Cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản nhanh khỏi, an toàn tại nhà

Viêm tiểu phế quản thường gặp ở trẻ em và đặc biệt phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ như xẹp phổi, viêm phổi, tràn khí màng phổi, suy hô hấp cấp... Để hạn chế biến chứng, đòi hỏi người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ đồng thời thực hiện đúng cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản. Chuyên gia đến từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ tư vấn chi tiết cho phụ huynh ngay trong bài viết dưới đây.

Tổng quan về viêm tiểu phế quản

Viêm tiểu phế quản (Bronchiolitis) là bệnh nhiễm trùng các đường dẫn khí nhỏ trong phổi, do nhiều tác nhân gây ra, phổ biến nhất là virus hợp bào hô hấp (RSV), chiếm tới 50 - 70% trường hợp mắc bệnh. Hầu hết các trẻ lớn và người trưởng thành nhiễm bệnh thường biểu hiện các triệu chứng nhẹ như cảm, ho thông thường. Tuy nhiên, đối với những trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt từ 3 - 6 tháng tuổi và trẻ có tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp, thường biểu hiện dưới dạng viêm phế quản nặng, do hệ miễn dịch còn yếu, đường thở của trẻ còn hẹp, dễ tích tụ dịch nhầy gây tắc nghẽn đường thở.

Các tác nhân gây bệnh viêm tiểu phế quản lây lan từ đường hô hấp xuống phế quản và tiểu phế quản, gây hoại tử biểu mô và tạo phản ứng viêm. Điều này khiến cho các tiểu phế quản sưng lên, cản trở quá trình lưu thông không khí qua phổi, khiến người bệnh bị khó thở. Hầu hết các trường hợp bị viêm tiểu phế quản thường bùng phát vào thời tiết mát mẻ, thường là mùa đông hoặc đầu xuân.

Viêm tiểu phế quản thường khởi đầu với các triệu chứng giống như cảm lạnh với các biểu hiện như sổ mũi, nghẹt mũi, ho, thở khò khè, nôn mửa, sốt nhẹ, một số trường hợp gây nhiễm trùng tai. Sau đó 3 - 5 ngày, các triệu chứng ho có thể xuất hiện nhiều hơn kết hợp với tình trạng khó thở, thở rít kèm khò khè. Khi trẻ nhỏ bị khó thở có thể quấy khóc và bỏ bú, nếu bệnh diễn tiến nặng có thể gây ngừng thở và tử vong nếu không kịp thời điều trị. Đối với các trường hợp viêm tiểu phế quản nhẹ thường kéo dài từ 1 đến 2 tuần hoặc có thể lâu hơn tùy vào mức độ nhiễm trùng.

Hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản tại nhà

Đối với trường hợp viêm tiểu phế quản ở trẻ nhẹ, được bác sĩ chỉ định điều trị và chăm sóc tại nhà, phụ huynh cần lưu ý một số điều sau để thực hiện cho phù hợp:

1. Chế độ ăn uống cho trẻ

Điều quan trọng nhất khi trẻ bị bệnh chính là nâng cao thể lực cho trẻ. Đối với trẻ nhỏ, tăng cường bú mẹ là cách nâng cao miễn dịch, cải thiện đề kháng chống lại sự tấn công của các tác nhân gây bệnh, nhờ đó giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh về đường hô hấp hiệu quả, bao gồm bệnh viêm tiểu phế quản RSV. Đối với trẻ lớn, nếu trẻ biểu hiện chán ăn hoặc không ăn uống như bình thường, bố mẹ có thể chia nhỏ thành từng bữa nhỏ nhưng đảm bảo phải đủ liều lượng và dưỡng chất như thường ngày.

Đặc biệt, bố mẹ cần lưu ý cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản tại nhà như: cho trẻ uống nhiều nước, ăn thức ăn dễ tiêu và chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (1). Cần lưu ý làm thông thoáng mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý trước khi ăn để tránh tình trạng tắc nghẽn khi thức ăn được đưa vào cơ thể.

Một số loại thực phẩm bố mẹ có thể cân nhắc cho trẻ bao gồm:

• Các loại rau xanh như rau bina, bắp cải, cải xanh… thường có chất chống oxy hóa giúp chống lại nhiễm trùng.
• Tỏi: có khả năng chữa cảm lạnh, ho và đờm vẫn được nhiều chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ khuyên dùng. Ngoài ra, tỏi có khả năng kháng khuẩn, kháng virus và nấm hiệu quả.
• Thực phẩm chứa vitamin C như các loại trái cây, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Thịt của động vật ăn cỏ: chứa hàm lượng vitamin A và E, axit béo omega-3 và kẽm cao, có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch.

Trong trường hợp trẻ xuất hiện các biến chứng nặng làm bít tắc đường thở (thường sẽ biểu hiện mệt mỏi, chán ăn và nôn trớ), bố mẹ cần khẩn trương đưa trẻ đến bệnh viện khám để được can thiệp điều trị kịp thời.

Có thể bạn quan tâm: Trẻ bị viêm tiểu phế quản kiêng ăn gì?

2. Thuốc sử dụng tại nhà để điều trị hỗ trợ cho trẻ 

Cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản tại nhà bố mẹ cần lưu ý đến cách sử dụng thuốc để hỗ trợ điều trị cho trẻ. Hiện viêm tiểu phế quản không có thuốc điều trị đặc hiệu nên chủ yếu sẽ dùng các loại thuốc hỗ trợ điều trị, kiểm soát và cải thiện triệu chứng. Chẳng hạn, khi trẻ bị sốt (>38,5 độ), phụ huynh có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt nhóm paracetamol đúng liều theo tư vấn của bác sĩ, kết hợp với việc chườm khăn ấm vào nách, cổ, bẹn cho trẻ. (1)

Cần lưu ý, viêm tiểu phế quản thường do virus gây ra nên thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng, ngoại trừ trường hợp viêm tiểu phế quản bội nhiễm vi khuẩn. Không nên cho trẻ uống thuốc chống ho khi trẻ xuất hiện ho có đờm, chỉ nên vỗ lưng nhẹ để khuyến khích trẻ ho để tống đờm ra khỏi cơ thể. Đối với thuốc corticosteroid (dạng đường uống hoặc hít) để làm loãng chất nhầy đã được chứng minh không điều trị hiệu quả cho viêm tiểu phế quản và không được khuyến cáo sử dụng.

3. Chế độ sinh hoạt khoa học cho trẻ 

Xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học là cách điều trị trẻ bị viêm tiểu phế quản hiệu quả mà bố mẹ cần đặc biệt lưu ý. Một số cách chăm sóc trẻ khoa học cụ thể như sau:

• Cho trẻ mặc quần áo vừa phải, không ủ trẻ quá nóng;
• Vệ sinh mũi/ miệng bằng nước muối sinh lý;
• Vệ sinh tai và chân tay thường xuyên;
• Khi ngủ kê gối dưới đầu để nâng cao đầu cho trẻ (đặc biệt không dùng gối cho trẻ sơ sinh), nhằm giúp trẻ dễ thở hơn;
• Dùng máy phun sương để tạo độ ẩm trong phòng, giúp không gian được thoáng mát, hỗ trợ trẻ hô hấp dễ dàng hơn trong giai đoạn hệ hô hấp bị tổn thương;
• Tránh cho trẻ tiếp xúc khói bụi, khói thuốc lá, mùi chất kích thích, phấn hoa...
• Tái khám cho trẻ định kỳ cho trẻ theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ...

Có thể bạn quan tâm: Trẻ bị viêm tiểu phế quản có nên tắm không? Các lưu ý dành cho mẹ.

4. Theo dõi kỹ triệu chứng của trẻ

Khi chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản tại nhà, việc theo dõi kỹ triệu chứng của trẻ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho trẻ. Việc theo dõi triệu chứng bao gồm quan sát các dấu hiệu của khó thở, sốt và những thay đổi trong hành vi của trẻ. Cha mẹ cần chú ý đến triệu chứng của bệnh như khó thở với các biểu hiện như thở nhanh, co rút cơ hô hấp ở vùng ngực và bụng hoặc tiếng thở rít. Ngoài ra, trẻ có thể có các triệu chứng khác như chảy nước mũi, ho kéo dài và sốt nhẹ, thường dưới 39°C.

Cha mẹ cũng cần theo dõi mức độ uống nước và ăn uống của trẻ, vì trẻ bị viêm tiểu phế quản thường có thể bị kém ăn hoặc mất nước do khó chịu và khó thở. Việc đảm bảo trẻ được cung cấp đủ nước là điều cần thiết để ngăn ngừa tình trạng mất nước, đồng thời tránh để trẻ bị ngừng tiểu tiện quá lâu, tức không có nước tiểu trong hơn 12 giờ. Trong các trường hợp trẻ có hiện tượng thở nhanh trên 70 lần/phút hoặc có dấu hiệu mệt lả, không đáp ứng như bình thường, cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ.

Có thể bạn quan tâm: Bé bị viêm tiểu phế quản bao lâu thì khỏi hoàn toàn?

Các dấu hiệu nên đưa trẻ đến bác sĩ và bệnh viện ngay

Bên cạnh cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản, bố mẹ nên để ý đến các dấu hiệu nguy hiểm của trẻ để kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện. Thông thường, các trường hợp viêm tiểu phế quản có thể điều trị và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, đối với trường hợp các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, phụ huynh cần đưa trẻ đến thăm khám bác sĩ nhanh chóng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một số triệu chứng bố mẹ cần đặc biệt lưu ý như sau:

• Khó thở, thở khò khè, thở gắng sức, rút lõm lồng ngực và không thể nói (hoặc khóc); (2)
• Không uống đủ nước;
• Bỏ bú, chán ăn;
• Dễ cáu gắt, quấy khóc;
• Có dấu hiệu mất nước (khô môi, khô miệng, khóc không có nước mắt, không đi tiểu...);
• Thở nhanh khi ăn hoặc uống (ở trẻ sơ sinh, tốc độ nhịp thở có thể lên tới 60/ phút, nhịp thở thường ngắn và nông);
• Xương sườn dường như bị lõm khi hít vào;
• Sốt cao;
• Mệt mỏi, di chuyển chậm chạp, ý thức lơ mơ, kém thăng bằng...

Đáng lưu ý, phụ huynh có trẻ nhỏ thuộc nhóm nguy cao cần đặc biệt cẩn trọng, tốt nhất là đưa trẻ thăm khám bác sĩ khi xuất hiện triệu chứng bất thường. Một số trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn, cụ thể như sau:

• Trẻ dưới 2 tuổi (đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi);
• Trẻ sinh non, nhẹ cân;
• Trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ;
• Trẻ có bệnh bẩm sinh về tim hoặc phổi;
• Trẻ bị suy giảm miễn dịch;
• Trẻ từng mắc các bệnh do virus gây ra như viêm họng, viêm amidan,...

Xem thêm: Dấu hiệu nhiễm RSV ở trẻ sơ sinh dễ nhận biết.

Phương pháp phòng ngừa viêm tiểu phế quản ở trẻ

1. Vắc xin phòng ngừa

Bên cạnh cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản thì bạn cũng nên tìm hiểu về vắc xin để phòng ngừa bệnh cho con trẻ. Bất cứ tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nào lây qua đường hô hấp đều có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp dưới, bao gồm viêm tiểu phế quản ở trẻ. Chính vì thế, một trong những cách để hạn ngăn chặn trẻ bị viêm tiểu phế quản hiệu quả và an toàn nhất chính là chủ động tiêm vắc xin phòng các bệnh lây qua đường hô hấp từ sớm, tiêm đủ liều, đúng lịch và tiêm nhắc đầy đủ cho trẻ theo khuyến cáo của chuyên gia y tế.

Có thể bạn quan tâm: Trẻ bị viêm tiểu phế quản có tiêm phòng được không?

Danh mục các vắc xin phòng ngừa viêm tiểu phế quản ở trẻ:

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về các loại vắc xin tại VNVC, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết.

Xem thêm: Viêm tiểu phế quản cấp ở trẻ em là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị.

2. Vệ sinh khoa học

Bên cạnh tiêm vắc xin phòng bệnh về đường hô hấp, bố mẹ cần quan tâm đến vệ sinh khoa học cho trẻ, cụ thể như sau:

• Hạn chế cho trẻ đưa tay vào miệng, mắt mũi;
• Tránh dùng chung ly, cốc của trẻ với gia đình;
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với trẻ lớn, người lớn đang bị cảm lạnh cũng như những trẻ bị bệnh khác.

Đối với người lớn, cần đặc biệt lưu ý những điều sau:

• Hạn chế hôn vào trẻ;
• Cần rửa tay sạch sẽ trước khi tiếp xúc trẻ (vì tác nhân gây bệnh có thể lây bệnh qua tiếp xúc trực tiếp).

Bài viết trên đây, chuyên gia VNVC đã giải đáp thắc mắc cho Phụ huynh về cách chăm sóc trẻ bị viêm tiểu phế quản tại nhà sao cho nhanh khỏi và an toàn. Bố mẹ cần lưu ý sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ, uống đủ nước để làm loãng dịch đờm, kết hợp ăn các món mềm, dễ tiêu để cải thiện triệu chứng bệnh. Đồng thời cần tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm lạnh, giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc với khói bụi và khói thuốc lá. Đặc biệt, tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch theo khuyến nghị của Bộ Y tế là cách phòng bệnh hiệu quả nhất.