ngại, vì người lớn khi mắc bệnh sẽ là nguồn lây bệnh trực tiếp cho người thân trong gia đình, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi có bệnh nền là những đối tượng có sức khỏe yếu, hệ miễn dịch kém, từ đó có thể gây ra những hậu quả nặng nề cho gia đình và xã hội.

Các nghiên cứu từ các tổ chức y tế quốc tế như WHO, CDC của Mỹ, việc tiêm vắc xin phòng các bệnh hô hấp như cúm, phế cầu, ho gà… sớm góp phần quan trọng bảo vệ lá phổi, đường hô hấp, cũng như cải thiện mức độ lây lan cũng như các biến chứng nặng, đặc biệt là với nhóm nguy cơ cao.

Vắc xin cúm không chỉ phòng cúm hiệu quả 70-90%, giảm tỷ lệ tử vong mà còn giúp giảm nguy cơ tăng nặng các bệnh đang mắc, tránh nguy cơ đồng nhiễm virus, vi khuẩn khác. Một mũi vắc xin cúm có thể giúp giảm 50% nguy cơ nhập viện và giảm 68% tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi, 15-45% nguy cơ nhồi máu cơ tim cấp, 46% nguy cơ hen cấp, 58% tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân đái tháo đường.

Bảng chi tiết các loại vắc xin cúm mùa 4 chủng thế hệ mới, nước sản xuất, bản chất, đối tượng, lịch tiêm cơ bản

Với vắc xin phế cầu, vắc xin có hiệu quả đến 97% phòng các bệnh do phế cầu khuẩn, tạo miễn dịch bảo vệ từ 23-49% chống lại các virus hô hấp liên quan đến viêm phổi, bao gồm cả virus SARS-CoV-2 ở người. Đặc biệt người trên 65 tuổi đã tiêm vắc xin phế cầu giảm 32% nguy cơ nhập viện và tử vong do Covid-19.

Bảng chi tiết các loại vắc xin phế cầu, nước sản xuất, bản chất, đối tượng, lịch tiêm cơ bản

Đặc biệt, vắc xin có thành phần phòng bệnh ho gà tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh hiệu quả, đồng thời được chứng minh có khả năng tạo “miễn dịch chéo”, bảo vệ phổi, tăng cường đề kháng hô hấp.

Bảng chi tiết các loại vắc xin có thành phần phòng bệnh ho gà, nước sản xuất, bản chất, đối tượng, lịch tiêm cơ bản như sau

Trong bối cảnh nhiều địa phương đang cạn kiệt vắc xin, Hệ thống tiêm chủng VNVC có đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn, đặc biệt các vắc xin cùng công năng với chương trình tiêm chủng mở rộng như: vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa, Hexaxim phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, Hib; vắc xin 5 trong 1 Pentaxim phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib; vắc xin cúm Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra; vắc xin phế cầu khuẩn Prevenar 13, Synflorix; vắc xin Boostrix, Adacel phòng ho gà - bạch hầu - uốn ván... giá bình ổn, cam kết không tăng giá bất thường, thậm chí nhiều chương trình ưu đãi.

VNVC đầu tư hệ thống kho lạnh bảo quản vắc xin đạt chuẩn quốc tế, đảm bảo từng liều vắc xin an toàn. VNVC có đội ngũ hơn 6.000 bác sĩ, nhân viên y tế, 100% bác sĩ khám, quy trình tiêm chủng an toàn, điều dưỡng tiêm ít đau. Để được tư vấn và đặt lịch tiêm chủng, Quý Khách hàng có thể gọi đến hotline 028 7102 6595 hay liên hệ website, fanpage VNVC, hoặc đến trực tiếp các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.