Việt Nam có vắc xin phòng viêm phổi, viêm phế quản… do RSV

TP.HCM, ngày 27/9, Hệ thống Tiêm chủng VNVC chính thức ra mắt và triển khai tiêm vắc xin phòng virus hợp bào hô hấp (RSV) Abrysvo của Tập đoàn Pfizer (Mỹ). Vắc xin được tiêm cho mẹ trong thời kỳ mang thai để truyền kháng thể thụ động bảo vệ trẻ từ khi sinh ra đến 6 tháng tuổi và phòng bệnh chủ động cho người lớn từ 60 tuổi trở lên.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, từ lâu nay, các chuyên gia nhi khoa, hô hấp trên toàn thế giới đã khẳng định sự nguy hiểm của virus hợp bào hô hấp RSV. Đây là loại virus hàng đầu gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, suy hô hấp nghiêm trọng khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện. Đây là virus ác tính gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản nặng, khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện, nguy cơ tử vong. Bệnh để lại di chứng, làm nặng thêm các bệnh nền mạn tính, trong khi hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

Ở người cao tuổi, RSV còn làm trầm trọng hơn các bệnh lý mạn tính như tim mạch, gan, thận, phổi mạn tính, đái tháo đường… Chính vì vậy, các nhà khoa học, các tập đoàn dược phẩm vắc xin đã không ngừng “chạy đua” trong cuộc chiến chống lại RSV để nghiên cứu và phát triển vắc xin phòng ngừa. Người dân Việt Nam đã chính thức được tiếp cận những loại vắc xin, sinh phẩm tiên tiến này để phòng bệnh do RSV, mở đầu là vắc xin RSV Abrysvo của Pfizer.

Tính đến tháng 9/2025, vắc xin đã được phê duyệt sử dụng tại hơn 60 quốc gia và đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước, sử dụng cho phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người có bệnh nền.

RSV là một trong những loại virus phổ biến nhất gây viêm tai giữa, viêm phổi, viêm tiểu phế quản, suy hô hấp cấp ở trẻ dưới 2 tuổi nhưng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Bệnh lây lan qua đường hô hấp khi hít phải hoặc tiếp xúc các giọt bắn chứa virus trên các bề mặt như mặt bàn, ghế, sàn nhà, thành giường… Trẻ mắc RSV thường khởi phát các triệu chứng như ho, hắt hơi, sổ mũi, quấy khóc. Bệnh có thể diễn biến bất ngờ khiến trẻ sốt cao, co giật, tím tái, bỏ bú, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, suy hô hấp và dẫn đến tử vong.

Khoảng 70% trẻ nhiễm RSV trong năm đầu đời và hầu hết trẻ đã nhiễm RSV trước 2 tuổi. WHO ước tính mỗi năm, RSV gây ra 3,6 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn thế giới, gần 50% trẻ tử vong xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Tại Việt Nam, nghiên cứu tại các bệnh viện cho thấy RSV chiếm 51 - 78% các trường hợp nhập viện, phần lớn trẻ dưới 12 tháng tuổi; riêng Bệnh viện Nhi Trung ương ghi nhận hơn 80% trẻ nhiễm RSV cần chăm sóc y tế như nhập viện và thăm khám ngoại trú là trẻ dưới 18 tháng. Nghiên cứu tại Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) cũng cho thấy, 31,9% trẻ viêm phổi nặng nhập viện dương tính với RSV. Đáng lo ngại, hơn 70% trẻ nhập viện do RSV là trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh, không chỉ ở nhóm sinh non hay có bệnh nền.

Với người cao tuổi, nhiễm trùng do RSV thường dẫn đến nằm viện kéo dài, chăm sóc hồi sức tích cực, tăng tử vong từ 12 - 18%. RSV có thể làm trầm trọng thêm các bệnh mạn tính như béo phì, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), đái tháo đường, hen suyễn… Về lâu dài, RSV có thể góp phần vào sự phát triển xơ vữa động mạch tăng nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy giảm chức năng hô hấp. Tỷ lệ các biến cố tim mạch, đặc biệt là đột quỵ thiếu máu não và nhập viện do suy tim tăng khoảng 4 đến 8 lần trong giai đoạn cấp tính nhiễm RSV. Miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm RSV không bền vững, 2 trong số 3 người trưởng thành từng nhiễm có nguy cơ tái nhiễm bệnh chỉ trong vòng 8 tháng. Theo một thống kê tại Mỹ năm 2023, nước này có khoảng 110.000 đến 180.000 người từ 50 trở lên phải nhập viện vì RSV mỗi năm với khoảng 4.700 - 8.600 người lớn trên 65 tuổi tử vong trong bệnh viện.

Tại Việt Nam, virus RSV lưu hành quanh năm và bùng phát mạnh vào mùa mưa. Hằng năm, các bệnh viện đều ghi nhận nhiều trẻ nhập viện vì viêm phổi, viêm tiểu phế quản và các ca tử vong do RSV. Virus RSV không chỉ gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới, khiến hàng triệu ca nhập viện và hàng trăm nghìn ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, mà trẻ mắc RSV còn phải đối mặt với di chứng lâu dài như thở khò khè, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ. Ở người cao tuổi, bệnh thường kéo dài, hồi phục chậm và làm trầm trọng thêm các bệnh nền như tim mạch, phổi mạn tính, tiểu đường.

Hệ thống Tiêm chủng VNVC một lần nữa đã thể hiện vai trò tiên phong và quan trọng trong lĩnh vực tiêm chủng vắc xin tại Việt Nam khi đã phối hợp cùng hãng vắc xin toàn cầu là Pfizer nỗ lực để đưa vắc xin RSV về Việt Nam chỉ sau 2 năm khi vắc xin này được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Điều này có thể coi là nỗ lực đột phá của y học dự phòng Việt Nam khi trước đây chỉ có thể tiếp cận các vắc xin sau hàng chục năm đã được sử dụng trên thế giới. Sự hiện diện sớm của vắc xin này tại Việt Nam cùng thời điểm với nhiều quốc gia phát triển trên thế giới đã khẳng định nỗ lực của các đơn vị lớn trong ngành dược phẩm, tiêm chủng vắc xin trong việc tiếp tục mang về cho Việt Nam những phát minh đột phá về công nghệ trong Phòng bệnh,  mở ra cơ hội bảo vệ sớm và hiệu quả cho trẻ em và người cao tuổi trước những bệnh lý gánh nặng do RSV gây ra.

Với mạng lưới hơn 240 trung tâm tiêm chủng quy mô lớn và hiện đại, hệ thống hàng trăm kho bảo quản vắc xin đạt chuẩn quốc tế và tự chủ trong hệ thống logistic phân phối vắc xin chuyên dụng, Hệ thống tiêm chủng vắc xin VNVC đã nhanh chóng và kịp thời triển khai tiêm vắc xin phòng RSV trên toàn quốc. Điều này càng có ý nghĩa khi cả nước đang bước vào mùa mưa, thời tiết diễn biến phức tạp của các bệnh đường hô hấp trong đó có RSV.

Ngay trong ngày đầu ra mắt, VNVC đã ghi nhận hàng trăm thai phụ và người cao tuổi đăng ký tiêm vắc xin RSV. Bên cạnh đó, hội thảo chuyên đề về chăm sóc sức khỏe thai phụ và phòng ngừa RSV do VNVC tổ chức trên toàn quốc cũng thu hút đông đảo phụ nữ mang thai tham dự, góp phần lan tỏa thông tin khoa học và nâng cao nhận thức bảo vệ con ngay từ trong bụng mẹ của các gia đình đang chuẩn bị chào đón các em bé sắp được chào đời.

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, sau nhiều năm chờ đợi, Việt Nam đã có vắc xin phòng RSV dành cho mẹ bầu và người lớn tuổi, giúp truyền kháng thể bảo vệ trẻ sơ sinh và giảm biến chứng hô hấp. Trong thời gian tới, VNVC sẽ tiếp tục đưa về thêm các loại vắc xin và kháng thể đơn dòng phòng RSV dành cho trẻ nhỏ và người trưởng thành.

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết ở giai đoạn mang thai, người phụ nữ có nhiều thay đổi về sinh lý và miễn dịch nên rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Nghiên cứu cho thấy thai phụ nhiễm RSV tăng nguy cơ viêm phổi, tiền sản giật, sinh non trước 37 tuần so với những người không nhiễm virus; trẻ sinh non bị nhiễm RSV có nguy cơ tử vong do virus cao gấp ba lần so với trẻ sinh đủ tháng đồng thời tỷ lệ nhập viện, phải hồi sức và suy hô hấp cũng cao hơn. RSV lại lây lan rất dễ dàng, hầu hết trẻ đều nhiễm trong 2 năm đầu đời trong khi hệ miễn dịch trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện và hoàn toàn phụ thuộc vào kháng thể thụ động từ mẹ.

Các tổ chức y khoa trên thế giới như CDC, Hội Sản phụ khoa Mỹ (ACOG) và các thử nghiệm lâm sàng đều đánh giá và chứng minh vắc xin RSV an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Các tác dụng phụ được báo cáo thường nhẹ và tương tự như các loại vắc xin khác dành cho người lớn như đau tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ.

“Chính vì vậy, tiêm vắc xin RSV trong giai đoạn thai kỳ từ tuần 24-36 có thể truyền miễn dịch thụ động từ mẹ sang con, giúp trẻ có được kháng thể ngay từ khi chào đời, phòng ngừa hiệu quả các bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV gây ra trong 6 tháng đầu đời. Đây cũng là một bước tiến vượt bậc của y học dự phòng trong sản khoa, phù hợp với khuyến cáo quốc tế, góp phần giảm trẻ sơ sinh nhập viện, tử vong, giảm gánh nặng điều trị cho gia đình và xã hội”, Bác sĩ Mỹ Nhi cho biết thêm.

Vắc xin phòng RSV của Pfizer ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp nhắm vào hai phân nhóm RSV-A và RSV-B là các loại virus RSV ác tính hàng đầu.

Vắc xin được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho thai phụ từ tuần 24 - 36 của thai kỳ và người lớn từ 60 tuổi trở lên. Ở thai phụ, vắc xin giúp truyền kháng thể thụ động, bảo vệ trẻ ngay trong những tháng đầu đời, giai đoạn dễ mắc viêm phổi, viêm tiểu phế quản nặng do RSV.

Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vắc xin RSV trong thai kỳ giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng phải chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời và duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi.

Dữ liệu đời thực tại Argentina nơi vắc xin được đưa vào Chương trình tiêm chủng quốc gia cho thai phụ cũng ghi nhận mức giảm 71,3% nguy cơ nhập viện do RSV ở trẻ sơ sinh và trẻ nhũ nhi trong 6 tháng đầu, bao gồm cả các ca bệnh nặng. Với người cao tuổi, vắc xin cho thấy hiệu lực giảm tới 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm và duy trì bảo vệ kéo dài so với nhóm không tiêm.

VNVC là hệ thống tiêm chủng hàng đầu Việt Nam với hơn 240 trung tâm hiện đại phủ khắp toàn quốc, phục vụ hàng chục triệu lượt khách hàng mỗi năm. Trong gần một thập kỷ hoạt động, VNVC không chỉ mang đến hàng chục triệu liều vắc xin chất lượng cao bảo vệ trẻ em và người lớn, mà còn xây dựng chuẩn mực mới về an toàn tiêm chủng tại Việt Nam. Là đơn vị tiêm chủng dịch vụ đầu tiên đầu tư hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh và xe lạnh bảo quản vắc xin đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, giám sát nhiệt độ tự động 24/24 cùng đội ngũ 100% bác sĩ, điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, VNVC khẳng định vai trò tiên phong về chất lượng dịch vụ tiêm chủng và củng cố niềm tin của cộng đồng.

Đặc biệt, VNVC là doanh nghiệp tiên phong đưa về Việt Nam hơn 20 loại vắc xin mới và thế hệ mới, trong đó có nhiều loại lần đầu tiên được triển khai như vắc xin sốt xuất huyết, vắc xin zona thần kinh, vắc xin phế cầu thế hệ mới và các vắc xin não mô cầu công nghệ tiên tiến. Tháng 5/2025, VNVC đã khởi công xây dựng Nhà máy Vắc xin và Sinh phẩm hiện đại với tổng vốn đầu tư ban đầu hơn 2.000 tỷ đồng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế GMP của WHO, EU và FDA. Đây là dự án chiến lược nhằm từng bước hiện thực hóa mục tiêu tự chủ vắc xin, chủ động nguồn cung trong nước và hướng đến xuất khẩu. Nhà máy được định hướng trở thành trung tâm nghiên cứu, sản xuất và phân phối vắc xin, sinh phẩm y tế hiện đại, góp phần củng cố an ninh y tế quốc gia và khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong khu vực.

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ