Đã bị sốt xuất huyết có cần tiêm phòng không? Vì sao?

Một người có thể bị nhiễm sốt xuất huyết đến 4 lần trong đời, thậm chí nhiều hơn ở những nhóm người bị suy giảm miễn dịch. Đáng chú ý, bị sốt xuất huyết lần thứ hai thường có biểu hiện triệu chứng nặng hơn, nguy cơ biến chứng nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao hơn so với lần đầu mắc bệnh. Trước thực trạng này, nhiều người thắc mắc đã bị sốt xuất huyết có cần tiêm phòng không? Vắc xin mang lại những lợi ích gì cho người đã từng mắc bệnh? Cùng chuyên gia VNVC tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Đã bị sốt xuất huyết có cần tiêm phòng không?

Các chuyên gia khuyến nghị, người đã bị sốt xuất huyết rất cần tiêm vắc xin sốt xuất huyết để phòng ngừa nguy cơ tái nhiễm bệnh do các tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác trong tương lai, đồng thời chặn đứng nguy cơ bệnh diễn biến nặng, biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong cao ở những lần tái nhiễm do các tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác.

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do 4 tuýp huyết thanh virus Dengue gây ra, bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Một người đã từng mắc bệnh sốt xuất huyết có thể phát triển miễn dịch suốt đời với một tuýp huyết thanh gây bệnh, nhưng lại không có khả năng tạo miễn dịch chéo bền vững đối với ba tuýp huyết thanh còn lại của virus sốt xuất huyết.

Mặc dù sau lần nhiễm sốt xuất huyết đầu tiên, hệ thống miễn dịch đã hình thành kháng thể chống lại duy nhất thành phần kháng nguyên của tuýp huyết thanh gây bệnh, đồng thời gây miễn dịch chéo với các tuýp huyết thanh còn lại nhưng chỉ thoáng qua và không bền vững, nhanh chóng suy giảm và biến mất hoàn toàn (thường là sau 6 tháng).

Sau khi miễn dịch chéo biến mất, hệ thống miễn dịch hoàn toàn không còn khả năng bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của các tuýp huyết thanh của virus sốt xuất huyết còn lại. Điều này có nghĩa, dù đã bị sốt xuất huyết vẫn có thể nhiễm lần thứ hai, thậm chí thứ ba và thứ tư.

Đối với bệnh sốt xuất huyết, các lần tái nhiễm sau đó với một loại huyết thanh khác sẽ gây ra triệu chứng bệnh nặng hơn rất nhiều so với lần mắc bệnh trước, đây gọi là quá trình tăng cường phụ thuộc kháng thể (ADE) - Các kháng thể có từ trước đối với một huyết thanh sẽ liên kết với các hạt virus từ huyết thanh nhóm mới (đang xâm nhập vào cơ thể) nhưng không thể trung hòa. Thay vào đó, phức hợp virus -  kháng thể này sẽ xâm nhập vào các tế bào miễn dịch và từ từ nhân lên nhanh chóng.

Để phản ứng lại tình trạng nhiễm trùng này, cơ thể sẽ kích hoạt một loạt các tế bào miễn dịch là cytokine (loại protein đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sự phát triển và hoạt động của các tế bào hệ thống miễn dịch) gây ra “cơn bão cytokine”, tạo ra phản ứng mạnh mẽ đến mức thay vì bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng, chúng lại phản tác dụng khiến cơ thể người bệnh xuất huyết nặng và suy các cơ quan.

Tiến sĩ Raman Velayudhan, Trưởng Chương trình toàn cầu về kiểm soát các bệnh nhiệt đới bị lãng quên của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết: “Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bị nhiễm trùng lần thứ hai hay nhiễm trùng thứ phát, có thể dẫn đến sốt xuất huyết nghiêm trọng và cũng có thể gây tử vong.” 

Bất kỳ ai cũng có thể bị sốt xuất huyết và có khả năng tái nhiễm từ ba lần, những lần mắc bệnh sau có nguy cao gây ra các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Vì vậy, đã bị sốt xuất huyết có cần tiêm phòng, thậm chí rất cần vắc xin sốt xuất huyết để phòng ngừa cả 4 tuýp huyết thanh, ngăn chặn nguy cơ tái nhiễm, giảm thiểu khả năng gây ra các biến chứng nguy hiểm như thoát huyết tương, cô đặc máu nghiêm trọng khi mắc bệnh lần hai.

Lợi ích của vắc xin sốt xuất huyết với người đã từng mắc bệnh này

Qdenga là vắc xin sốt xuất huyết được nghiên cứu và phát triển bởi hãng vắc xin và công ty dược phẩm Takeda (Nhật Bản), sản xuất tại Đức. Tính đến tháng 8/2024, vắc xin này đã được cấp phép sử dụng cho người dân tại hơn 40 quốc gia trên toàn thế giới là các quốc gia có dịch tễ trọng điểm của Sốt xuất huyết.

Trong đó, Việt Nam là quốc gia thứ 37 sử dụng vắc xin này, vắc xin được Bộ Y tế phê duyệt và cấp phép sử dụng tại Việt Nam từ tháng 5/2024 và đến ngày 20/9/2024 đã được Hệ thống tiêm chủng VNVC đưa về Việt Nam, ra mắt và triển khai tiêm lần đầu tiên cho người dân tại hàng trăm trung tâm VNVC hiện đại trên toàn quốc.

Vắc xin sốt xuất huyết cung cấp khả năng phòng ngừa đầy đủ 4 tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết gây bệnh, bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, với hiệu quả ngừa bệnh cao trên 80%, đồng thời ngăn chặn đến 90% nguy cơ gây biến chứng nặng, phải nhập viện điều trị biến chứng.

Ở người đã từng mắc bệnh sốt xuất huyết, vắc xin còn đóng vai trò cực kỳ quan trọng, không chỉ giúp phòng ngừa mắc bệnh mà còn ngăn chặn biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong cao ở những lần tái nhiễm.

Với những dữ liệu nghiên cứu hiện tại cho thấy người đã mắc sốt xuất huyết hay chưa mắc trước đó thì vắc xin vẫn có hiệu lực tốt tương đương nhau và tính an toàn cũng được đảm bảo. Vắc xin không yêu cầu xét nghiệm sốt xuất huyết trước khi tiêm. Vì vậy, đối với người đã mắc sốt xuất huyết trước đó, vẫn được khuyến cáo nên tiêm vắc xin Qdenga để bảo vệ khỏi nguy cơ tái nhiễm với các tuýp huyết thanh virus Dengue khác, do vắc xin Qdenga là vắc xin tứ giá có thể bảo vệ cả 4 tuýp virus Dengue.

Bên cạnh việc giảm nguy cơ tái nhiễm nghiêm trọng, vắc xin sốt xuất huyết còn góp phần vào việc bảo vệ cộng đồng rộng lớn hơn. Khi một phần lớn dân số được tiêm chủng, tỷ lệ lây truyền virus trong cộng đồng có thể suy giảm đáng kể, hình thành khái niệm "miễn dịch cộng đồng". Nguy cơ bùng phát dịch trong khu vực cũng sẽ được kiểm soát tốt hơn, từ đó giảm thiểu gánh nặng lên hệ thống y tế và giảm thiểu thiệt hại về kinh tế do dịch bệnh gây ra.

Việc tiêm vắc xin sốt xuất huyết cho người đã từng mắc bệnh này còn đặc biệt quan trọng khi Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới với thời tiết nóng ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sôi và lây truyền bệnh. Trường hợp nhiễm sốt xuất huyết Dengue đầu tiên ở nước ta được phát hiện vào năm 1958 tại Đà Nẵng, cho đến nay tất cả 4 tuýp huyết thanh virus Dengue đều đã được ghi nhận lưu hành với các ưu thế khác nhau.

Theo thống kê, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 100.000 trường hợp tử vong và gần 100 ca tử vong do sốt xuất huyết. Điều này cho thấy, số người từng mắc sốt xuất huyết ít nhất 1 lần tại nước ta khá cao, và nguy cơ biến chứng của lần nhiễm trùng sau sẽ nghiêm trọng hơn rất nhiều so với lần trước. Do đó, vắc xin sốt xuất huyết có ý nghĩa quan trọng trong công tác phòng chống dịch, giúp giảm số ca mắc và tử vong do biến chứng nguy hiểm hiệu quả.

Bên cạnh đó, chi phí điều trị sốt xuất huyết khá tốn kém, đặc biệt đối với trường hợp nhiễm trùng thứ phát với các biến chứng nặng. Theo Bộ Y tế, qua một cuộc điều tra về chi phí điều trị cho bệnh nhân sốt xuất huyết, chi phí điều trị trung bình cho một bệnh nhân mắc sốt xuất huyết dao động từ 900.000 đồng đến 3 triệu đồng, thậm chí lên tới 10 triệu đồng đối với những trường hợp bệnh nặng.

Nghiên cứu của Bộ Y tế cũng chỉ ra, trung bình mỗi người bị sốt xuất huyết sẽ phải nghỉ để điều trị bệnh từ 7-14 ngày, người thân cũng phải nghỉ việc để chăm sóc người bệnh từ 7-9 ngày. Gánh nặng kinh tế xã hội mà căn bệnh sốt xuất huyết để lại không hề nhỏ, ảnh hưởng tới an sinh xã hội đáng kể. Điều này càng nhấn mạnh hơn về tầm quan trọng của việc tiêm vắc xin sốt xuất huyết để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, tái nhiễm và xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng, nhất là đối với vùng lưu hành dịch tễ sốt xuất huyết như Việt Nam.

Hướng dẫn đăng ký tiêm ngừa sốt xuất huyết

Hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đang cung ứng đầy đủ vắc xin sốt xuất huyết với số lượng lớn và triển khai tiêm cho trẻ từ tròn 4 tuổi trở lên và người lớn. Để đăng ký tiêm ngừa sốt xuất huyết tại VNVC, Quý Khách hàng có thể thao tác và liên hệ thông qua 4 cách sau:

1. Đăng ký qua trang đặt giữ vắc xin vax.vnvc.vn

• Bước 1: Truy cập trang đặt giữ vắc xin sốt xuất huyết.

(*) Tại bước này, người tiêm có thể chọn nhiều loại vắc xin cùng một lúc

• Bước 2: Tại ô “DANH SÁCH VẮC XIN CHỌN MUA” bấm “ĐĂNG KÝ MŨI TIÊM”
• Bước 3: Điền đầy đủ thông tin người được tiêm
• Bước 4: Bấm “TIẾP TỤC”
• Bước 5:
  • Nếu Khách hàng chỉ đăng ký tiêm cho 01 người, bấm “XEM ĐIỀU KHOẢN VÀ THANH TOÁN”
  • Nếu Khách hàng đăng ký tiêm cho nhiều người (tối đa 05 người), bấm “THÊM NGƯỜI TIÊM” và thực hiện các thao tác từ bước 1 đến bước 6
• Bước 6: Đọc đầy đủ “CHÍNH SÁCH VÀ ĐIỀU KIỆN ĐĂNG KÝ & SẮP XẾP ƯU TIÊN” sau đó bấm “TÔI ĐÃ ĐỌC & ĐỒNG Ý”
• Bước 7: Chọn phương thức thanh toán mong muốn, bao gồm:
  • Thanh toán bằng thẻ thanh toán nội địa (ATM)
  • Thanh toán bằng thẻ VISA/MASTER/JCB
  • Thanh toán bằng thẻ thành viên
  • Thanh toán qua chuyển khoản
  • Thanh toán tại trung tâm
• Bước 8: Kiểm tra lại thông tin đăng ký tiêm vắc xin và bấm “THANH TOÁN”
• Bước 9: Đợi xác nhận từ VNVC

2. Đăng ký qua tổng đài

Quý Khách hàng vui lòng gọi điện đến số Hotline 028 7102 6595 để được đội ngũ nhân viên tư vấn hỗ trợ tư vấn và đặt mua vắc xin sốt xuất huyết nhanh nhất.

3. Đăng ký qua ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” - App VNVC

• Bước 1: Truy cập VNVC Mobile App. Nếu chưa có ứng dụng, quý Khách hàng vui lòng cài đặt thông qua đường dẫn sau:
  • Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad,…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
  • Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony,…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY
• Bước 2: Bấm “ĐẶT MUA VẮC XIN”
• Bước 3: Chọn người được tiêm. Nếu chưa có thông tin người được tiêm, Khách hàng vui lòng bấm “THÊM HỒ SƠ DỊCH VỤ” và điền đầy đủ thông tin người được tiêm. Sau đó bấm “THÊM MỚI”
• Bước 4: Kiểm tra thông tin người tiêm và bấm “CHỌN NGƯỜI TIÊM”
• Bước 5: Điền đầy đủ thông tin về:
  • Trung tâm mong muốn tiêm
  • Ngày mong muốn tiêm
  • Chọn loại vắc xin (Có thể chọn nhiều loại vắc xin khác nhau) bằng cách “THÊM TỪ GIỎ” hoặc “THÊM MỚI VẮC XIN”

(*) Lưu ý: Ở bước này, Khách hàng có thể đăng ký tiêm cho nhiều người bằng cách bấm “THÊM NGƯỜI TIÊM MỚI”

• Bước 6: Kiểm tra lại thông tin đăng ký tiêm vắc xin và bấm “XÁC NHẬN”
• Bước 7: Bấm “THANH TOÁN”
• Bước 8: Đọc đầy đủ “QUY ĐỊNH KHI ĐẶT GIỮ VẮC XIN” sau đó bấm “TÔI XÁC NHẬN ĐÃ ĐỌC VÀ ĐỒNG Ý VỚI CHÍNH SÁCH, NỘI QUY KHI ĐẶT GIỮ VẮC XIN”
• Bước 9: Bấm “XÁC NHẬN ĐỂ TIẾP TỤC”
  • Thanh toán bằng thẻ thanh toán nội địa (ATM)
  • Thanh toán bằng thẻ VISA/MASTER/JCB
  • Thanh toán bằng thẻ thành viên
  • Thanh toán qua chuyển khoản
  • Thanh toán tại trung tâm
• Bước 10: Bấm “THANH TOÁN”
• Bước 11: Đợi xác nhận từ VNVC

4. Đăng ký trực tiếp tại quầy lễ tân tại các trung tâm VNVC trên toàn quốc

Quý Khách hàng có thể đăng ký tiêm chủng trực tiếp tại quầy lễ tân ở các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc với quy trình như sau:

• Đối với Khách hàng mới chưa có thông tin tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn tới quầy đăng ký thông tin để lập hồ sơ tiêm chủng, mã số Khách hàng.
• Đối với Khách hàng đã có thông tin tiêm chủng tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn để tới quầy đăng ký khám trước tiêm.
• Đối với Khách hàng mua Gói vắc xin: Được ưu tiên phục vụ tại các khu vực/ vị trí riêng, Khách hàng vui lòng thông báo với nhân viên Lễ tân để được ưu tiên phục vụ.

Tham khảo các trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất TẠI ĐÂY

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về vắc xin sốt xuất huyết hoặc có nhu cầu về các loại vắc khác tại VNVC,  liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp.

Trường hợp nào không nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, những đối tượng sau không nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết:

• Quá mẫn cảm với hoạt chất hoặc với bất kỳ tá dược nào hoặc quá mẫn cảm với liều Qdenga trước đó;
• Những người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bao gồm sử dụng các liệu pháp ức chế miễn dịch như hóa trị hoặc dùng corticosteroid toàn thân liều cao (ví dụ 20mg/ngày hoặc 2 mg/kg trọng lượng cơ thể/ngày prednisone trong 2 tuần trở lên) trong vòng 4 tuần trước khi tiêm vắc-xin);
• Những người nhiễm HIV có triệu chứng hoặc nhiễm HIV không có triệu chứng kèm theo bằng chứng suy giảm chức năng hệ miễn dịch
• Phụ nữ đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai ít nhất 1 tháng sau khi tiêm vắc xin;
• Phụ nữ đang cho con bú.
• Đối với người từng mắc sốt xuất huyết, sau khi mắc bệnh, cần hoãn tiêm ít nhất 6 tháng.

Các phương pháp phòng ngừa sốt xuất huyết cùng với với tiêm vắc xin

Bên cạnh việc tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch, người dân cần kết hợp với các biện pháp phòng ngừa khác để chung tay đẩy lùi dịch bệnh sốt xuất huyết. Như đã biết, nguyên nhân chủ yếu gây bệnh sốt xuất huyết Dengue là do muỗi truyền (chủ yếu là muỗi vằn), do đó biện pháp hữu dụng nhất là diệt muỗi, lăng quăng/ bọ gậy và phòng chống muỗi đốt, cụ thể như sau:

1. Biện pháp diệt muỗi/ lăng quăng/ bọ gậy

• Phun thuốc diệt côn trùng
• Đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng;
• Thả cá vào lu và bể nước;
• Thay nước bình hoa thường xuyên;
• Bỏ muối, dầu hoặc hóa chất diệt bọ gậy vào chén nước kê chân chạn, bể cảnh, hòn non bộ, khay nước thải tủ lạnh;
• Lật úp các dụng cụ không chứa nước;
• Loại bỏ các vật phế thải như chai, lọ, vỏ dừa, lốp xe cũ, các hốc có thể chứa nước;

2. Biện pháp phòng chống muỗi đốt

• Sử dụng các sản phẩm ứng phó như thuốc xua đuổi muỗi, nhang muỗi, màn chống muỗi, cửa lưới;
• Mặc quần áo tay dài phòng muỗi đốt;
• Tránh đến nơi đang lưu hành dịch bệnh sốt xuất huyết.

3. Biện pháp cộng đồng

• Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các chiến dịch diệt lăng quăng và các đợt phun hóa chất diệt muỗi;
• Khi có dấu hiệu sốt xuất huyết cần đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị;
• Không tự ý điều trị tại nhà.

Bài viết trên đây đã giải đáp chi tiết cho thắc mắc “Đã bị sốt xuất huyết có cần tiêm phòng không?” Một người có khả năng mắc bệnh sốt xuất huyết đến 4 lần trong đời. Đặc biệt, lần mắc bệnh thứ hai thường sẽ biểu hiện nặng hơn, gây ra các hiện tượng thoát huyết tương, cô đặc máu nghiêm trọng hơn và nguy cơ tử vong cao hơn rất nhiều so với lần nhiễm đầu tiên.

Do đó, mọi người cần tiêm phòng vắc xin để chủ động phòng ngừa nguy cơ tái nhiễm sốt xuất huyết do các nhóm huyết thanh virus Dengue còn lại gây ra, giảm thiểu tối đa các biến chứng nặng và chặn đứng nguy cơ tử vong.