Cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản dễ dàng, chính xác

Viêm phổi và viêm tiểu phế quản là các bệnh lý hô hấp phổ biến với các triệu chứng ban đầu dễ gây nhầm lẫn như ho, sốt, tức ngực, ớn lạnh. Tuy nhiên, hai bệnh lý này đều có nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và phương pháp điều trị khác nhau, đòi hỏi sự chẩn đoán chính xác để đảm bảo hiệu quả điều trị. Vậy cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản là gì? Chuyên gia của Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp trong bài viết này.

Tổng quan về viêm tiểu phế quản và viêm phổi

Viêm tiểu phế quản và viêm phổi là hai bệnh lý hô hấp phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ nhưng chúng có sự khác biệt rõ rệt về nguyên nhân, triệu chứng và mức độ nguy hiểm. Trước khi nắm rõ cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản, cùng tìm hiểu một cách tổng quan về hai căn bệnh này.

Viêm tiểu phế quản là tình trạng viêm nhiễm ở các tiểu phế quản (tức đường dẫn khí nhỏ trong phổi), thường xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Nguyên nhân chính là do virus, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp (RSV). Theo số liệu từ Tổ chức Các bệnh về Phổi Toàn cầu, hàng năm, virus hợp bào hô hấp (RSV) gây ra khoảng 3 triệu ca nhập viện và dẫn đến hơn 66.000 trường hợp trẻ em tử vong. Khi mắc bệnh, trẻ thường xuất hiện triệu chứng ho, khò khè, khó thở và đôi khi sốt nhẹ. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, viêm tiểu phế quản có thể tiến triển thành suy hô hấp, đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức. (2)

Ngược lại, bệnh viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng ở các phế nang (túi khí nhỏ trong phổi) do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, bao gồm cả vi khuẩn, virus và nấm. Ở trẻ nhỏ và người cao tuổi, phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là nguyên nhân gây bệnh hàng đầu. Viêm phổi thường có triệu chứng nặng hơn như sốt cao, ho có đờm, khó thở, đau ngực và thậm chí có thể gây tím tái ở trường hợp nặng. Đặc biệt, viêm phổi có nguy cơ gây tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời, nhất là ở những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ sơ sinh, người cao tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch.

Dù có cơ chế bệnh lý khác nhau, cả hai bệnh đều có điểm chung là ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hô hấp và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, nhiễm trùng huyết hoặc tràn dịch màng phổi. Việc phân biệt giữa viêm phổi và viêm tiểu phế quản đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị, giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm thậm chí dẫn đến tử vong.

Phòng ngừa viêm tiểu phế quản và viêm phổi chủ yếu dựa vào việc tiêm phòng vắc xin, đặc biệt là vắc xin phế cầu khuẩn và cúm, đồng thời cần duy trì vệ sinh cá nhân tốt, tránh tiếp xúc với nguồn bệnh và tăng cường sức đề kháng thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nắm rõ đặc điểm của từng bệnh là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ nhỏ - đối tượng dễ bị tổn thương bởi cả hai bệnh lý này.

Cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản 

1. Giống nhau

Viêm phổi và viêm tiểu phế quản là hai bệnh lý hô hấp phổ biến, có nhiều điểm tương đồng về cách thức lây nhiễm, triệu chứng ban đầu và đối tượng dễ mắc bệnh. Cả hai bệnh đều chủ yếu lây lan qua đường hô hấp, thông qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Triệu chứng khởi phát của viêm phổi và viêm tiểu phế quản đều bao gồm ho, khó thở và có thể kèm theo sốt. Đặc biệt, trẻ nhỏ là đối tượng có nguy cơ cao mắc cả hai bệnh, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và cấu trúc đường hô hấp còn nhỏ hẹp.

Ngoài ra, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, cả hai bệnh đều có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp hoặc nhiễm trùng huyết. Những điểm tương đồng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách để giảm thiểu nguy cơ cho người bệnh.

2. Khác nhau

Để nắm rõ cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản có thể dựa vào các yếu tố sau đây:

Chẩn đoán bệnh viêm phổi và viêm tiểu phế quản

Khi phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản thì có thể thấy chúng có vài điểm giống, vậy cách chuẩn đoán bệnh có giống nhau không? Việc chẩn đoán viêm phổi và viêm tiểu phế quản có thể gặp khó khăn do các triệu chứng của hai bệnh này thường giống với cảm cúm hoặc cảm lạnh thông thường.

Để đưa ra kết luận chính xác, bác sĩ sẽ khám lâm sàng kỹ lưỡng bằng cách hỏi về tiền sử bệnh lý, các triệu chứng hiện tại, hoạt động di chuyển gần đây cũng như những nguồn lây mà người bệnh đã tiếp xúc. Đồng thời, trong quá trình kiểm tra, thăm khám, bác sĩ sẽ sử dụng ống nghe để đánh giá âm thanh phổi khi thở và có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm cụ thể để xác định nguyên nhân gây bệnh.

1. Chẩn đoán viêm phổi

• Chụp X - quang ngực: Hình ảnh X - quang sẽ cho thấy các dấu hiệu tổn thương nhu mô phổi.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn khi cần xác định mức độ nghiêm trọng hoặc biến chứng.
• Xét nghiệm máu: Giúp xác định mức độ viêm nhiễm và nhận diện tác nhân gây bệnh, đặc biệt là vi khuẩn.
• Đo nồng độ oxy máu: Người bị viêm phổi thường có lượng oxy trong máu giảm so với mức bình thường.
• Nuôi cấy đờm: Phân tích mẫu đờm để xác định tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, nấm hoặc virus).
• Đo nồng độ oxy trong máu (SpO2): Kiểm tra mức độ oxy trong máu để đánh giá chức năng phổi.
• Nội soi phế quản: Áp dụng trong trường hợp cần lấy mẫu trực tiếp từ phổi để xác định nguyên nhân bệnh hoặc loại trừ các bệnh lý khác.
• Nuôi cấy dịch màng phổi: Dùng trong trường hợp có tràn dịch màng phổi để tìm tác nhân gây bệnh.

2. Chẩn đoán viêm tiểu phế quản

• Chụp X - quang ngực: Loại trừ các bệnh lý khác như viêm phổi hoặc dị vật đường thở. hoặc hình ảnh ứ khí trong viêm tiểu phế quản
• Đo nồng độ oxy máu: Giúp đánh giá mức độ thiếu oxy để xác định tình trạng suy hô hấp.
• Xét nghiệm dịch hô hấp: Lấy mẫu dịch mũi họng để tìm tác nhân gây bệnh, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp (RSV).
• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng viêm nhiễm, xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Đo chức năng phổi (nếu cần): Thực hiện ở trẻ lớn hoặc trong trường hợp nghi ngờ có bệnh lý hô hấp khác kèm theo.

Điều trị bệnh viêm phổi và viêm tiểu phế quản như thế nào?

1. Điều trị viêm tiểu phế quản

Điều trị viêm tiểu phế quản chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ hô hấp, bởi đây là bệnh thường do virus gây ra nên không sử dụng kháng sinh trừ khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát. Với các trường hợp nhẹ, trẻ có thể được điều trị tại nhà bằng cách nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước để làm loãng dịch nhầy và duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối nhằm tăng cường sức đề kháng. Việc sử dụng thuốc hạ sốt như Paracetamol được chỉ định khi trẻ sốt cao, cùng với việc vệ sinh mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý để giảm tắc nghẽn đường thở.

Trong các trường hợp nặng hơn, trẻ cần được nhập viện để điều trị tích cực. Bệnh nhân có thể được hỗ trợ thở oxy nếu có dấu hiệu thiếu oxy máu hoặc thở khó. Nếu suy hô hấp tiến triển, thở máy có thể được áp dụng. Một số trẻ có thể được chỉ định sử dụng thuốc giãn phế quản để giảm khò khè hoặc Corticosteroid trong các trường hợp viêm nặng gây co thắt đường thở.

Điều trị viêm tiểu phế quản đặc biệt cần lưu ý ở trẻ sơ sinh, trẻ sinh non hoặc trẻ có bệnh nền vì đây là các đối tượng có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng. Bên cạnh việc điều trị triệu chứng, việc theo dõi sát sao và tái khám định kỳ sau khi khỏi bệnh là cần thiết để đảm bảo đường hô hấp của trẻ hồi phục hoàn toàn. Quan trọng nhất, cha mẹ cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị và ngăn ngừa biến chứng.

2. Điều trị viêm phổi

Điều trị viêm phổi bao gồm nhiều phương pháp kết hợp nhằm giải quyết nguyên nhân gây bệnh, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Đầu tiên, điều trị bằng thuốc là phương pháp chủ yếu, trong đó kháng sinh được sử dụng cho viêm phổi do vi khuẩn và thuốc kháng virus được chỉ định nếu nguyên nhân là virus như cúm hoặc RSV. Ngoài ra, các loại thuốc hạ sốt, giảm đau như Paracetamol hoặc Ibuprofen và thuốc long đờm, giảm ho cũng giúp cải thiện các triệu chứng khó chịu. (4)

Trong các trường hợp viêm phổi nặng, liệu pháp hỗ trợ hô hấp là rất cần thiết. Người bệnh có thể cần thở oxy để đảm bảo đủ oxy cho cơ thể hoặc thậm chí phải sử dụng thở máy nếu xuất hiện suy hô hấp. Bên cạnh đó, chăm sóc hỗ trợ tại nhà cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Nghỉ ngơi, uống đủ nước để làm loãng đờm và duy trì chế độ ăn uống cân đối là các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả.

Đối với các trường hợp nghiêm trọng hoặc ở nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, và người có bệnh nền, điều trị tại bệnh viện là cần thiết. Bệnh nhân có thể được truyền dịch tĩnh mạch nếu không thể ăn uống, dẫn lưu dịch khi có tràn dịch màng phổi hoặc xử lý nhiễm trùng huyết nếu có biến chứng.

Sau khi điều trị, việc tái khám định kỳ để đánh giá tiến triển bệnh và chụp X - quang kiểm tra phục hồi là rất quan trọng nhằm đảm bảo bệnh được chữa trị dứt điểm và ngăn ngừa tái phát. Việc điều trị cụ thể sẽ được bác sĩ điều chỉnh dựa trên tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân.

Viêm tiểu phế quản liên quan gì đến viêm phổi không? 

Viêm tiểu phế quản và viêm phổi đều là các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp dưới, có sự liên kết chặt chẽ về nguyên nhân, triệu chứng và diễn tiến bệnh. Viêm tiểu phế quản chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ và thường do virus như RSV gây ra, trong khi viêm phổi có thể do cả virus, vi khuẩn hoặc nấm. Mặc dù đây là hai bệnh riêng biệt, nhưng nếu viêm tiểu phế quản không được điều trị kịp thời hoặc đúng cách, tình trạng viêm có thể lan rộng, ảnh hưởng đến mô phổi, dẫn đến viêm phổi.

Đặc biệt, trẻ sơ sinh, trẻ sinh non, hoặc trẻ có hệ miễn dịch yếu là những đối tượng dễ bị biến chứng viêm phổi sau viêm tiểu phế quản. Các triệu chứng như khó thở, sốt cao kéo dài, và ho nặng hơn có thể là dấu hiệu bệnh đã tiến triển thành viêm phổi. Vì vậy, việc theo dõi sát sao và xử lý sớm viêm tiểu phế quản không chỉ giúp kiểm soát bệnh mà còn ngăn ngừa nguy cơ chuyển thành viêm phổi, một tình trạng nghiêm trọng hơn với nhiều biến chứng nguy hiểm.

Cách phòng ngừa bệnh viêm phổi và viêm tiểu phế quản

• Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch giúp giảm nguy cơ lây lan các virus và vi khuẩn gây viêm phổi và viêm tiểu phế quản.
• Duy trì không gian sống sạch sẽ, thoáng mát và tránh các yếu tố ô nhiễm không khí, khói thuốc, vì chúng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
• Hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh hô hấp, đặc biệt là trong mùa cúm hoặc dịch bệnh, để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là cung cấp đủ vitamin C, vitamin D và các khoáng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch. Đồng thời, tập thể dục đều đặn và đảm bảo giấc ngủ chất lượng để tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Điều trị sớm các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh, cúm để tránh biến chứng viêm phổi và viêm tiểu phế quản.
• Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc bởi chúng có thể làm suy yếu hệ hô hấp và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm phổi và viêm tiểu phế quản.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt đối với những người có bệnh nền hoặc nhóm có nguy cơ cao để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề hô hấp.
• Chủ động tiêm vắc xin hô hấp đầy đủ, đúng lịch để phòng ngừa bệnh viêm phổi và viêm tiểu phế quản.

Tham khảo danh sách vắc xin phòng viêm tiểu phế quản và viêm phổi tại đây

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.

Như vậy, bài viết đã giúp giải đáp thắc mắc về cách phân biệt viêm phổi và viêm tiểu phế quản. Tóm lại, viêm phổi và viêm tiểu phế quản đều là những bệnh lý hô hấp nguy hiểm nhưng chúng khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng và đối tượng dễ mắc. Việc nhận biết chính xác hai bệnh này là rất quan trọng để kịp thời áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp, giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, bảo vệ an toàn cho người bệnh. Hy vọng bài viết cách phân biệt viêm tiểu phế quản và viêm phổi trên đã giải đáp được thắc mắc của bạn.