Trẻ phát ban sau tiêm phòng 6in1 có nguy hiểm không? Xử lý thế nào?

Trẻ phát ban sau tiêm phòng 6in1 khiến một số phụ huynh lo lắng, không biết có nguy hiểm không và cách xử trí khi gặp tình trạng này như thế nào. Bài viết sau sẽ mang đến các thông tin cần thiết xoay quanh việc phát ban sau tiêm 6in1 như thời gian xuất hiện, thời gian xử trí và cách xử trí trong từng trường hợp ban nhẹ và ban nặng.

Trẻ phát ban sau tiêm phòng 6in1 có phải là phản ứng nghiêm trọng không?

Tùy thuộc vào mức độ nổi ban và các biểu hiện kèm theo mà tình trạng phát ban được đánh giá có nghiêm trọng hay không. Ba mẹ cần phân biệt các loại phát ban sau tiêm vắc xin. Nếu trẻ phát ban sau tiêm phòng vắc xin 6in1, nhưng vẫn ăn ngủ chơi và sinh hoạt bình thường thì đây được xem là một phản ứng phụ phổ biến và thường nhẹ, không đáng lo ngại.

⇒ Tham khảo thêm: 9 phản ứng sau tiêm 6in1 cần lưu ý và cách xử lý hiệu quả

Tuy nhiên, trong quá trình quan sát, nếu ba mẹ phát hiện tình trạng phát ban kèm theo các dấu hiệu bất thường về sức khỏe khác như: ngứa dữ dội, sưng mặt, khó thở, bỏ ăn hay co giật, tím tái..., cần ngay lập tức đưa trẻ đến bệnh viện gần nhất, để được các bác sĩ thăm khám và xử trí kịp thời. Các dấu hiệu trên có thể cảnh báo phản ứng bất thường và cực kỳ hiếm gặp sau tiêm chủng.

Nguyên nhân gây phát ban sau tiêm phòng 6in1 ở trẻ nhỏ

Cũng như việc sử dụng thuốc hay thực phẩm, tùy theo cơ địa của từng người mà có thể xảy ra một số phản ứng sau tiêm vắc xin. Thông thường, các phản ứng sau tiêm nói chung và phát ban sau tiêm phòng 6in1 có thể xuất phát từ các nguyên nhân chính:

1. Phản ứng liên quan đến vắc xin: Là phản ứng gặp phải khi người bệnh dị ứng với một trong các thành phần có trong vắc xin.
2. Phản ứng liên quan đến sai sót tiêm chủng: Trong quá trình vận chuyển, bảo quản hay khi chỉ định tiêm chủng xảy ra sai sót.
3. Phản ứng liên quan lo lắng khi tiêm chủng: Khi người tiêm chủng lo lắng quá mức, cơ thể cũng có thể sinh ra một số phản ứng sau tiêm chủng. Trường hợp này thường gặp nhất trong các đợt dịch.
4. Trùng hợp ngẫu nhiên: phản ứng có thể liên quan đến bệnh lý sẵn có của người tiêm chủng, xảy ra trùng hợp vào thời điểm tiêm vắc xin.

Ngoài thành phần chính là kháng nguyên, trong vắc xin còn có một số thành phần khác như tá dược, chất bảo quản, chất ổn định, phụ gia, dư chất (là những chất còn sót lại trong quy trình sản xuất).

Nếu người tiêm chủng có tiền sử dị ứng với một trong số các thành phần này có thể gây ra phản ứng, các phản ứng này nguyên nhân chủ yếu do cơ địa của người tiêm chủng nhưng thường được cho là tác dụng phụ của vắc xin. Tuy nhiên trường hợp này rất hiếm gặp. Những phản ứng này có thể là tại chỗ như đỏ, sưng, đau hay phát ban tại vị trí tiêm hoặc lan rộng ra một số bộ phận khác, nhưng thông thường là nhẹ và tự khỏi sau vài ngày.

Không nên quá lo lắng về phản ứng sau tiêm 6in1, mà bỏ lỡ cơ hội phòng bệnh. Trẻ không được chủng ngừa 6in1 có thể dẫn đến nhiều hệ quả nặng nề cho sức khỏe như:

• Bệnh ho gà lây qua đường hô hấp, ở nước có tỷ lệ tiêm chủng thấp dưới 70%, nguy cơ mắc ho gà ở trẻ 1 tuổi là 30%, 80% lúc 5 tuổi và 100% lúc 15 tuổi. Ho gà dẫn đến 1-3% nguy cơ động kinh; 0,1-0,3% nguy cơ tổn thương thần kinh; 0,5% nguy cơ tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi.
• Bệnh bạch hầu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng có đến 70% trẻ mắc bệnh dưới 15 tuổi chưa được tiêm vắc xin. Ngay cả khi được điều trị, bệnh bạch hầu vẫn có tỷ lệ tử vong từ 5-10%.
• Bệnh uốn ván có khả năng gây khoảng 95% trường hợp tử vong nếu không được điều trị và ngay cả khi điều trị kịp thời cũng có khoảng 20-90% người tử vong.
• Bệnh bại liệt lây qua đường phân-miệng, có tỷ lệ tử vong từ 2-5% ở trẻ em, 15-30% ở người lớn. Cứ 200 người nhiễm bệnh thì có 1 người liệt không hồi phục.
• Bệnh do Hib (Haemophilus influenzae type B) lây qua đường hô hấp, nguy cơ mắc cao nhất ở 6-11 tháng tuổi nếu chưa tiêm vắc xin và hầu hết các trường hợp mắc dưới 5 tuổi, trong đó 2/3 ca mắc dưới 18 tháng, bệnh gây ra 15-30% rối loạn thần kinh; 5% tử vong.
• Viêm gan B là bệnh nguy hiểm, mức độ diễn tiến đến viêm gan mạn tính trong năm đầu đời là 80-90%, 30-50% ở trẻ từ 1-4 tuổi và 5-10% ở người lớn; có 5% người mắc bệnh viêm gan B sẽ dẫn đến xơ gan và ung thư gan; 1-2% trong số đó có khả năng tử vong.

Tình trạng phát ban sau tiêm vắc xin 6 trong 1 kéo dài bao lâu?

Đa số trường hợp trẻ phát ban sau tiêm phòng 6in1 tại chỗ tiêm, hoặc lan ra một số bộ phận khác có thể tự khỏi tự khỏi trong vài ngày, mà không cần can thiệp y tế. Nếu cảm thấy lo lắng về tình trạng này của con, ba mẹ có thể hỏi ý kiến của các bác sĩ hoặc nhân viên y tế để được thăm khám và hướng dẫn thêm.

Hướng dẫn cách xử lý khi trẻ nổi ban sau tiêm 6in1

1. Trẻ phát ban nhẹ sau tiêm phòng vắc xin 6 trong 1

Vắc xin là một chế phẩm sinh học nên khi sử dụng (tiêm, uống) có thể xảy ra phản ứng phụ sau tiêm với cơ thể. Trong đó các biểu hiện như sưng, đỏ, đau, phát ban tại vết tiêm; các phản ứng toàn thân như sốt nhẹ, chán ăn, quấy khóc… được cho là các dấu hiệu thông thường, chứng tỏ trẻ có đáp ứng với vắc xin và sẽ tự khỏi trong một vài giờ hoặc vài ngày mà không cần lo lắng.

Những triệu chứng này cũng có thể được kiểm soát tốt bằng việc dùng thuốc hạ sốt thông thường (paracetamol) với liều phù hợp do bác sĩ kê (đối với trường hợp sốt), hoặc có thể chườm xung quanh để giúp giảm đau và giảm sưng. Chú ý sử dụng khăn bọc nước đá sạch khi chườm lạnh. Không xoa dầu, chườm nóng, đắp chanh, đắp khoai tây hay bôi đắp bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.

Ba mẹ có thể hỏi thêm bác sĩ hoặc nhân viên y tế. Những tác dụng phụ nghiêm trọng của vắc xin rất hiếm như phản ứng phản vệ có thể gây nguy hiểm, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng gì. Điều quan trọng là sau khi tiêm chủng, ba mẹ cần tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ về việc theo dõi các phản ứng sau tiêm và các dấu hiệu cảnh báo.

2. Trẻ bị phát ban nặng sau tiêm 6in1

Phản ứng phản vệ sau tiêm vắc xin có thể được chia làm nhiều mức độ.

• Phản ứng độ I - Nhẹ: các phản ứng chỉ xuất hiện trên da như mày đay, nổi ban, ngứa, phù mạch.
• Phản ứng độ II - Nặng: có thể ảnh hưởng toàn thân như mày đay, phù mạch nhanh, khó thở tức ngực, thở rít, đau bụng, đau quặn bụng, nôn, huyết áp chưa tụt hoặc tăng, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp, tiêu chảy.
• Phản ứng độ III - Nguy kịch: ảnh hưởng hô hấp, tuần hoàn, ý thức như phù thanh quản, có tiếng rít thanh quản, thở nhanh, khò khè, tím tái, rối loạn nhịp thở và ý thức, rối loạn cơ tròn, hôn mê, co giật, sốc, mạch nhanh nhỏ, tụt huyết áp. (1)

Trẻ phát ban sau tiêm phòng 6in1 nếu phản ứng chỉ xuất hiện trên da, mà không kèm các triệu chứng nguy hiểm khác kèm theo, trẻ khỏe mạnh, ăn ngủ bình thường thì có thể tự khỏi. Nhưng nếu đi kèm các dấu hiệu nguy hiểm khác kể trên, ba mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí.

Có nên tiêm mũi tiếp theo nếu trẻ bị phát ban sau mũi tiêm đầu tiên không?

Cần thông báo cho bác sĩ về việc trẻ phát ban sau chích ngừa 6in1 ở lần tiêm trước, mức độ phản ứng để được bác sĩ chỉ định tiêm chủng phù hợp. Nếu tình trạng phát ban nhẹ, thoáng qua và tự khỏi, trẻ vẫn có thể được tiêm phòng các mũi tiếp theo để đảm bảo hiệu quả bảo vệ của vắc xin trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng di chứng nặng, tử vong như bạch hầu, uốn ván, bại liệt.

Ngoài ra, nếu phản ứng với vắc xin ở lần tiêm trước ở mức độ II, các bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ tiêm tại bệnh viện. Với độ III, trẻ chống chỉ định tiêm chủng các mũi tiêm tiếp theo.

Ngoài ra, một số trường hợp khác trẻ chống chỉ định tiêm phòng 6in1 bao gồm:

• Trẻ quá mẫn với các hoạt chất hay bất cứ tá dược nào được liệt kê trong thành phần của vắc xin, mũi tiêm trước đây từng bị phản ứng quá mẫn hoặc sau khi tiêm vắc xin chứa các thành phần tương tự .
• Đối tượng có bệnh lý não, tổn thương ở não không rõ nguyên nhân, xảy ra trong vòng 7 ngày sau khi tiêm 1 vắc xin chứa thành phần ho gà (vắc xin ho gà vô bào hay nguyên bào). Trong trường hợp này, nên ngừng tiêm vắc xin ho gà và có thể tiếp tục với quá trình tiêm chủng với các vắc xin Bạch hầu, Uốn ván, Viêm gan B, Bại liệt và Hib.
• Không nên tiêm vắc xin ho gà cho người có rối loạn thần kinh không kiểm soát hoặc động kinh không kiểm soát cho đến khi bệnh được điều trị, bệnh ổn định và lợi ích rõ ràng vượt trội nguy cơ.
• Trẻ bị dị ứng với một trong các thành phần của vắc xin hay với vắc xin ho gà (vô bào hoặc nguyên bào), hay trước đây trẻ đã có phản ứng dị ứng sau khi tiêm vắc xin có chứa các chất tương tự.

Phát ban sau tiêm phòng 6in1 là phản ứng thường gặp ở trẻ, thường tự khỏi sau vài ngày. Phát ban nhẹ, có thể kèm sốt hoặc quấy khóc, không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu phát ban kéo dài hoặc kèm triệu chứng như sưng đau nặng, khó thở, cần đưa trẻ đi kiểm tra y tế.