Tăng lượng trẻ tiêm vắc xin trước mùa nhập học

Đầu tháng 9, hơn 20 triệu học sinh cả nước sẽ bước vào năm học mới. Đây cũng là giai đoạn dịch bệnh truyền nhiễm có xu hướng gia tăng khi trẻ quay lại lớp học, bán trú, ký túc xá, những môi trường tập thể đông người, dễ phát sinh ổ dịch. Trước nguy cơ này, nhiều phụ huynh đã chủ động đưa con đi tiêm vắc xin cúm, sởi, bạch hầu, ho gà, viêm não Nhật Bản…, khiến lượng trẻ tiêm chủng tăng đột biến.

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận hàng chục nghìn ca sốt xuất huyết, nhiều ca biến chứng nặng và tử vong ở trẻ em. Bên cạnh đó, các bệnh sởi, cúm, ho gà, bạch hầu, viêm não Nhật Bản, não mô cầu… tiếp tục lưu hành, đe dọa sức khỏe, khả năng học tập và tương lai của trẻ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo, những bệnh này có thể gây biến chứng viêm phổi, viêm màng não, suy gan, suy thận… điều trị tốn kém, thậm chí tử vong.

Vì sao trẻ dễ mắc bệnh khi quay lại trường học? 

Từ đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận hàng chục nghìn ca sốt xuất huyết, trong đó nhiều trẻ em diễn tiến nặng và tử vong. Ngoài sốt xuất huyết, các bệnh sởi, cúm, ho gà, bạch hầu, viêm não Nhật Bản… tiếp tục xuất hiện rải rác ở nhiều địa phương, cho thấy mầm bệnh vẫn âm thầm lưu hành trong cộng đồng. Dự báo giai đoạn học sinh cả nước đồng loạt tựu trường, mật độ tiếp xúc tăng cao trong môi trường lớp học, bán trú, ký túc xá…, nguy cơ bùng phát các bệnh lây truyền qua đường hô hấp, tiêu hóa và muỗi trung gian sẽ càng gia tăng.

BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khả năng chống chọi với tác nhân gây bệnh kém. Bên cạnh đó, trẻ chưa có ý thức cao trong việc giữ gìn vệ sinh cá nhân như quên rửa tay, thường xuyên đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Sau thời gian nghỉ hè, trẻ quay trở lại tiếp xúc với bạn bè, thầy cô ở trong không gian kín như lớp học, khu bán trú, sử dụng chung các vật dụng tạo điều kiện cho mầm bệnh dễ lây lan hơn. Một trẻ mắc bệnh có thể lây cho nhiều trẻ khác, tạo thành các ổ dịch khó kiểm soát trong trường học.

Mặt khác, miễn dịch từ các mũi vắc xin phòng bệnh đầu đời của trẻ đã suy giảm theo thời gian khiến trẻ hình thành khoảng trống miễn dịch, nếu không được tiêm nhắc lại, trẻ có nguy cơ mắc bệnh rất cao.

Những bệnh truyền nhiễm dễ lây lan ở trường học

Các bệnh truyền nhiễm như cúm, sởi, thủy đậu, não mô cầu, bạch hầu, ho gà… dễ lây qua đường hô hấp khi người khỏe mạnh hít phải các giọt tiết từ đường mũi họng chứa virus, vi khuẩn. Bên cạnh đó, mầm bệnh cũng có thể lây gián tiếp khi bám vào các vật dụng như mặt bàn, ly, khăn trải bàn… Môi trường tập thể đông đúc như nhà trẻ, trường học, ký túc xá, chung cư… có nguy cơ cao lây bệnh.

Trong đó, sởi là bệnh lây nhiễm hàng đầu, một người có thể lây cho 12 - 18 người. 90% người tiếp xúc với bệnh nhân sởi nếu chưa có miễn dịch sẽ nhiễm bệnh. Virus sởi tồn tại lơ lửng trong không gian 2 giờ sau khi người bệnh ho, hắt hơi, thời gian lây kéo dài từ 4 ngày đến 4 ngày sau khi phát ban.

Bệnh gây nhiều biến chứng như viêm tai giữa, viêm loét giác mạc, viêm phổi, viêm não, suy dinh dưỡng. Virus còn có khả năng xóa trí nhớ miễn dịch, phá hủy các kháng thể có từ trước khiến trẻ dễ bội nhiễm các mầm bệnh khác như lao, cúm, phế cầu, bạch hầu, thủy đậu, tăng nguy cơ tử vong và nhập viện.

Trẻ mắc cúm có thể lây nhiễm trước khi có triệu chứng một ngày khiến bệnh lây lan khó kiểm soát. Ở trẻ em, triệu chứng cúm thường kéo dài từ 5 - 7 ngày gây ho, sốt, mệt mỏi. Virus có thể xâm lấn các cơ quan gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm màng não, suy hô hấp và bội nhiễm với các mầm bệnh khác như phế cầu khuẩn, sởi tăng nguy cơ trở nặng. Nhiều bệnh viện đã ghi nhận trẻ phải nhập viện, thậm chí điều trị tích cực do cúm biến chứng viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim. Đặc biệt, khi cúm kết hợp bội nhiễm cùng phế cầu hoặc sởi, nguy cơ trở nặng và tử vong tăng cao.

Thủy đậu có khả năng lây lan mạnh nhất 1 - 2 ngày trước khi phát ban và kéo dài tới 7 - 10 ngày sau đó. Trẻ không chỉ khó chịu với những mụn nước ngứa ngáy mà nếu chăm sóc không đúng cách, bệnh có thể dẫn đến bội nhiễm da, để lại sẹo, viêm phổi, thậm chí suy đa tạng.

Nhiều người có thể mang vi khuẩn bạch hầu hoặc não mô cầu trong mũi họng mà không hề có triệu chứng, trở thành nguồn lây khó kiểm soát trong cộng đồng. Vi khuẩn bạch hầu tồn tại tới 3 - 4 tuần, còn não mô cầu có thể kéo dài nhiều ngày đến hàng tháng. Ở trẻ nhỏ, bạch hầu đặc biệt nguy hiểm: bệnh dễ gây khó thở, bít tắc đường thở, viêm phổi, suy tim, liệt tứ chi. Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 20%, nhất là ở trẻ dưới 5 tuổi.

Vi khuẩn não mô cầu gây ra hai thể bệnh nguy hiểm phổ biến gồm viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết, cướp đi tính mạng của người khỏe mạnh chỉ trong chưa đầy 24 giờ, riêng thể nhiễm khuẩn huyết tối cấp có thể cướp đi sinh mạng trong vòng 6 - 8 giờ. 10 - 19% người bệnh vẫn tử vong dù được điều trị tích cực, 20 - 50% người còn sống chịu di chứng nặng nề suốt đời như đoạn chi, ghép da, chạy thận nhân tạo, co giật, động kinh, giảm thị lực, thính lực hoặc rối loạn thần kinh.

Ho gà gây những cơn ho dữ dội kéo dài, khiến trẻ tím tái, khó thở, thậm chí ngưng thở do thiếu oxy. Bệnh có thể dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản, tràn khí màng phổi, thậm chí gãy xương sườn do ho quá mạnh. Gần đây, Đồng Nai ghi nhận một bé gái 4 tuổi tử vong vì ho gà. Năm 2024, Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM) tiếp nhận 10 ca ho gà nặng, nhiều trường hợp là trẻ từ 3 - 4 tuổi.

Bệnh uốn ván gây co giật, co cứng cơ, co thắt thanh quản, gãy xương, nhiễm trùng phổi, suy hô hấp, rối loạn thần kinh... Nếu không điều trị kịp thời, tỷ lệ tử vong của bệnh lên đến 90%. Trẻ sinh hoạt ở trường, thường hiếu động chạy nhảy dễ xảy ra vết trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn uốn ván xâm nhập. Tháng 5/2025, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương ghi nhận trường hợp bé gái 7 tuổi mắc uốn ván khi bị thanh gỗ đâm vào chân do không tiêm vắc xin và huyết thanh uốn ván.

Trẻ cũng có thể lây nhiễm các bệnh lây qua đường tiêu hóa khi ăn, uống phải thực phẩm, nguồn nước nhiễm bẩn như bại liệt, viêm gan A, tay chân miệng, tả, thương hàn… và sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản do muỗi trung gian truyền bệnh.

Sốt xuất huyết thường trở nặng ở giai đoạn hạ sốt từ ngày 4 đến ngày thứ 7 khiến người chăm sóc trẻ dễ chủ quan. Bệnh gây các biến chứng khó lường như thoát huyết tương khiến máu cô đặc dẫn đến sốc, suy thận, tổn thương gan, chảy máu khó cầm. Một người có thể mắc bệnh tới 4 lần do 4 tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết gây ra, nguy cơ bệnh nặng hơn ở những lần sau. Thời tiết mưa nhiều như hiện nay có thể tạo ra những nơi đọng nước ở khu vực xung quanh hoặc trong khuôn viên trường học, nhà vệ sinh tạo điều kiện cho muỗi sinh sản.

Với viêm não Nhật Bản, 30 - 50% trẻ mắc bệnh có nguy cơ chịu di chứng về thần kinh và phát triển vận động, như động kinh, rối loạn ngôn ngữ, điếc. Nghiên cứu của Bệnh viện Nhi Trung ương vào tháng 11/2023 trên 71 bệnh nhân viêm não Nhật Bản dưới 16 tuổi điều trị nội trú cho thấy 55% gặp di chứng về tinh thần và vận động.

Vắc xin, lá chắn bảo vệ trẻ vững vàng đến trường 

Bác sĩ Chính khuyến cáo trẻ mắc bệnh phải nghỉ học, thậm chí cách ly dài ngày, gây đảo lộn sinh hoạt của gia đình, trẻ khó bắt kịp lịch trình học khi quay trở lại trường. Không chỉ vậy, trẻ mắc bệnh còn có thể là nguồn lây cho gia đình, đặc biệt là người cao tuổi và suy giảm miễn dịch.

Để bảo vệ trẻ, bên cạnh các biện pháp vệ sinh thông thường, trong mùa tựu trường, phụ huynh nên chủ động tiêm vắc xin, tạo lá chắn sức khỏe vững vàng cho trẻ. Tùy theo độ tuổi và lịch sử tiêm chủng, trẻ sẽ được chỉ định tiêm mới hoặc tiêm nhắc lại các loại vắc xin như: vắc xin phòng phế cầu viêm phổi, viêm màng não; cúm; sốt xuất huyết; ho gà; bạch hầu; uốn ván; bại liệt, thủy đậu; HPV gây mụn cóc sinh dục và các bệnh lý ung thư như cổ tử cung, hầu họng, hậu môn; sởi; quai bị; rubella; viêm gan A; viêm gan B; não mô cầu; viêm não Nhật Bản…

Theo bác sĩ Chính, hiện có nhiều loại vắc xin phối hợp phòng nhiều bệnh trong 1 mũi tiêm giúp phụ huynh tiết kiệm thời gian đưa trẻ đi tiêm chủng và theo dõi sau tiêm. Sau khi tiêm các loại vắc xin đầu đời, phụ huynh lưu ý lịch tiêm nhắc để đưa trẻ tiêm bổ sung, củng cố miễn dịch suy giảm theo thời gian.

Ví dụ vắc xin phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bạch liệt cần tiêm nhắc vào các mốc 4 - 6 tuổi, 9 - 15 tuổi và sau đó tiêm nhắc mỗi 10 năm. Sau lịch tiêm cơ bản, vắc xin cúm cần tiêm nhắc mỗi năm một mũi. Vi khuẩn não mô cầu có 5 nhóm huyết thanh gây bệnh thường gặp gồm A, B, C, Y, và W-135, trẻ cần tiêm phối hợp các loại vắc xin để phòng đầy đủ cả 5 nhóm này.

Thống kê từ gần 240 trung tâm tiêm chủng VNVC cho thấy, trước năm học mới, số lượng phụ huynh đưa con đi tiêm các loại vắc xin sởi, thủy đậu, não mô cầu, viêm não Nhật Bản… tăng ở mọi độ tuổi từ mầm non cho đến bậc trung học phổ thông với tỷ lệ khoảng 20% so với cùng kỳ các tháng trước. Riêng vắc xin sốt xuất huyết có nhu cầu tăng cao hơn với hơn 73% số lượng tiêm mới so với cùng kỳ tháng trước.

Các chuyên gia cảnh báo không nên chờ dịch bùng phát mới tiêm chủng, bởi vắc xin cần trung bình 2 - 3 tuần để tạo kháng thể bảo vệ. Chủ động tiêm sớm là cách tốt nhất để trẻ bước vào năm học mới an toàn.

Có thể bạn quan tâm: Lịch tiêm chủng đầy đủ cho trẻ theo từng độ tuổi.

Hệ thống Tiêm chủng VNVC hiện cung ứng đầy đủ các vắc xin quan trọng tại hàng trăm trung tâm trên toàn quốc, đảm bảo chất lượng vắc xin ổn định và đồng nhất từ nhà sản xuất đến người tiêm nhờ hệ thống Cold chain đạt chuẩn GSP quốc tế: kho lạnh tổng tại 3 miền, kho lạnh tại từng trung tâm, xe lạnh vận chuyển chuyên dụng và tủ bảo quản riêng tại mỗi phòng tiêm. Tất cả được giám sát nhiệt độ tự động 24/7 và vận hành với ít nhất 3 nguồn điện dự phòng.

100% bác sĩ, điều dưỡng tại VNVC có chứng chỉ An toàn tiêm chủng, tuân thủ khám sàng lọc và tiêm chủng nghiêm ngặt theo quy định Bộ Y tế. Sau tiêm, trẻ được theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng và khuyến cáo phụ huynh tiếp tục theo dõi thêm 48 giờ tại nhà.  VNVC còn duy trì tổng đài tư vấn 7 - 24h mỗi ngày với hàng nghìn nhân sự tại các địa phương, luôn sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp và đồng hành cùng phụ huynh trên toàn quốc.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm và giải đáp các thắc mắc liên quan đến việc tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn, Quý khách có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok: https://www.tiktok.com/@vnvc.vn;
• Tra cứu trung tâm Tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;

Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;

Đặt mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng chính hãng, chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín hàng đầu quốc tế như Nestlé Health Science (Thụy Sĩ), Asahi – Wakodo (Nhật Bản), ECO Green (sản xuất tại Mỹ) với giá ưu đãi tại VNVC SHOP TẠI ĐÂY.

Quý Khách hàng có thể cài đặt ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” – app VNVC dễ dàng thông qua 2 đường dẫn sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY;
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY.