Sốt xuất huyết có lây người sang người không? Bác sĩ giải đáp

Sốt xuất huyết là bệnh có diễn biến khó lường, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như suy tim, suy hô hấp, suy đa tạng, xuất huyết não…, thậm chí tử vong. Trước sự nguy hiểm của căn bệnh này, nhiều người thắc mắc “Sốt xuất huyết có lây người sang người không?”. Trong bài viết này, các chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ cung cấp những thông tin chính xác về khả năng lây truyền của sốt xuất huyết từ người sang người.

Sốt xuất huyết có lây người sang người không?

Sốt xuất huyết không lây trực tiếp từ người sang người thông qua các con đường như tiếp xúc gần, ho, hắt hơi hay dịch tiết cơ thể (mồ hôi, nước bọt). Cơ chế lây chính của bệnh là thông qua vòng lây nhiễm giữa muỗi và người.

Khi một con muỗi Aedes đốt người đã nhiễm virus, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể muỗi và phát triển trong tuyến nước bọt của nó. Quá trình này, gọi là chu kỳ ngoại sinh, thường kéo dài từ 8 - 12 ngày (3). Sau khi tuyến nước bọt của muỗi chứa virus, mỗi lần đốt người, muỗi sẽ tiêm virus vào máu của người khỏe mạnh. Đây là cách virus sốt xuất huyết lan truyền trong cộng đồng.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết lây qua đường nào?

Điều này có nghĩa là, chính muỗi vằn là “cầu nối” mang virus từ người bệnh sang người khỏe mạnh, chứ không phải qua tiếp xúc trực tiếp giữa người với người.

Một đặc điểm quan trọng của virus sốt xuất huyết là nó chỉ tồn tại và phát triển trong máu người và tuyến nước bọt của muỗi trung gian. Virus này không cư trú trong hệ hô hấp, dịch tiết hoặc các bộ phận khác của cơ thể mà dễ dàng tiếp xúc trong sinh hoạt hàng ngày. Vì vậy, các hành động như bắt tay, dùng chung đồ ăn, hay tiếp xúc gần sẽ không làm lây truyền virus.

Bệnh sốt xuất huyết chủ yếu xuất hiện ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới, trong đó Việt Nam là một trong những khu vực thường xuyên ghi nhận dịch bệnh. Tại Việt Nam, tình hình dịch bệnh không ổn định, với các đợt bùng phát mạnh mẽ từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm. Tỷ lệ mắc bệnh trên 100.000 dân đã tăng từ 120 ca năm 2009 (tương đương với 105 370 ca) lên 194 trong năm 2017 (184.000 ca). Đặc biệt, vào năm 2019, cả nước ghi nhận hơn 334.231 trường hợp mắc bệnh và năm 2022 đã phá vỡ kỷ lục với 367.729 ca, đứng thứ hai toàn cầu, chỉ sau Brazil.

Các trường hợp đặc biệt bệnh sốt xuất huyết lây từ người sang người

Mặc dù sốt xuất huyết chủ yếu lây truyền qua muỗi vằn, nhưng trong một số trường hợp đặc biệt, bệnh có thể lây truyền từ người sang người.

1. Lây truyền qua đường máu

Trong các hoạt động liên quan đến máu, virus Dengue có thể truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Các trường hợp này thường xảy ra trong các tình huống sau:

• Truyền máu: Nếu máu của người hiến máu nhiễm virus Dengue được truyền cho người khác, người nhận có thể bị nhiễm bệnh.
• Dùng chung kim tiêm: Việc dùng chung kim tiêm có thể làm lây lan virus dengue.
• Các thủ thuật y tế: Trong quá trình thực hiện các thủ thuật y tế như phẫu thuật, nếu dụng cụ y tế không được khử trùng kỹ lưỡng, virus dengue có thể lây lan.

2. Lây qua ghép tạng

Trong một số trường hợp hiếm gặp, virus Dengue có thể lây truyền qua việc ghép tạng từ người cho bị nhiễm bệnh sang người nhận.

3. Mẹ truyền sang con

Bệnh sốt xuất huyết có lây qua người không? Mặc dù sốt xuất huyết không lây lan trực tiếp từ người này sang người khác, nhưng nếu người mẹ bị nhiễm virus trong thời kỳ mang thai, có thể truyền virus cho thai nhi trong suốt thai kỳ hoặc trong quá trình sinh nở. Người mẹ bị mắc sốt xuất huyết trong thai kỳ có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như tử vong thai nhi, sinh non và trẻ sơ sinh bị nhẹ cân.

Làm sao phòng ngừa lây lan bệnh sốt xuất huyết?

Bên cạnh thắc mắc sốt xuất huyết có lây từ người sang người không, cũng có nhiều người quan tâm đến việc làm thế nào để phòng ngừa virus lây lan. Theo các chuyên gia, để phòng bệnh sốt xuất huyết, người dân có thể áp dụng các cách sau:

1. Ngăn ngừa muỗi đốt

Để phòng bệnh sốt xuất huyết, người dân cần chủ động ngăn ngừa muỗi đốt bằng các biện pháp sau:

• Sử dụng màn khi ngủ: Ngủ trong màn giúp ngăn muỗi đốt, đặc biệt là vào ban đêm khi muỗi hoạt động mạnh nhất.
• Mặc quần áo dài tay: Khi đi ra ngoài, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và chiều tối, nên mặc quần áo dài tay, quần dài để che chắn cơ thể.
• Mặc quần áo màu sáng: Nên mặc quần áo màu sáng sẽ giúp bảo vệ khỏi sự tấn công của muỗi, vì trang phục tối và sẫm màu thường thu hút muỗi hơn so với trang phục sáng màu.
• Sử dụng thuốc xua muỗi: Bôi thuốc xua muỗi lên da hoặc sử dụng các loại tinh dầu đuổi muỗi tự nhiên.

2. Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi

Ngoài việc phòng ngừa muỗi đốt, người dân cũng cần chủ động loại bỏ các nơi sinh sản của muỗi để giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh.

• Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa: Loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng như lốp xe cũ, chai lọ, đồ đựng nước mưa.
• Vệ sinh các dụng cụ chứa nước: Thay nước trong bình hoa, lọ cắm hoa thường xuyên.
• Đậy kín các bể nước, chum vại: Ngăn không cho muỗi đẻ trứng.
• Thả cá vào các bể nước lớn: Cá ăn bọ gậy, giúp giảm số lượng muỗi.

3. Tiêm chủng vắc xin

Tiêm vắc xin là biện pháp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết hiệu quả và tiết kiệm nhất. Vắc xin giúp tạo ra kháng thể, bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nguy hiểm do bệnh sốt xuất huyết gây ra. Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga (Takeda, Nhật Bản), sản xuất tại Đức có khả năng phòng ngừa đầy đủ 4 tuýp huyết thanh sốt xuất huyết gây bệnh, gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, với hiệu quả phòng bệnh cao trên 80% và ngăn ngừa đến 90% nguy cơ bệnh trở nặng, phải nhập viện điều trị.

Những người đã từng mắc sốt xuất huyết vẫn cần tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh để giảm thiểu nguy cơ tái nhiễm do các tuýp huyết thanh virus khác trong tương lai. Vắc xin không chỉ giúp bảo vệ cơ thể khỏi các chủng virus mới mà còn ngăn chặn tình trạng bệnh chuyển biến nặng, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm và tử vong mà người bệnh có thể phải đối mặt khi tái nhiễm.

Vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Qdenga được khuyến cáo tiêm cho người từ 4 tuổi trở lên với lịch tiêm cụ thể như sau:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: cách mũi đầu tiên 3 tháng.

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn là biện pháp an toàn, hiệu quả và tiết kiệm nhất để phòng bệnh sốt xuất huyết.

Tháng 10/2024, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã chính thức đưa vắc xin sốt xuất huyết Qdenga về Việt Nam và triển khai tiêm phòng cho cả trẻ em và người lớn tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng hiện đại trên khắp cả nước. Đây là bước tiến quan trọng, mang đến cho người dân cơ hội tiếp cận loại vắc xin mà họ đã mong đợi từ lâu, góp phần đáp ứng nhu cầu bảo vệ sức khỏe trước dịch bệnh và hỗ trợ ngành y tế quốc gia trong công tác phòng chống và kiểm soát dịch sốt xuất huyết.

Hiện nay, VNVC đang cung cấp số lượng lớn vắc xin sốt xuất huyết Qdenga tại các trung tâm trên toàn quốc, đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm phòng của người dân. Tất cả các mũi vắc xin đều được nhập khẩu chính hãng, đảm bảo chất lượng cao, được bảo quản đúng chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế. Quy trình tiêm chủng tại VNVC luôn được thực hiện an toàn, với dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp, tận tâm và thân thiện, mang lại mức giá hợp lý, ổn định cùng nhiều chương trình ưu đãi hấp dẫn.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có quan hệ được không? Có tác động gì đến sức khỏe?

Hy vọng qua bài viết trên, mọi người đã biết được “Sốt xuất huyết có lây người sang người không?”. Sốt xuất huyết không lây truyền trực tiếp từ người sang người qua tiếp xúc thông thường, mà chủ yếu do muỗi vằn mang virus gây bệnh. Do đó, để phòng bệnh, người dân nên thực hiện các biện pháp ngăn ngừa muỗi đốt và loại bỏ nơi sinh sản của muỗi để hạn chế nguy cơ bị đốt. Đặc biệt, nên chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo.