Biến chứng ho gà nguy hiểm như thế nào? Cảnh báo cha mẹ có con nhỏ

Biến chứng ho gà có thể rất nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh không chỉ gây ho kéo dài mà còn dẫn đến viêm phổi, ngừng thở, tổn thương não và nhiều di chứng lâu dài nếu không được phát hiện sớm. Vì vậy, nhận biết và phòng ngừa căn bệnh này là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bệnh ho gà có nguy hiểm không?

Bệnh ho gà đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ, nhất là nhóm trẻ chưa được tiêm vắc xin đầy đủ. Bệnh diễn tiến nhanh và gây biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, do bệnh có triệu chứng khởi phát không điển hình, dễ nhầm lẫn trong chẩn đoán với các bệnh nhiễm trùng hô hấp khác. Theo thống kê của Cục Y tế Dự phòng, có tới 90% ca mắc bệnh ở trẻ em là do chưa được tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ 3 mũi ho gà cơ bản.

Tại Việt Nam, trước khi triển khai chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR), căn bệnh này lưu hành rộng khắp, phổ biến ở cả vùng đồng bằng và miền núi. Bệnh có xu hướng bùng phát theo chu kỳ từ 3 - 5 năm và từng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt ở nhóm trẻ suy dinh dưỡng.

Từ năm 1986, khi chương trình TCMR được triển khai, tỷ lệ tiêm chủng tăng đáng kể. Giai đoạn 1991 - 1995, tỷ lệ mắc ho gà giảm còn 7,5/100.000 dân, và tiếp tục giảm xuống 1,8/100.000 dân trong giai đoạn 1996 - 2000. Tỷ lệ trẻ dưới 1 tuổi được tiêm đủ ba mũi vắc xin đạt trên 90% từ năm 1993, và duy trì mức trên 95% vào các năm 1997 và 2000. Bên cạnh độ bao phủ cao, chất lượng vắc xin ngày càng được cải thiện, góp phần kiểm soát hiệu quả tỷ lệ mắc và tử vong do căn bệnh này trên phạm vi toàn quốc.

Các biến chứng ho gà thường gặp

Ho gà không chỉ là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ chưa được tiêm chủng đầy đủ. Các biến chứng của bệnh thường ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thần kinh, tim mạch và có thể tiến triển thành các tình trạng nặng do bội nhiễm.

1. Biến chứng hô hấp

Hệ hô hấp là cơ quan bị ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng nhất trong diễn tiến của bệnh ho gà. Ho dữ dội kéo dài gây tăng áp lực trong lồng ngực, dẫn đến nguy cơ vỡ phế nang, xẹp phổi hoặc tràn khí màng phổi. Viêm phổi là biến chứng hô hấp phổ biến nhất và là nguyên nhân chính gây tử vong ở nhóm trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Ngoài ra, căn bệnh này còn có thể làm rối loạn thông khí và tăng nguy cơ suy hô hấp cấp, đặc biệt ở những trẻ có sẵn bệnh lý nền hoặc suy giảm miễn dịch. Trẻ mắc biến chứng hô hấp do ho gà thường cần được hỗ trợ hô hấp tích cực và theo dõi sát tại cơ sở y tế chuyên khoa.

2. Biến chứng thần kinh

Biến chứng thần kinh là một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của bệnh ho gà, thường xảy ra do thiếu oxy não kéo dài trong các cơn ho co thắt dữ dội. Trẻ có thể xuất hiện tình trạng co giật, đặc biệt khi đi kèm với sốt cao hoặc suy hô hấp. Một số trường hợp ghi nhận xuất huyết não hoặc tổn thương não không hồi phục do thiếu oxy não kéo dài.

Những tổn thương này có thể dẫn đến di chứng thần kinh mạn tính như chậm phát triển trí tuệ, rối loạn vận động hoặc động kinh. Biến chứng thần kinh do ho gà là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật lâu dài ở trẻ từng mắc bệnh.

3. Biến chứng tim mạch và toàn thân

Tình trạng bệnh kéo dài và nặng có thể gây ảnh hưởng đến hệ tim mạch và tình trạng toàn thân của trẻ. Suy tim cấp có thể xuất hiện thứ phát do tăng gánh tuần hoàn, thiếu oxy kéo dài hoặc do biến chứng hô hấp nặng.

Trẻ bị bệnh này thường bị suy dinh dưỡng do ho nhiều dẫn đến nôn ói, ăn uống kém, kèm theo rối loạn điện giải và mất nước nặng. Những rối loạn này làm tăng nguy cơ suy đa cơ quan nếu không được xử trí bù dịch và dinh dưỡng hợp lý. Biến chứng toàn thân do ho gà là chỉ dấu quan trọng cảnh báo cần nhập viện điều trị tích cực.

4. Biến chứng thứ phát do bội nhiễm

Trong quá trình mắc ho gà, hệ miễn dịch và hàng rào bảo vệ niêm mạc hô hấp bị tổn thương nghiêm trọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn cơ hội xâm nhập. Nhiều bệnh nhân gặp biến chứng do bội nhiễm như viêm tai giữa, viêm phế quản bội nhiễm, viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết.

Các biến chứng này có thể diễn tiến âm thầm nhưng gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm. Nhiễm trùng huyết và viêm màng não do vi khuẩn bội nhiễm là nguyên nhân gây tử vong muộn ở một số trường hợp nặng. Việc theo dõi sát các dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát là cần thiết trong quá trình điều trị tình trạng bệnh này tại cơ sở y tế.

Mức độ nguy hiểm của biến chứng ho gà ở trẻ em

Biến chứng của bệnh này ở trẻ nhỏ nguy hiểm hơn nhiều so với người lớn và là nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh trở nên đặc biệt nghiêm trọng ở nhóm trẻ sơ sinh chưa được tiêm chủng đầy đủ.

1. Vì sao trẻ nhỏ dễ bị biến chứng ho gà nặng hơn người lớn?

So với người lớn, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có cấu trúc sinh lý chưa hoàn thiện, đặc biệt là hệ hô hấp và miễn dịch. Các cơn ho dữ dội kéo dài đặc trưng của bệnh có thể gây tắc nghẽn đường thở ở trẻ, dẫn đến tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng.

Trong khi đó, khả năng tự bảo vệ và đề kháng với vi khuẩn của trẻ còn rất hạn chế, nhất là ở những trẻ chưa được tiêm chủng hoặc chưa đủ số mũi vắc xin cần thiết. Ngoài ra, triệu chứng ho gà ở trẻ thường không điển hình trong giai đoạn đầu, dễ bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường, dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị, làm tăng nguy cơ xuất hiện biến chứng.

2. Các biến chứng đặc trưng nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh

Ở trẻ sơ sinh, bệnh có thể nhanh chóng tiến triển thành các biến chứng đe dọa tính mạng như viêm phổi, suy hô hấp, ngưng thở, co giật, hôn mê do thiếu oxy não kéo dài. Không ít trường hợp trẻ phải nhập viện hồi sức tích cực, sử dụng máy thở, thậm chí tử vong dù được can thiệp y tế. Những hậu quả lâu dài như tổn thương thần kinh vĩnh viễn hoặc chậm phát triển trí tuệ cũng là điều đáng lo ngại nếu trẻ sống sót sau biến chứng nặng.

Tóm lại, biến chứng ho gà là nguyên nhân chính khiến bệnh trở nên nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ chưa được tiêm phòng đầy đủ. Từ tổn thương hô hấp cấp tính đến các biến chứng thần kinh, tim mạch và bội nhiễm toàn thân, bệnh có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Chủ động tiêm vắc xin đúng lịch và theo dõi sát diễn tiến bệnh là yếu tố then chốt để phòng ngừa các biến chứng của bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.