RSV lây cao hơn cúm và Covid-19

Virus hợp bào hô hấp (RSV) có khả năng lây nhiễm cao với tốc độ lây lan vượt qua cả cúm mùa và Covid-19, khiến khoảng 95% trẻ dưới 2 tuổi nhiễm RSV ít nhất một lần trong đời, tỷ lệ nhiễm RSV ở người lớn khỏe mạnh khoảng  3 - 7% và 4 - 10% ở nhóm có nguy cơ cao, trở thành mối đe dọa lớn đối với sức khỏe trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có bệnh nền, đặc biệt nguy hiểm khi RSV vào mùa.

Bác sĩ Bùi Công Sự - Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, RSV có hệ số lây truyền (R0) khoảng 4,5, nghĩa là một người nhiễm RSV có thể lây cho trung bình 4 - 5 người khác trong điều kiện bình thường khi chưa có biện pháp phòng ngừa, cao hơn gấp đôi so với Covid-19 (R₀ ≈ 2,5) và thậm chí cao gấp 3 lần cúm mùa (R0 ≈ 1,7). Điều này cho thấy RSV cực kỳ dễ lây, nguy cơ cao bùng phát thành ổ dịch trong nhà trẻ, trường học, bệnh viện hoặc hộ gia đình nếu không kịp thời có các biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả.

Theo Bác sĩ Công Sự, cấu trúc bề mặt đặc biệt của RSV cho phép virus dễ dàng bám dính và xâm nhập vào tế bào đường hô hấp. RSV là virus RNA sợi đơn, được bao bọc bởi lớp màng lipid, trên bề mặt có hai glycoprotein quan trọng: protein G giúp virus bám vào tế bào niêm mạc, và protein F hỗ trợ hợp nhất màng virus với màng tế bào chủ, tạo điều kiện cho virus xâm nhập và nhân lên nhanh chóng.

Không chỉ vì virus dễ bám và xâm nhập tế bào, cấu trúc đặc biệt của RSV còn có khả năng gây tổn thương mạnh ở đường hô hấp khi xâm nhập, dẫn đến phản ứng viêm, tăng tiết dịch nhầy và ho nhiều. Trong khi đây là những yếu tố làm phát tán mầm bệnh ra môi trường qua giọt bắn, dịch tiết hô hấp. Ở trẻ nhỏ, do đường thở hẹp và dễ tắc nghẽn, virus nhân lên với mật độ cao và kéo dài, khiến lượng virus đào thải ra ngoài lớn hơn và trong thời gian lâu hơn, góp phần làm tăng khả năng lây lan trong cộng đồng.

Không chỉ lây lan nhanh trong không khí qua đường hô hấp, RSV còn lây qua tiếp xúc gián tiếp qua tay, đồ vật, bề mặt bị nhiễm virus rồi đưa lên mắt, mũi, miệng. Lý do, RSV có khả năng sống sót dai dẳng trên các bề mặt, tồn tại từ 3 - 30 giờ trên bề mặt cứng và dù chỉ dưới 1 giờ khi ở trên tay cũng đủ dẫn đến lây truyền, giúp virus dễ dàng phát tán trong môi trường sinh hoạt hằng ngày, đặc biệt ở những nơi tập trung đông như nhà trẻ, trường học hay bệnh viện. Điều này lý giải vì sao RSV có tốc độ lây lan nhanh và phạm vi lây nhiễm rộng, ngay cả khi người bệnh không tiếp xúc trực tiếp với người khác.

Đặc biệt, RSV rất dễ tái nhiễm, do cơ thể không tạo được miễn dịch bền vững sau khi mắc bệnh. Khác với nhiều virus hô hấp khác, nhiễm RSV chỉ kích thích hệ miễn dịch trong thời gian ngắn; kháng thể chống RSV nhanh chóng suy giảm cả về số lượng và chất lượng, trong khi các tế bào miễn dịch lympho B và T ghi nhớ virus cũng mất hiệu quả hoạt động. Điều này khiến người từng mắc RSV vẫn có thể bị nhiễm lại nhiều lần trong đời, tạo điều kiện cho virus luân chuyển liên tục trong cộng đồng và duy trì tốc độ lây lan cao quanh năm, đặc biệt trong các mùa dịch.

RSV là một trong những virus hô hấp phổ biến nhất, gây viêm tai giữa, viêm phổi, viêm tiểu phế quản và suy hô hấp cấp ở trẻ dưới 2 tuổi. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, rất dễ lây lan. Trẻ mắc RSV thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ như ho, hắt hơi, sổ mũi nhưng có thể nhanh chóng chuyển nặng, xuất hiện sốt cao, bỏ bú, co giật, tím tái, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, dẫn đến suy hô hấp và thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Mỗi năm, RSV gây hơn 33 triệu ca nhiễm trùng hô hấp dưới ở trẻ dưới 5 tuổi, khiến 3,6 triệu trẻ phải nhập viện và trên 100.000 trẻ tử vong, chủ yếu là trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi do hệ miễn dịch còn non yếu. RSV cũng là mối đe dọa lớn với phụ nữ mang thai và người cao tuổi, là những nhóm có sức đề kháng suy giảm. Ở thai phụ, RSV dễ gây biến chứng hô hấp nặng; còn ở người cao tuổi, bệnh có thể dẫn đến nhập viện kéo dài, tăng nguy cơ tử vong 12 - 18%, làm trầm trọng các bệnh mạn tính như tim mạch, phổi, tiểu đường, COPD, hen suyễn và góp phần vào xơ vữa động mạch, suy tim, đột quỵ…

Để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm và mắc các bệnh hô hấp nghiêm trọng do RSV, đặc biệt trong mùa cao điểm, tiêm vắc xin RSV được đánh giá là biện pháp dự phòng chủ động, hiệu quả và an toàn nhất. Hiện nay, Việt Nam đang lưu hành vắc xin RSV Abrysvo (Pfizer - Mỹ, sản xuất tại Bỉ), được triển khai tiêm lần đầu tiên tại hàng trăm Trung tâm Tiêm chủng VNVC trên toàn quốc cho người từ 60 tuổi trở lên và phụ nữ mang thai tuần 24 - 36, giúp mẹ tạo kháng thể đặc hiệu, truyền miễn dịch tự nhiên qua nhau thai, bảo vệ trẻ khỏi RSV trong ít nhất 6 tháng đầu đời - giai đoạn trẻ dễ tổn thương nhất.

Các nghiên cứu cho thấy, tiêm vắc xin RSV (Pfizer - Mỹ, sản xuất tại Bỉ) cho mẹ bầu giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ phải can thiệp y tế trong 3 tháng đầu đời và duy trì 69,4% hiệu quả bảo vệ đến 6 tháng tuổi. Tại Argentina, nơi vắc xin được triển khai trong chương trình tiêm chủng quốc gia cho thai phụ, tỷ lệ nhập viện do RSV ở trẻ sơ sinh giảm tới 71,3%, bao gồm cả các ca nặng. Ở người cao tuổi, vắc xin RSV giúp giảm 88,9% nguy cơ nhiễm trùng hô hấp dưới trong năm đầu sau tiêm và duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài so với nhóm không tiêm.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm và giải đáp các thắc mắc liên quan đến vắc xin tại VNVC, Quý khách có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tìm trung tâm VNVC gần nhất TẠI ĐÂY;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, quý Khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn;
• Đặt mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng chính hãng, chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín hàng đầu quốc tế như Nestlé Health Science (Thụy Sĩ), Asahi - Wakodo (Nhật Bản), Ecogreen (sản xuất tại Mỹ) với giá ưu đãi tại VNVC SHOP TẠI ĐÂY.

Quý Khách hàng có thể tải ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” VNVC Mobile App thông qua:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

Bên cạnh việc tiêm vắc xin RSV, rửa tay thường xuyên, làm sạch bề mặt tiếp xúc, đeo khẩu trang khi có triệu chứng hô hấp và hạn chế tiếp xúc gần giúp hạn chế nguy cơ lây nhiễm và lây lan RSV trong cộng đồng. Đồng thời, cha mẹ cần theo dõi sát các dấu hiệu bất thường ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi như ho, sổ mũi, bỏ bú, mệt mỏi; nếu xuất hiện thở nhanh, khò khè, rút lõm lồng ngực hoặc tím tái, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được xử trí kịp thời.

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ