Virus RSV có bị lại không? Ai dễ tái nhiễm sau khi đã khỏi bệnh?

RSV (virus hợp bào hô hấp) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng viêm đường hô hấp dưới ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mặc dù RSV có thể gây ra các triệu chứng nhẹ ở một số người, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tiểu phế quản, viêm tai giữa, hen suyễn... Vậy virus RSV có bị lại không? Làm thế nào để phòng ngừa tái nhiễm RSV? Trong bài viết "virus RSV có tái nhiễm không?" dưới đây, chuyên gia đến từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp đầy đủ, chi tiết nhất.

Tổng quan về virus RSV

Virus hợp bào hô hấp (hay còn gọi RSV) là một loại virus gây ra các bệnh về đường hô hấp như viêm mũi họng, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản, viêm phổi… ở trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ dưới 6 tháng tuổi. RSV thường tồn tại trong dịch tiết hô hấp của người bệnh và có thể lây truyền qua giọt bắn khi nói chuyện, ho, hắt hơi hoặc khi khạc nhổ.

Virus hợp bào hô hấp cũng có thể lây lan thông qua các tiếp xúc với bề mặt chứa virus, sau đó đưa tay lên tiếp xúc với các niêm mạc mắt, mũi, miệng. Sau khi rời khỏi cơ thể, virus hợp bào hô hấp có thể tồn tại trên nhiều bề mặt và vật dụng khác nhau như bàn ghế, tay nắm cửa, điện thoại, đồ chơi,... trong nhiều giờ liền.

RSV thường phát triển và lây lan mạnh mẽ nhất vào mùa thu và mùa đông cùng với các loại virus đường hô hấp khác như cúm. RSV thường đạt đỉnh vào tháng 12 và tháng 1 hàng năm.

Các triệu chứng của RSV thường nhẹ, giống như cảm lạnh thông thường nên rất khó để phân biệt. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể biến chứng thành nhiễm trùng phổi, viêm phổi, viêm tiểu phế quản, viêm tai giữa, hen suyễn, suy hô hấp, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, ứ khí phổi... Trường hợp nhiễm RSV biến chứng nặng có nguy cơ tử vong cao, với tỷ lệ 2,8 – 22% trên toàn thế giới.

Ước tính mỗi năm có khoảng 30 triệu ca nhiễm virus hợp bào hô hấp, trong đó có 3,6 triệu ca nhập viện và 100.000 ca tử vong trên toàn thế giới. Tại Hoa Kỳ, mỗi năm RSV gây ra khoảng 2,1 triệu lượt khám ngoại trú ở trẻ em dưới 5 tuổi, 58.000 - 80.000 ca nhập viện ở trẻ em dưới 5 tuổi, 60.000 - 160.000 ca nhập viện ở người lớn từ 65 tuổi trở lên, 6.000 - 10.000 ca tử vong ở người lớn từ 65 tuổi trở lên, 100 - 300 ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. (1)

Virus RSV có bị lại không? Có tái nhiễm không? 

Sau khi nhiễm virus RSV hoàn toàn có thể bị nhiễm lại. Mặc dù sau khi nhiễm RSV, cơ thể sẽ sản sinh ra kháng thể để chống lại virus. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch này thường không bền vững và có thể giảm dần theo thời gian. Điều này khiến cơ thể dễ bị nhiễm lại bởi RSV.

Thông thường, 90% trẻ bị nhiễm RSV trước 2 tuổi, nhiễm trùng đầu tiên sẽ cung cấp một số mức độ miễn dịch nhất định nhưng khả năng miễn dịch chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và chỉ một phần. Do đó, một người có thể bị nhiễm RSV lần thứ hai trong đời và có thể bị lại nhiều lần trong suốt cuộc đời. (2)

Theo một nghiên cứu năm 2016, khoảng 35% trẻ em sẽ bị nhiễm RSV lần thứ hai trước sinh nhật thứ ba của mình. Một nghiên cứu khác cho thấy, những người lớn có nồng độ kháng thể cao cũng chỉ có thể tránh được 25% trường hợp tái nhiễm RSV.

Miễn dịch với virus RSV thường kéo dài bao lâu sau khi bị nhiễm?

Miễn dịch với RSV thường không kéo dài quá lâu, đó là lý do tại sao sau khi bị RSV lại bị nhiễm nhiều lần trong đời. Sau khi bị RSV, cơ thể sẽ miễn dịch với virus này trong vài tháng. Thời gian miễn dịch kéo dài bao lâu vẫn chưa được biết chính xác và có thể khác nhau tùy thuộc vào từng người. Một số nghiên cứu cho thấy cơ thể sẽ bắt đầu có phản ứng miễn dịch với RSV trong 5 - 10 ngày và phản ứng miễn dịch đó sẽ kéo dài từ 3 - 12 tháng trước khi bắt đầu suy giảm.

Mặc dù RSV có thể tái nhiễm, thậm chí có thể bị nhiễm RSV 2 lần trong cùng một mùa nhưng rất ít trường hợp xảy ra. Theo đánh giá nghiên cứu năm 2021, nguy cơ bị nhiễm RSV trở lại sau lần nhiễm đầu tiên là khoảng 70% thấp hơn trong vòng 6 tháng đầu tiên. Theo nghiên cứu năm 2019, có đến 36% trường hợp có thể bị tái nhiễm RSV ít nhất một lần mỗi mùa. (2)

Đối tượng có nguy cơ cao bị lại virus RSV

Virus RSV có bị lại không? Bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm RSV lần thứ hai. Nhưng một số người có thể có nhiều khả năng bị tái nhiễm một hoặc nhiều lần hơn, bao gồm:

• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ: Đây là nhóm đối tượng có khả năng bị tái nhiễm RSV cao nhất vì hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, dễ bị virus tấn công và gây bệnh.
• Phụ nữ mang thai: Trong thời kỳ mang thai, hệ miễn dịch của phụ nữ thay đổi để bảo vệ thai nhi, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn, bao gồm cả RSV. Ngoài ra, việc nhiễm RSV trong thai kỳ có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé, như sinh non, trẻ nhẹ cân hoặc các vấn đề về hô hấp ở trẻ sơ sinh.
• Người lớn tuổi: Hệ miễn dịch của người lớn tuổi thường suy giảm theo thời gian, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn. Bên cạnh đó, nhiều người lớn tuổi mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, phổi, tiểu đường... khiến họ dễ bị biến chứng nặng khi nhiễm RSV.
• Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu: Bao gồm những người đang điều trị ung thư, đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, nhiễm HIV/AIDS... Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể không đủ khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, bao gồm cả virus RSV.

Triệu chứng của tái nhiễm virus RSV

Khi virus hợp bào (RSV) ảnh hưởng đến mũi họng của người bệnh, các triệu chứng thường nhẹ và giống với biểu hiện do nhiều loại virus khác gây ra như virus cúm, rhinovirus, bocavirus, adenovirus, coronavirus... Các triệu chứng tái nhiễm RSV bao gồm:

• Ho nhiều với đờm màu vàng, xanh hoặc xám;
• Nghẹt hoặc sổ mũi;
• Đau họng nhẹ;
• Đau tai;
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao, có thể khó thở;

Đặc biệt triệu chứng dễ nhận biết nhất khi nhiễm RSV là họng có nhiều đờm, quánh dịch, khiến đường hô hấp bị bít tắc và có cảm giác khó thở. Sau khi bị nhiễm RSV, bệnh thường sẽ diễn tiến nặng từ ngày thứ 3 - 5 khiến người bệnh ho càng lúc càng nhiều... nhất là ở những trẻ có bệnh nền nặng như tim bẩm sinh, loạn sản phổi, đẻ non, não bẩm sinh, suy dinh dưỡng... có yếu tố nguy cơ làm bệnh nặng, nằm viện lâu.

Ngoài ra, nhiễm RSV cũng có thể dẫn đến biến chứng viêm tiểu phế quản, viêm phổi hoặc cả hai, các triệu chứng của biến chứng này bao gồm:

• Khó thở hoặc thở nhanh hơn bình thường.
• Thở khò khè.
• Tình trạng ho ngày càng nặng, có thể nghẹt thở hoặc nôn do ho dữ dội.
• Thờ ơ, mệt mỏi, giảm hứng thú với mọi thứ xung quanh, chán ăn.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), các triệu chứng của RSV thường xuất hiện trong vòng 4 - 6 ngày sau khi nhiễm trùng và sẽ biến mất trong vòng 1 - 2 tuần.

Có thể bạn quan tâm: Virus RSV ủ bệnh bao lâu?

Bị nhiễm lại virus RSV có nguy hiểm không?

Việc bị nhiễm lại RSV có thể gây ra những ảnh hưởng khác nhau tùy thuộc vào từng người, độ tuổi và tình trạng sức khỏe. Thông thường, lần nhiễm lại RSV sẽ nhẹ hơn so với lần đầu tiên vì cơ thể đã có một số kháng thể nhất định. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp ngoại lệ, đặc biệt là ở các đối tượng có hệ miễn dịch yếu như trẻ sơ sinh, người già hoặc những người mắc các bệnh mãn tính. Với những đối tượng này, nếu không được điều trị kịp thời, tái nhiễm RSV có thể gây ra những biến chứng sau:

• Viêm phổi, viêm tiểu phế quản: Khi RSV di chuyển từ đường hô hấp trên xuống đường hô hấp dưới có thể gây viêm phổi RSV hoặc đường thở của phổi (viêm tiểu phế quản) hay gặp nhất ở trẻ. Chính vì vậy, trẻ cần nhập viện được điều trị hỗ trợ thở, truyền dịch và chăm sóc suy hô hấp kịp thời.
• Viêm tai giữa: RSV xâm nhập vào không gian phía sau màng nhĩ có thể gây nhiễm trùng tai giữa (viêm tai giữa). Biến chứng viêm tai giữa thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu không được chữa dứt điểm, tái phát nhiều lần có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như làm giảm thính giác, chậm nói hoặc chậm phát triển, thủng màng nhĩ, viêm não hoặc màng não.
• Bệnh hen suyễn: Nhiều nghiên cứu đã chứng minh trẻ nhỏ nếu bị nhiễm virus hợp bào hô hấp nghiêm trọng sẽ có nguy cơ phát triển bệnh hen suyễn khi trưởng thành. Hen suyễn không chỉ gây khó chịu mà còn gây ra các biến chứng nặng, nguy hiểm đến tính mạng như khí phế thũng, tâm phế mạn tính, biến dạng lồng ngực, xẹp phổi, tràn khí màng phổi,...
• Một số biến chứng nghiêm trọng khác có thể gặp phải về đường hô hấp như suy hô hấp, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, ứ khí phổi...

Có thể bạn quan tâm: Nhiễm virus RSV có nguy hiểm không? Biến chứng là gì?

Cách phòng ngừa virus RSV tái nhiễm

Virus RSV có bị lại không? Sau khi bị nhiễm RSV, hoàn toàn có thể bị nhiễm lại nhiều lần. Do đó, để phòng ngừa tái nhiễm RSV, có thể áp dụng một số cách sau:

• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, thường xuyên rửa tay bằng nước sạch và xà phòng, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người có triệu chứng tương tự như cảm cúm.
• Làm sạch và vô trùng bề mặt các dụng cụ, tay nắm cửa, bàn ghế, thiết bị có thể bị lây nhiễm.
• Hạn chế đưa trẻ đến những nơi đông người để tránh bị nhiễm virus gây bệnh.
• Cần giữ ấm cho cơ thể và đeo khẩu trang mỗi khi ra ngoài, sử dụng chế độ điều hòa phù hợp.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường hút thuốc, tránh xa khói thuốc lá bằng cách hạn chế ở cạnh người đang hút thuốc.
• Nếu có triệu chứng hoặc có dấu hiệu của bệnh cúm cần cách ly người bệnh để tránh lây lan.
• Với những trẻ nhỏ, cần cho trẻ bú sữa mẹ đến 2 tuổi, cần giữ ấm cho trẻ, không để trẻ bị lạnh, giữ cho môi trường sống được trong lành, không cho trẻ tiếp xúc với khói bếp than, khói thuốc lá.
• Thường xuyên sử dụng nước muối sinh lý 0,9% nhỏ vào mắt, mũi trẻ sau khi đi chơi về để ngăn ngừa virus xâm nhập và gây bệnh.
• Nên tắm nước ấm cho trẻ trong phòng kín gió, sau khi tắm xong cần lau người và mặc quần áo thật nhanh.
• Với đối tượng mắc các bệnh như bệnh tim, phổi bẩm sinh cần phải đặc biệt lưu ý, nếu có những biểu hiện bệnh như: sốt, ho, khó thở cần đưa người bệnh đến ngay các chuyên khoa hô hấp để được điều trị đúng.

Tiêm vắc xin phòng bệnh

Hiện nay, Việt Nam vẫn chưa có vắc xin phòng ngừa và thuốc điều trị RSV đặc hiệu. Tuy nhiên, có thể làm nhẹ các biến chứng do virus hợp bào hô hấp gây ra, giảm mức độ nghiêm trọng của các loại virus, vi khuẩn lây qua đường hô hấp, gây ra các tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng, tương tự như RSV gây ra như vi khuẩn phế cầu, virus cúm, não mô cầu khuẩn, sởi, thủy đậu, lao... bằng cách tiêm đầy đủ, đúng lịch các loại vắc xin phòng bệnh tương ứng.

VNVC cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh hô hấp, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng cho mọi lứa tuổi với giá cả niêm yết rõ ràng và dịch vụ tiêm chủng linh hoạt:

• Vắc xin cúm mùa: Vaxigrip (Pháp), Influvac (Hà Lan) phòng 4 chủng cúm phổ biến, trong đó hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria) được tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, vắc xin cúm Ivacflu-S (Việt Nam) chỉ định tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên.
• Vắc xin phòng phế cầu khuẩn: Synflorix (Bỉ) phòng 10 chủng phế cầu, Prevenar 13 (Bỉ) phòng 13 chủng phế cầu và vắc xin Pneumovax 23 phòng 23 chủng phế cầu gây các bệnh viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết do phế cầu khuẩn gây ra;
• Vắc xin phòng bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu khuẩn: vắc xin Bexsero (Ý) phòng não mô cầu nhóm B, Mengoc-BC (Cuba) phòng não mô cầu nhóm B và C, Menactra (Mỹ), MenQuadfi (Mỹ),  Nimenrix (Bỉ) phòng não mô cầu nhóm ACYW-135;
• Vắc xin chứa thành phần bạch hầu, ho gà: Hexaxim (Pháp), Infanrix Hexa (Bỉ), Pentaxim (Pháp), Tetraxim (Pháp), Adacel (Canada), Boostrix (Bỉ), Td (Việt Nam);
• Vắc xin phòng bệnh sởi, quai bị, rubella: Mvvac (Việt Nam), vắc xin phối hợp 3 trong 1 phòng bệnh sởi - quai bị - rubella MMR-II (Mỹ), Priorix (Ý);

Bài viết trên vừa giải đáp thắc mắc virus RSV có bị lại không? Virus RSV có tái nhiễm không? Virus hợp bào hô hấp (RSV) có thể gây nhiễm lại và nguy cơ tái nhiễm có thể khác nhau tùy theo đối tượng. Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy yếu đều thuộc nhóm dễ bị tái nhiễm RSV. Đối với các nhóm này, việc nhiễm lại RSV có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe hiện tại. Do đó, việc chủ động phòng ngừa và theo dõi sức khỏe là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe toàn diện.