Mèo, chó bị dại sống được bao lâu? Có cách nào cứu chữa không?

Dại là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus dại tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối và hiện nay vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Tất cả các loài động vật có vú, từ chó, mèo đến con người đều có nguy cơ nhiễm bệnh nếu tiếp xúc với nguồn lây. Vậy mèo, chó bị dại sống được bao lâu? Có cách nào cứu chữa không?

Bệnh dại là gì? Nguy hiểm như thế nào?

Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính vô cùng nguy hiểm, do virus dại (thuộc chi Lyssavirus, họ Rhabdoviridae) gây ra. Đây là loại virus có khả năng tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống), gây viêm não cấp tính và dẫn đến tử vong gần như tuyệt đối khi các triệu chứng đã khởi phát.

Đối tượng nhiễm bệnh chủ yếu là các loài động vật có vú như chó, mèo, chồn, dơi... và cả con người. Virus dại lây truyền chủ yếu qua nước bọt của động vật mắc bệnh, thường thông qua vết cắn, vết cào hoặc khi nước bọt tiếp xúc với vùng da trầy xước, niêm mạc như mắt, miệng hay các vết thương hở.

Bệnh dại có thời gian ủ bệnh khác nhau, có thể chỉ vài ngày, nhưng cũng có thể kéo dài từ vài tháng đến cả năm. Thời gian này phụ thuộc vào vị trí vết cắn, lượng virus truyền vào cơ thể và khả năng miễn dịch của người bệnh. Một khi virus xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, người bệnh sẽ nhanh chóng xuất hiện các triệu chứng như sốt, đau đầu, rối loạn cảm xúc, sợ nước, sợ gió, co giật, liệt… và tử vong nhanh chóng. Bệnh dại hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi các triệu chứng lâm sàng đã xuất hiện, tỷ lệ tử vong gần như 100%.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm vẫn còn phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới. Mỗi năm, có trên 10 triệu người phải điều trị dự phòng sau khi bị động vật nghi nhiễm dại cắn, trong đó có khoảng 60.000 – 70.000 người tử vong do căn bệnh này. Phần lớn các ca tử vong được ghi nhận tại các quốc gia thuộc khu vực nhiệt đới, nơi có tới 3/4 dân số sinh sống.

Chó, mèo bị dại có chữa được không?

Khi chó hoặc mèo đã mắc bệnh dại và bắt đầu xuất hiện các triệu chứng lâm sàng, không có biện pháp điều trị nào có thể cứu sống. Ở giai đoạn này, virus dại đã xâm nhập và gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ thần kinh trung ương, dẫn đến viêm não tủy cấp tính và tử vong trong thời gian ngắn. Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh dại sau khi triệu chứng đã xuất hiện, dù ở người hay động vật.

Virus dại có khả năng tồn tại trong cơ thể vật chủ trong một thời gian dài mà không gây biểu hiện rõ ràng, gọi là giai đoạn ủ bệnh. Giai đoạn này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào vị trí vết cắn, mức độ phơi nhiễm và khả năng miễn dịch của cơ thể. Trong suốt thời gian ủ bệnh, virus di chuyển dần qua hệ thần kinh ngoại biên về phía não và tủy sống.

Một khi virus đã đến hệ thần kinh trung ương và bắt đầu gây bệnh, các triệu chứng như thay đổi hành vi, bồn chồn, tăng động, sợ nước, co giật, liệt và rối loạn hô hấp sẽ xuất hiện nhanh chóng. Tử vong xảy ra chỉ sau vài ngày kể từ khi triệu chứng khởi phát.

Mèo, chó bị dại sống được bao lâu?

Chó, mèo bị dại có thời gian ủ bệnh từ 10 ngày đến 6 tháng và có thể phát bệnh trong vòng 1 – 2 tháng. Sau khi xuất hiện triệu chứng dại, thời gian sống còn lại của chó, mèo thường chỉ kéo dài từ 7 – 10 ngày.

1. Thời gian ủ bệnh dại ở chó, mèo

Thời gian ủ bệnh dại ở chó, mèo là giai đoạn từ khi virus xâm nhập vào cơ thể đến khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Ở chó và mèo, thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 10 ngày đến 6 tháng, trong đó phần lớn các trường hợp phát bệnh trong vòng 1 – 2 tháng sau khi tiếp xúc với nguồn lây. Thông thường, độ dài của thời gian ủ bệnh bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố bao gồm:

• Vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết cắn: Vết cắn càng gần não (ví dụ: ở đầu, mặt, cổ) hoặc càng sâu, thời gian ủ bệnh có xu hướng càng ngắn.
• Lượng virus xâm nhập: Lượng virus dại đi vào cơ thể càng lớn, thời gian ủ bệnh có thể càng rút ngắn.
• Cơ địa, độ tuổi và sức khỏe của con vật: Chó, mèo con hoặc những con vật có hệ miễn dịch yếu có thể có thời gian ủ bệnh ngắn hơn.

2. Thời gian sống của chó mèo sau khi phát bệnh dại

Khi các dấu hiệu của bệnh dại bắt đầu xuất hiện, thời gian sống còn lại của chó, mèo thường chỉ kéo dài từ 7 – 10 ngày. Nguyên nhân tử vong là do suy hô hấp, khi virus dại gây tổn thương hệ thần kinh trung ương và làm tê liệt các cơ kiểm soát hoạt động thở. Trong những khoảnh khắc cuối cùng, chó, mèo có thể rơi vào trạng thái hôn mê sâu trước khi tử vong.

Dấu hiệu nhận biết chó mèo bị dại qua từng giai đoạn

Sau khi đã biết được chó bị dại sống được bao lâu, cũng có nhiều người quan tâm đến dấu hiệu nhận biết động vật bị dại. Thông thường, bệnh dại ở chó và mèo thường tiến triển qua 3 giai đoạn chính: giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn khởi phát và giai đoạn toàn phát. Việc nhận biết các dấu hiệu đặc trưng theo từng giai đoạn là rất quan trọng để cách ly, theo dõi và hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người và động vật xung quanh.

1. Giai đoạn ủ bệnh

Giai đoạn ủ bệnh là khoảng thời gian từ khi virus dại xâm nhập vào cơ thể chó hoặc mèo đến khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Ở chó và mèo, giai đoạn này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, thậm chí lên đến một năm, tùy thuộc vào các yếu tố như vị trí vết cắn, lượng virus xâm nhập, và tình trạng miễn dịch của vật nuôi. Trong suốt thời gian ủ bệnh, động vật không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt, vẫn ăn uống, vận động và sinh hoạt như bình thường nên rất khó nhận biết.

2. Giai đoạn khởi phát

Giai đoạn khởi phát (tiền triệu) kéo dài khoảng 2 – 3 ngày, là thời điểm virus bắt đầu ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, dẫn đến những thay đổi sớm trong hành vi và thể trạng của chó. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Thay đổi tính cách rõ rệt: Chó, mèo thân thiện có thể trở nên hung dữ, trong khi những con nhút nhát có thể trở nên lặng lẽ bất thường.
• Lo lắng, bồn chồn, thường né tránh con người và động vật khác.
• Liếm hoặc cắn liên tục tại vị trí vết thương.
• Tăng nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh hoặc va chạm.
• Sốt nhẹ hoặc thân nhiệt dao động.
• Thay đổi tiếng sủa: tiếng sủa khàn, yếu hoặc bất thường.

3. Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn toàn phát là giai đoạn nguy hiểm và tiến triển nhanh nhất của bệnh dại, thường kéo dài từ 3 – 5 ngày trước khi tử vong. Tùy vào biểu hiện, bệnh dại ở chó và mèo có thể chia thành hai thể chính:

• Bệnh dại thể hung dữ: Chó, mèo trong giai đoạn này sẽ có biểu hiện bồn chồn, cáu kỉnh, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh. Chúng bắt đầu đi lang thang, tấn công các vật thể vô tri, động vật và con người. Các dấu hiệu này có thể kéo dài từ 1 – 7 ngày, sau đó chuyển sang tình trạng mất phương hướng và co giật.
• Bệnh dại thể liệt: Thường phát triển sau giai đoạn tiền triệu hoặc giai đoạn hung dữ, thường trong khoảng 2 – 4 ngày sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Liệt cơ họng và hàm là những triệu chứng phổ biến, dẫn đến tình trạng sùi bọt mép, khó thở, nghẹt thở và yếu cơ. Cuối cùng, động vật sẽ tử vong do suy hô hấp.

Chẩn đoán bệnh dại ở chó, mèo

Cách duy nhất để chẩn đoán chính xác bệnh dại là thông qua xét nghiệm kháng thể huỳnh quang trực tiếp (dFA). Trong xét nghiệm này, mẫu mô não của chó hoặc mèo sẽ được lấy và kiểm tra để xác định sự hiện diện của virus dại. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ có thể thực hiện sau khi động vật đã chết hoặc được an tử một cách nhân đạo tại các phòng thí nghiệm được nhà nước công nhận.

Đối với những động vật sống, chẩn đoán bệnh dại chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với tiền sử tiếp xúc với động vật nghi mắc bệnh dại. Tuy nhiên, việc xác định bệnh dại ở những khu vực không phổ biến virus này có thể gặp khó khăn. Bên cạnh đó, giai đoạn đầu của bệnh dại cũng có thể bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.

Làm sao để phòng ngừa bệnh dại cho chó, mèo?

Bệnh dại là bệnh nguy hiểm và gây tử vong gần như 100% ở cả động vật và người. Do đó, việc phòng ngừa bệnh dại cho chó, mèo là cực kỳ quan trọng để bảo vệ không chỉ vật nuôi mà còn cả cộng đồng. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Tiêm vắc xin dại định kỳ: Tiêm phòng là phương pháp phòng bệnh dại hiệu quả và được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu. Chó, mèo con có thể tiêm mũi đầu tiên khi được 4 tuần tuổi. Sau đó, cần tiêm nhắc lại hàng năm (01 lần/năm) để duy trì miễn dịch.
• Quản lý chặt chẽ vật nuôi: Tuyệt đối không thả rông chó, mèo tự do ngoài đường hay ở khu dân cư đông đúc. Khi đưa thú cưng ra nơi công cộng, cần có người dắt và giám sát chặt chẽ, đảm bảo chúng luôn trong tầm kiểm soát để tránh tiếp xúc với vật nuôi lạ hoặc động vật hoang dã.
• Vệ sinh và chăm sóc khoa học: Duy trì môi trường sống sạch sẽ cho thú cưng. Thường xuyên tắm rửa cho chó, mèo không chỉ giúp chúng khỏe mạnh mà còn góp phần hạn chế mầm bệnh.
• Xử lý khi vật nuôi có biểu hiện bất thường: Nếu phát hiện chó, mèo có bất kỳ dấu hiệu lạ như thay đổi hành vi, bỏ ăn, khó thở hoặc hung dữ bất thường, hãy đưa chúng đến ngay cơ sở thú y để được thăm khám và theo dõi kịp thời. Đồng thời, cần khử trùng khu vực xung quanh nơi vật nuôi sinh hoạt.
• Xử lý khi chó, mèo cắn người: Với chó, mèo rõ nguồn gốc cần đưa người bị cắn đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tiêm vắc xin, huyết thanh phòng dại kịp thời. Đồng thời, cần nhốt và theo dõi con vật trong 15 ngày. Nếu chó, mèo vẫn khỏe mạnh sau 15 ngày, người bị cắn có thể ngừng tiêm phòng. Với chó, mèo không rõ nguồn gốc hoặc hoang dã cần áp dụng ngay các biện pháp điều trị dự phòng như thể bị chó dại cắn, bao gồm tiêm vắc xin và huyết thanh dại càng sớm càng tốt.
• Quản lý chung và xử lý xác vật nuôi: Tăng cường quản lý, giám sát đàn chó, mèo nuôi tại địa phương để kiểm soát dịch bệnh. Đối với chó, mèo vô chủ hoặc chó hoang, cần có biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật để giảm nguy cơ lây lan bệnh. Nếu chó, mèo chết do mắc bệnh dại hoặc nghi mắc bệnh dại, cần tiến hành chôn hoặc đốt xác theo quy định, tuyệt đối không vứt bừa bãi để tránh lây lan virus ra môi trường.

Bài viết trên đã cung cấp câu trả lời cho câu hỏi "Mèo, chó bị dại sống được bao lâu?". Khi bệnh dại đã phát triển và các triệu chứng xuất hiện, khả năng cứu chữa gần như là không thể và thời gian sống của chó, mèo chỉ còn tính bằng ngày. Hiện chưa có phương pháp điều trị bệnh dại hiệu quả nên việc tiêm vắc xin phòng ngừa định kỳ chính là giải pháp duy nhất giúp bảo vệ động vật và con người khỏi bệnh dại. Việc chủ động tiêm phòng không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của thú cưng mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng và môi trường xung quanh.