Hướng dẫn cách chữa viêm phế quản không dùng kháng sinh

Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 90% trường hợp viêm phế quản cấp tính có nguyên nhân từ virus, không đáp ứng với kháng sinh. Do đó, việc tìm hiểu cách chữa viêm phế quản không dùng kháng sinh an toàn và hiệu quả là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe hô hấp và hỗ trợ quá trình hồi phục tự nhiên của cơ thể.

Vì sao không phải lúc nào cũng được dùng kháng sinh?

Kháng sinh chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, không hiệu quả đối với virus - nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phế quản cấp tính. Việc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến nhiều hệ lụy, bao gồm:

• Kháng kháng sinh: Việc lạm dụng hoặc sử dụng kháng sinh không đúng mục đích (như dùng để điều trị bệnh do virus) sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của các chủng vi khuẩn kháng thuốc. Hiện tượng này là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu, khiến việc điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn trở nên khó khăn hơn.
• Tác dụng phụ: Kháng sinh có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn như tiêu chảy, buồn nôn hoặc phản ứng dị ứng (phát ban). (2)

Hướng dẫn cách chữa viêm phế quản không dùng kháng sinh an toàn

Các phương pháp điều trị không dùng kháng sinh chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng, giảm triệu chứng và tăng cường sức đề kháng tự nhiên.

1. Chăm sóc cơ bản

Chăm sóc cơ bản đóng vai trò nền tảng trong quá trình phục hồi, giúp cơ thể tập trung năng lượng để chống lại tác nhân gây bệnh:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần thời gian và năng lượng để phục hồi sau nhiễm trùng. Nghỉ ngơi giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, giảm căng thẳng và hạn chế lan rộng tình trạng viêm trong đường hô hấp. Người bệnh nên ngủ đủ giấc, tránh hoạt động gắng sức, đồng thời giữ tinh thần thư giãn để cải thiện tốc độ hồi phục.
• Uống đủ nước: Nước đóng vai trò quan trọng trong việc làm loãng dịch nhầy và giúp tống xuất đờm ra ngoài dễ dàng. Bổ sung đủ nước còn giúp duy trì độ ẩm niêm mạc hô hấp, giảm cảm giác khô rát cổ họng. Nên uống nước lọc ấm, nước canh, trà thảo mộc hoặc nước ép trái cây chứa vitamin C. Tránh đồ uống có cồn, caffeine hay nước lạnh vì có thể làm tăng kích ứng cổ họng.
• Giữ ẩm không khí: Không khí khô khiến cổ họng dễ bị kích thích và ho nặng hơn. Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc xông hơi bằng nước ấm có thể giúp làm dịu niêm mạc, hỗ trợ hô hấp và giảm ho. Nếu không có máy tạo ẩm, có thể đặt một chậu nước trong phòng hoặc dùng khăn ấm để xông mũi họng hằng ngày.

2. Giảm triệu chứng ho và đau họng bằng thảo dược tự nhiên

Một số loại thảo dược và thực phẩm tự nhiên có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm và làm dịu, hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng một cách tự nhiên như:

• Mật ong: Mật ong có đặc tính kháng khuẩn tự nhiên và tác dụng làm dịu cổ họng. Có thể dùng 1 thìa mật ong pha với nước ấm hoặc trà gừng để giảm ho và kích ứng. Mật ong cũng giúp làm mềm niêm mạc và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, không dùng cho trẻ em dưới 1 tuổi để tránh nguy cơ ngộ độc botulinum.
• Gừng: Gừng chứa hợp chất gingerol có khả năng chống viêm, giảm sưng niêm mạc và làm dịu cơn ho. Có thể sử dụng trà gừng với mật ong để cải thiện tình trạng bệnh.
• Chanh và nước ấm: Chanh giàu vitamin C giúp tăng sức đề kháng, đồng thời làm dịu cổ họng. Uống nước chanh pha ấm cùng mật ong mỗi ngày giúp hỗ trợ quá trình hồi phục và làm sạch họng.
• Nghệ: Curcumin trong nghệ là hoạt chất có tác dụng kháng viêm mạnh, giúp giảm kích ứng đường hô hấp và tăng cường miễn dịch. Người bệnh có thể sử dụng hỗn hợp bột nghệ và mật ong để tạo thức uống giúp cải thiện triệu chứng viêm phế quản. (3)

3. Vệ sinh và làm thông thoáng đường thở

Các thói quen vệ sinh đơn giản giúp loại bỏ chất nhầy, giảm kích ứng và cải thiện chất lượng giấc ngủ:

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Nước muối có tính sát khuẩn nhẹ, giúp làm sạch vi khuẩn trong khoang miệng và cổ họng, đồng thời giảm viêm, giảm ho.
• Kê cao gối khi ngủ: Khi nằm, dịch nhầy có thể ứ đọng trong cổ họng, gây khó thở và ho nhiều về đêm. Kê cao đầu khi ngủ giúp cải thiện lưu thông khí, giảm tắc nghẽn và hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn.

Các loại thuốc không kê đơn có thể hỗ trợ

Trong trường hợp triệu chứng nặng ảnh hưởng đến sinh hoạt, một số thuốc không kê đơn có thể được sử dụng để hỗ trợ. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng và chống chỉ định để đảm bảo an toàn.

1. Thuốc giảm đau, hạ sốt (Paracetamol, Ibuprofen)

Các thuốc này giúp hạ sốt, giảm đau đầu, đau họng và khó chịu toàn thân do viêm phế quản gây ra. Paracetamol có thể dùng với liều thông thường 10 - 15 mg/kg mỗi 4 - 6 giờ, tối đa 4 lần mỗi ngày. Ibuprofen có tác dụng tương tự nhưng cần thận trọng với người có bệnh dạ dày hoặc thận. Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.

2. Thuốc long đờm, giảm ho (nếu cần)

Thuốc long đờm có tác dụng làm loãng đờm, giúp người bệnh dễ dàng tống xuất đờm ra ngoài. Thuốc giảm ho có tác dụng ức chế phản xạ ho. Chỉ nên dùng thuốc giảm ho khi cơn ho quá nhiều làm ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc sinh hoạt.

Không nên lạm dụng thuốc giảm ho vì ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể để loại bỏ đờm và tác nhân gây bệnh khỏi đường hô hấp. Nếu ngừng ho quá sớm có thể làm đờm tích tụ trong phổi. Luôn luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ để chọn loại thuốc điều trị viêm phế quản phù hợp với triệu chứng và tình trạng sức khỏe hiện tại, cũng như để kiểm tra các tương tác thuốc có thể xảy ra.

Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hỗ trợ điều trị

Một chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học giúp tăng khả năng phục hồi của cơ thể, đồng thời giảm nguy cơ tái phát viêm phế quản.

1. Nên ăn gì và kiêng ăn gì khi bị viêm phế quản?

• Giàu Vitamin C: Cam, quýt, bưởi, ổi, kiwi, ớt chuông. Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ chức năng miễn dịch.
• Giàu Kẽm: Thịt nạc, hải sản, các loại hạt. Kẽm giúp tăng cường sức đề kháng và có thể rút ngắn thời gian bệnh.
• Thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa: Súp gà, cháo, các món hầm. Những món này không chỉ dễ nuốt khi họng bị đau mà còn cung cấp chất lỏng và dinh dưỡng thiết yếu.
• Thực phẩm chứa lợi khuẩn (Probiotics):. Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ miễn dịch toàn diện.

2. Thay đổi lối sống để phòng ngừa tái phát

• Đồ cay nóng và nhiều dầu mỡ gây kích ứng họng.
• Đồ uống lạnh, nước ngọt có gas, rượu bia.
• Thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều phụ gia.

LƯU Ý QUAN TRỌNG: Mặc dù nhiều trường hợp viêm phế quản có thể tự hồi phục và không nhất thiết phải dùng kháng sinh, nhưng căn bệnh này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu chủ quan. Ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi và người có bệnh nền hô hấp, viêm phế quản dễ tiến triển nặng, gây khó thở, bội nhiễm và kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng mạnh đến chất lượng sống.

Xem thêm: Top 4 loại thuốc kháng sinh trị viêm phế quản tốt hiện nay

Các chuyên gia cũng cảnh báo gánh nặng bệnh hô hấp ngày càng lớn khi thời tiết thất thường, môi trường ô nhiễm và tốc độ lây lan của các tác nhân virus như cúm, virus hợp bào hô hấp RSV, phế cầu, ho gà… vẫn không ngừng gia tăng. Trong bối cảnh điều trị triệu chứng còn hạn chế và chưa có biện pháp đặc hiệu cho nhiều tác nhân gây bệnh, giải pháp an toàn và bền vững nhất vẫn là chủ động phòng ngừa.

Tại Hệ thống hàng trăm Trung tâm Tiêm chủng VNVC trên toàn quốc hiện đang cung ứng đầy đủ các loại vắc xin hô hấp và phòng bệnh hô hấp, đáp ứng tối đa nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn với 100% vắc xin chính hãng, chất lượng cao, tiêm an toàn, giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi.

Danh mục vắc xin và sinh phẩm phòng bệnh hô hấp và bệnh lây qua đường hô hấp cho trẻ em và người lớn

Tên vắc xin	Phòng bệnh	Đối tượng	Đăng ký tiêm
Abrysvo (Bỉ)	Phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp nguy hiểm do virus hợp bào hô hấp (RSV) gây ra.	Phụ nữ mang thai tốt nhất là tiêm vắc xin Abrysvo từ 24 - 36 tuần thai kỳ (trước ngày dự sinh ít nhất là 2 tuần) Người từ 60 tuổi trở lên.
Arexvy (Bỉ)		Người từ 60 tuổi trở lên.
Kháng thể đơn dòng Beyfortus (Mỹ)		Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 1 ngày tuổi đến 24 tháng tuổi
Vaxigrip Tetra (Pháp)	Phòng 4 chủng virus cúm thường gặp, bao gồm 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria)	Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn.
Influvac Tetra (Hà Lan)
GC FLU Quadrivalent (Hàn Quốc)
Ivacflu-S (Việt Nam)	Phòng 3 chủng virus cúm gồm cúm A(H3N2), cúm A(H1N1) và cúm B (Victoria/Yamagata).
Synflorix (Bỉ)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa... do 10 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra.	Trẻ từ 6 tuần tuổi đến dưới 6 tuổi (trước sinh nhật năm thứ 6).
Prevenar 13 (Bỉ)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa... do 13 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra.	Trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn.
Vaxneuvance (Ireland)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa... do 15 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra.	Trẻ từ 2 tháng tuổi (có thể tiêm sớm từ 6 tuần tuổi) và người lớn.
Prevenar 20 (Mỹ)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa... do 20 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra.	Trẻ từ 2 tháng tuổi (sớm nhất từ 6 tuần tuổi) trở lên và người lớn
Pneumovax 23 (Mỹ)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa... do 23 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra.	Trẻ từ 2 tháng tuổi (sớm nhất từ 6 tuần tuổi) trở lên và người lớn.
Infanrix Hexa (Bỉ)	Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh viêm phổi, viêm màng não mủ do H.Influenzae týp B (Hib).	Trẻ từ 6 tuần tuổi đến 2 tuổi.
Hexaxim (Pháp)
Pentaxim (Pháp)	Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và các bệnh viêm phổi, viêm màng não mủ do H.Influenzae týp B (Hib)	Trẻ từ 2 tháng tuổi đến tròn 2 tuổi
Boostrix (Bỉ)	Ho gà, bạch hầu, uốn ván	Trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn.
Adacel (Canada)	Boostrix (Bỉ) Ho gà, bạch hầu, uốn ván	Trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn đến 64 tuổi.
Bexsero (Ý)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi... do vi khuẩn não mô cầu nhóm B.	Trẻ em và người lớn từ 2 tháng tuổi đến 50 tuổi (chưa đến sinh nhật 51 tuổi).
VA-Mengoc-BC (Cu Ba)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi... do vi khuẩn não mô cầu nhóm B, C.	Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn đến 45 tuổi.
MenQuadfi (Mỹ)	Viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi... do vi khuẩn não mô cầu nhóm A, C, Y, W-135.	Trẻ từ 2 tháng tuổi (sớm nhất từ 6 tuần tuổi) trở lên và người lớn.
Menactra (Mỹ)		Trẻ từ 9 tháng đến 55 tuổi (trước sinh nhật lần thứ 56)
Nimenrix (Bỉ)		Trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên và người lớn.

Viêm phế quản cấp tính phần lớn là bệnh do virus, tự giới hạn và có thể được điều trị thành công mà không cần dùng đến kháng sinh. Với các biện pháp chăm sóc, dinh dưỡng và hỗ trợ đúng cách, cơ thể hoàn toàn có thể tự phục hồi mà không cần dùng thuốc kháng khuẩn. Việc áp dụng cách chữa viêm phế quản không dùng kháng sinh giúp bảo vệ sức khỏe hô hấp, tránh tác dụng phụ và góp phần giảm tình trạng kháng thuốc trong cộng đồng.