Bạch hầu tiêm mấy mũi cho người lớn và trẻ em? Giải đáp chi tiết

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạch hầu diễn tiến nhanh và cực kỳ nguy hiểm, người bệnh có nguy cơ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim, viêm dây thần kinh, viêm phổi, liệt màn khẩu cái... nặng hơn là không thể qua khỏi trong vòng 6 đến 10 ngày. Vắc xin phòng bệnh bạch hầu có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể tránh nhiễm bệnh, đồng thời làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và lây lan trong cộng đồng. Vậy vắc xin bạch hầu tiêm mấy mũi là đủ? Hiệu quả phòng bệnh cụ thể như thế nào?

Bạch hầu là bệnh gì?

Bạch hầu là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, làm ảnh hưởng chủ yếu đến mũi, vòm họng và thanh quản. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh còn có thể xuất hiện ở da, các màng niêm mạc khác như kết mạc mắt, bộ phận sinh dục. Vi khuẩn bạch hầu sản sinh ngoại độc tố gây tổn thương tại chỗ, tạo thành giả mạc màu trắng xám bám chắc vào niêm mạc vùng hầu họng, thanh quản. Giả mạc này nếu bong ra có thể gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến suy hô hấp và tử vong.

Bạch hầu lây lan rất nhanh qua đường hô hấp, qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ niêm mạc họng của người bệnh hoặc người lành mang trùng khi ho, hắt hơi. Bất cứ ai chưa được tiêm phòng đầy đủ hoặc có hệ miễn dịch suy yếu khi tiếp xúc với mầm bệnh đều có nguy cơ cao nhiễm bệnh, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già và những người có khả năng miễn dịch kém. Dù bạch hầu đã có vắc xin phòng bệnh hiệu quả nhưng bệnh vẫn có thể xảy ra ở những  người chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc những người đã tiêm phòng nhưng không tạo đủ miễn dịch, đặc biệt ở những vùng có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Trung bình sau khi nhiễm phải vi khuẩn từ 2-5 ngày, nhưng cũng có thể kéo dài đến 10 ngày, người bệnh sẽ bắt đầu phát bệnh (2). Tùy theo vị trí của mầm bệnh sẽ có những triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng phổ biến của bệnh là sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, nuốt khó, khàn tiếng, sưng hạch cổ. Đặc trưng của bệnh là xuất hiện giả mạc màu trắng xám bám chắc vào niêm mạc vùng hầu họng, khó bóc tách và dễ chảy máu nếu cố bóc tách.

Ngoại độc tố bạch hầu khi ngấm vào máu sẽ gây nhiễm độc toàn thân, gây liệt dây thần kinh sọ não, dây thần kinh cảm giác, dây thần kinh vận động ngoại biên, rối loạn nhịp tim, viêm cơ tim, viêm phổi do liệt cơ hoành, liệt tay, liệt chân và dẫn đến tử vong đột ngột do trụy tim mạch. Tỷ lệ tử vong là 5-10% và tăng đột biến đến 20% ở trẻ em dưới 5 tuổi & người lớn trên 40 tuổi. Ở thai phụ, tỷ lệ tử vong là khoảng 50%, ⅓ trường hợp phục hồi bệnh vẫn có nguy cơ cao gặp biến chứng sảy thai hoặc sinh non.

Các chuyên gia từ hội Nhi Khoa Việt Nam cho biết nhiều trẻ được tiêm chủng đầy đủ trong 2 năm đầu đời nhờ chương trình TCMR. Tuy nhiên, sau đó, nhiều trẻ không được tiêm nhắc khi lớn hơn, gây khoảng trống miễn dịch. Trong khi đó, khả năng bảo vệ từ các mũi vắc xin bạch hầu không tồn tại bền vững mà giảm dần theo thời gian. Chính vì vậy, việc tiêm nhắc đủ liều, đúng lịch vắc xin bạch hầu cho trẻ em và người lớn là rất quan trọng. (3)

Các loại vắc xin phòng bệnh bạch hầu cho người lớn và trẻ em

Chủ động tiêm vắc xin bạch hầu là cách tốt nhất để phòng bệnh bạch hầu. Khi đủ số người được chủng ngừa bệnh bạch hầu, toàn bộ cộng đồng sẽ ít có khả năng mắc bệnh lý này. Hiện nay, tại Việt Nam chỉ mới có các vắc xin phối hợp có thành phần kháng nguyên bạch hầu, chưa có vắc xin đơn phòng bệnh bạch hầu. Cụ thể:

Vắc xin phòng bệnh bạch hầu trong chương trình Tiêm chủng quốc gia (TCMR) có những loại vắc xin:

• Vắc xin 5 in 1 phòng bệnh Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Hib – Viêm gan B: chỉ định tiêm khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi, 3 liều tiêm cách nhau 1 tháng.
• Vắc xin Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván: tiêm nhắc khi trẻ đủ 18 tháng tuổi.
• Vắc vắc xin Bạch hầu – Uốn ván: tiêm nhắc lại khi trẻ đủ 7 tuổi.

Vắc xin dịch vụ phòng bệnh bạch hầu có những loại vắc xin sau:

• Vắc xin 6 in 1 Hexaxim (Pháp) cùng Infanrix Hexa (Bỉ) phòng ngừa 6 bệnh Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt – Hib – Viêm gan B: chỉ định tiêm 4 mũi khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và khi trẻ 16 – 18 tháng tuổi (có thể tiêm sớm từ 6 tuần tuổi).
• Vắc xin 5 in 1 Pentaxim (Pháp) phòng 5 bệnh Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt Hib: tiêm 4 mũi khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và khi trẻ 16 – 18 tháng tuổi.
• Vắc xin 4 in 1 Tetraxim (Pháp) phòng bệnh Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt: dành cho đối tượng từ 2 tháng tuổi đến 13 tuổi, đặc biệt là tiêm nhắc khi trẻ 4-6 tuổi đối với những trẻ đã tiêm đủ 4 mũi vắc xin  5 in 1 hoặc 6 in 1 trước đó.
• Vắc xin 3 in 1 như Adacel (Pháp), Boostrix (Bỉ) phòng ngừa bộ 3 bệnh Bạch hầu – Uốn ván – Ho gà: đối với trẻ trên 4 tuổi và người lớn, tùy vào tiền sử tiêm chủng của từng người mà bác sĩ sẽ có chỉ định số liều và lịch tiêm phù hợp.

Tiêm bạch hầu mấy mũi cho người lớn và trẻ em?

Vắc xin phòng bệnh bạch hầu được chỉ định tiêm cho trẻ nhỏ và người lớn tùy theo từng loại vắc xin. Hầu như không có các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin phòng bạch hầu, trừ trường hợp người tiêm có phản ứng nặng với vắc xin có cùng thành phần ở lần tiêm trước hoặc dị ứng với thành phần của vắc xin thì chống chỉ định tiêm loại vắc xin này.

Tiêm vaccine phòng bạch hầu cho trẻ em

Ngày 17-10-2017, Bộ Y tế Việt Nam ban hành Thông tư số 38/2017/TT-BYT (4) (hoặc theo Thông tư 10/2024/TT-BYT sẽ thay thế thông tư 38/2017/TT-BYT, có hiệu lực từ ngày 01/08/2024)  về danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi & đối tượng phải sử dụng vắc xin, sinh phẩm y tế bắt buộc, trong đó vắc xin phòng bệnh bạch hầu được khuyến cáo tiêm ngừa cho tất cả trẻ nhỏ, nên tiêm tổng tất cả 4 mũi trước 2 tuổi, 3 mũi vào thời điểm trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi và nhắc lại lần 1 vào lúc 18 tháng tuổi. Và có mũi tiêm nhắc cho trẻ đủ 7 tuổi. Trong chương trình tiêm chủng dịch vụ, trẻ em từ 4-6 tuổi có thể nhắc lại 1 liều vắc xin 4 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.

Tiêm vắc xin bạch hầu cho người lớn

Đối với trẻ lớn, thanh thiếu niên, người lớn, phụ nữ trước hoặc đang mang thai (ở ba tháng giữa hoặc ba tháng cuối thai kỳ) có tiền sử tiêm đủ lịch trước đó có thể tiêm nhắc vắc xin phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván. Sau đó, cần tiêm nhắc mỗi 10 năm/ lần để giúp cơ thể duy trì kháng thể lâu dài chống lại vi khuẩn bạch hầu.

Đối với người không rõ tiền sử hoặc chưa từng tiêm vắc xin có thành phần bạch hầu, lịch tiêm sẽ là 3 mũi, trong đó 2 mũi đầu cách nhau 1 tháng và mũi 3 cách mũi 2 là 6 tháng. Những trường hợp khác, tùy vào tiền sử tiêm chủng để bác sĩ sẽ chỉ định lịch tiêm khác nhau phù hợp với từng người.

Vắc xin bạch hầu nên tiêm khi nào?

Trẻ em

Để tạo miễn dịch tốt nhất, vắc xin phòng bệnh bạch hầu được khuyến cáo tiêm ngừa cho tất cả trẻ nhỏ, nên tiêm tổng tất cả 4 mũi trước 2 tuổi, 3 mũi vào thời điểm trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi và nhắc lại lần 1 vào lúc 18 tháng tuổi.  Trẻ em từ 4-6 tuổi có thể nhắc lại vắc xin 4 trong 1 Tetraxim (Pháp) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt hoặc vắc xin 3 trong 1 Adacel hoặc Boostrix phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván.

Người lớn

Kháng thể chống lại bệnh bạch hầu ở người đã được tiêm phòng trước đó sẽ suy giảm dần theo thời gian, do đó, với người đã hoàn thành phác đồ tiêm đủ các mũi cơ bản: cần tiêm nhắc 1 mũi, có thể tiêm nhắc lại mỗi 10 năm/ lần.

Đối với người chưa từng tiêm hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng cần 3 mũi cơ bản:

• Mũi 1: lần đầu tiên tiêm
• Mũi 2: cách mũi đầu tiên tối thiểu 1 tháng
• Mũi 3: cách mũi thứ 2 tối thiểu 6 tháng
• Sau đó, có tiêm nhắc lại mỗi 10 năm/ lần.

Một số tác dụng phụ khi tiêm vắc xin bạch hầu

Thông tư 34/2018/TT-BYT hướng dẫn Nghị định 104/2016/NĐ-CP quy định về hoạt động tiêm chủng do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành cho biết các tác dụng phụ sau tiêm chủng là hiện tượng đáp ứng miễn dịch tốt của cơ thể đối với các vắc xin. Tương tự các loại vắc xin khác, vắc xin bạch hầu cũng gây ra một số tác dụng phụ thông thường. Tuy nhiên, những sự cố đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến loại vắc xin này là rất hiếm khi xảy ra.

Cụ thể, sau tiêm vắc xin phòng bạch hầu người tiêm có thể xuất hiện một vài tác dụng phụ như đau kèm sưng đỏ tại vị trí tiêm, sốt và thường tự khỏi từ 1 đến 2 ngày. Trong đó, chuyên gia đặc biệt lưu ý nếu thấy các triệu chứng bất thường của cơ thể như sốt cao liên tục trên 39 độ C, uống thuốc hạ sốt không thuyên giảm, cơ thể mệt mỏi, biếng ăn, cảm thấy khó thở, cơ thể tím tái, trẻ quấy khóc kéo dài (rất hiếm khi xảy ra)... cần khẩn trương đưa trẻ hoặc người được tiêm chủng đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí kịp thời, tránh các tình huống xấu có thể xảy ra.

Tiêm phòng bệnh bạch hầu ở đâu?

Bạch hầu là bệnh lý có thể điều trị được nếu phát hiện sớm, bệnh có thể  trở nên trầm trọng khiến người bệnh tử vong rất nhanh nếu điều trị muộn. Tỷ lệ tử vong trung bình vào khoảng 5%-10%. Tỷ lệ này có thể tăng đột biến tới 20% ở trẻ < 5 tuổi và người lớn > 40 tuổi. Tỷ lệ tử vong đối với thai phụ là khoảng 50%, ⅓ trường hợp sống sót có thể gặp biến chứng sảy thai hoặc sinh non. Do đó, dù là trẻ em hay người lớn việc tiêm vắc xin phòng ngừa bạch hầu đủ liều, đúng lịch là rất cần thiết và quan trọng, đồng thời khẩn trương đến bệnh viện nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ của bệnh, tránh các biến chứng nguy hiểm và hệ lụy đáng tiếc về sau.

Vậy tiêm phòng bệnh bạch hầu ở đâu là uy tín? Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm tiêm chủng cao cấp trên toàn quốc tự hào là địa chỉ tiêm chủng an toàn, uy tín, chất lượng hàng đầu Việt Nam, đặc biệt giá thành hợp lý và nhiều ưu đãi đã mang đến trải nghiệm dịch vụ tiêm chủng tốt cho hàng triệu gia đình Việt Nam suốt nhiều năm nay.

Khi lựa chọn tiêm chủng vắc xin tại Hệ thống trung tâm tiêm VNVC, quý Khách hàng hoàn toàn an tâm vì VNVC đang áp dụng quy trình tiêm chủng 8 bước khoa học, khép kín đảm bảo an toàn cho tất cả Khách hàng khi đến tiêm phòng. 100% khách hàng đến VNVC được các bác sĩ khám sàng lọc miễn phí trước tiêm, được chỉ định tiêm chủng vắc xin chính xác. Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng viên được đào tạo và có chứng chỉ an toàn tiêm chủng. Tại mỗi phòng tiêm, điều dưỡng viên sẽ giới thiệu với Khách hàng đầy đủ các thông tin cần thiết liên quan đến vắc xin như tên vắc xin, nhà sản xuất, hạn sử dụng, các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra,… Sau tiêm, khách hàng cần ở lại khu vực theo dõi sau tiêm 30 phút để theo dõi các phản ứng sau tiêm, đồng thời điều dưỡng sẽ kiểm tra vết tiêm, nhiệt độ, cung cấp tài liệu và dặn dò lưu ý những vấn đề về phản ứng sau tiêm trước khi ra về.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng các loại vắc xin phòng bệnh bạch hầu, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad,…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony,…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

⇒ Tham khảo thêm: 45 địa chỉ tiêm vắc xin bạch hầu ở HCM luôn có sẵn vắc xin và an toàn

Với thắc mắc bạch hầu tiêm mấy mũi, vắc xin bạch hầu tiêm khi nào để đạt hiệu quả phòng bệnh tốt nhất? Tác dụng phụ sau tiêm như thế nào? đã được bác sĩ ThS. Nguyễn Diệu Thúy - Chuyên viên Y khoa, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC giải đáp. Bạch hầu là bệnh có tốc độ lây lan nhanh, gây nhiều biến chứng nghiêm trọng và đặc biệt là tỷ lệ tử vong cao. Chính vì vậy, chủ động tiêm vắc xin phòng ngừa bạch hầu cho trẻ em và người lớn đủ liều, đúng lịch là rất cần thiết và quan trọng trong việc phòng chống hiệu quả dịch bệnh bạch hầu, đồng thời khẩn trương đến ngay cơ sở y tế để điều trị nếu phát hiện những triệu chứng của bệnh, tránh những biến chứng nguy hiểm và hệ lụy không mong muốn về sau.