Giời leo ở tay: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

17:46 26/04/2025

Quản lý Y khoa Vùng 4 - miền Bắc
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Zona thần kinh có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, kể cả ở tay. Giời leo ở tay gây ra nhiều khó chịu, đau rát, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng để nhận diện sớm bệnh giời leo ở tay là rất quan trọng để có thể áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả, từ đó nhanh chóng hồi phục sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.
| BS Nguyễn Văn Quảng - Quản lý Y khoa vùng 4 miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Theo các nghiên cứu, gần 99% người lớn và khoảng 90% trẻ em và phơi nhiễm với virus thủy đậu. Khi nhiễm bệnh thủy đậu, virus sẽ trú ngụ trong các hạch thần kinh và sẽ tái hoạt động gây ra bệnh giời leo khi miễn dịch cơ thể suy yếu. Trung bình, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị giời leo. Ngày nay, giời leo có xu hướng gia tăng ở giới trẻ, khi áp lực về công việc và cuộc sống tăng cao”. [1] |

Giời leo ở tay là gì?
Giời leo ở tay là tình trạng bệnh giời leo xuất hiện ở vùng da tay. Bệnh gây ra bởi virus Varicella Zoster (VZV), loại virus này sau khi gây bệnh thủy đậu sẽ "ẩn náu" trong các dây thần kinh. Khi hệ miễn dịch suy yếu, VZV có thể tái hoạt động và di chuyển dọc theo dây thần kinh đến da, gây ra các tổn thương đặc trưng của bệnh giời leo.
Phát ban do giời leo thường xuất hiện tại một khu vực nhất định trên cơ thể, tương ứng với một dây thần kinh cụ thể. Khi bệnh giời leo xuất hiện trên tay, nó không chỉ gây ra đau đớn và khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt và cử động hằng ngày, đặc biệt khi tay là bộ phận thường xuyên vận động.
Nguyên nhân gây bệnh giời leo ở tay
Varicella Zoster Virus (VZV) là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh giời leo ở tay. Sau khi một người mắc bệnh thủy đậu, VZV không được loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể. Thay vào đó, virus này "ngụ cư" trong các hạch thần kinh cảm giác (các dây thần kinh tủy sống, bao gồm vùng cổ, ngực và cánh tay). Đây được gọi là trạng thái "ngủ đông" (latent). Trong suốt thời gian dài – thậm chí hàng chục năm – virus có thể ở im lặng mà không gây bất kỳ vấn đề nào.
Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy giảm hoặc các kích thích nhất định tác động lên dây thần kinh, virus tái hoạt động, lan dọc theo dây thần kinh cảm giác và gây nên các triệu chứng của bệnh giời leo, bao gồm đau nhức và phát ban đặc trưng.
Khi giời leo xảy ra ở tay, thông thường dây thần kinh cảm giác ở vùng cổ (đặc biệt là hạch cổ hoặc nhánh thần kinh phục vụ chi trên) đã bị virus kích thích. Khi virus di chuyển dọc theo dây thần kinh, nó dẫn đến viêm thần kinh và phát ban trên những khu vực da mà dây thần kinh này chi phối, cụ thể là ở cánh tay, bàn tay, hoặc ngón tay.
Hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát virus Varicella Zoster. Khi hệ miễn dịch mạnh, cơ thể duy trì khả năng "kìm hãm" sự tái hoạt động của virus trong các hạch thần kinh, ngăn chặn nó gây bệnh. Ngược lại, khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc bị tổn thương, khả năng khống chế virus giảm dần, tạo điều kiện cho virus tái hoạt động và gây ra bệnh giời leo. Một số yếu tố chính làm suy giảm miễn dịch bao gồm:
- Tuổi tác: Người cao tuổi dễ mắc giời leo hơn những nhóm tuổi khác vì hệ miễn dịch suy giảm theo thời gian. Giời leo ở tay cũng thường gặp nhiều hơn ở người già.
- Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Một số người đang trong quá trình điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch (như corticosteroid, hóa trị hoặc thuốc chống thải ghép nội tạng) có nguy cơ cao bị giời leo vì khả năng chống lại virus của cơ thể bị suy giảm.
- Bệnh lý nền: Những người mắc bệnh mãn tính như HIV/AIDS, ung thư, tiểu đường hoặc mắc các bệnh tự miễn có thể dễ bị nhiễm virus này.
- Căng thẳng: Tình trạng căng thẳng tâm lý khiến chất cortisol được giải phóng liên tục, điều này làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho virus Varicella Zoster tái hoạt động. Đồng thời, stress cũng có thể làm tăng cảm nhận đau hoặc khó chịu dọc theo dây thần kinh bị viêm, khiến triệu chứng của giời leo trở nên nghiêm trọng hơn.
Giời leo ở tay thường xảy ra do virus ảnh hưởng đến dây thần kinh cảm giác chi phối vùng chi trên. Các dây thần kinh này bao gồm những nhánh từ đốt sống cổ và vai. Một số yếu tố đặc biệt ở vùng chi trên có thể làm tăng nguy cơ phát triển giời leo ở tay, bao gồm:
- Chấn thương hoặc phẫu thuật: Bất kỳ chấn thương nào gây ra tổn thương cho hệ thống thần kinh hoặc phẫu thuật có thể làm tăng nguy cơ phát triển zona thần kinh. Việc phục hồi sau phẫu thuật cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch tạm thời, tạo điều kiện cho virus hoạt động.
- Nhiễm lạnh hoặc thay đổi thời tiết: Các điều kiện thời tiết khắc nghiệt có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh ngoại biên, làm tăng nguy cơ tái phát giời leo ở vùng tay.
- Suy giảm tổng thể sức khỏe và dinh dưỡng: Lối sống không lành mạnh hoặc dinh dưỡng kém cũng có thể dẫn đến suy giảm miễn dịch, làm gia tăng nguy cơ bệnh giời leo ở tay. Một số yếu tố bao gồm: Thiếu hụt vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C, E và kẽm, có thể làm giảm khả năng chống chọi virus của hệ miễn dịch. Bên cạnh đó, giấc ngủ không đủ hoặc gián đoạn kéo dài gây suy giảm khả năng tự hồi phục và tăng nguy cơ nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc với người mắc thủy đậu: Mặc dù giời leo không lây truyền trực tiếp từ người này sang người khác, nhưng người chưa từng mắc thủy đậu có thể bị nhiễm virus khi tiếp xúc với bọng nước của người mắc giời leo. Điều này xảy ra khi virus từ bọng nước phát tán vào không khí và xâm nhập vào cơ thể qua da hoặc niêm mạc.
- Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy rằng có thể có yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ mắc giời leo. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh này có khả năng cao hơn trong việc phát triển giời leo, mặc dù cơ chế cụ thể vẫn chưa được hiểu rõ.
Dấu hiệu giời leo ở tay
Giời leo ở tay thường trải qua ba giai đoạn chính: giai đoạn đầu, giai đoạn bùng phát và giai đoạn hồi phục. Mỗi giai đoạn giời leo có những dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng.
1. Giai đoạn đầu
Giai đoạn đầu của giời leo thường kéo dài từ 1 đến 5 ngày. Trong thời gian này, người bệnh có thể không thấy rõ ràng các triệu chứng ngoài da, nhưng sẽ cảm nhận được những dấu hiệu cảnh báo sau:
- Đau rát: Cảm giác đau hoặc ngứa có thể xuất hiện ở vùng da nơi virus đang hoạt động. Cơn đau thường là đau nhói, giống như kim châm, và có thể xuất hiện trước khi có bất kỳ mảng da nào xuất hiện, thường là một bên cơ thể. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi chạm vào hoặc vận động.
- Thay đổi màu da: Vùng da bị bệnh có thể đỏ lên, hơi sưng.
- Đau cơ và mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi tổng quát, đau nhức cơ thể cũng có thể xuất hiện, giống như các triệu chứng cảm cúm.
- Sốt nhẹ: Một số bệnh nhân có thể trải qua cơn sốt nhẹ, kèm theo cảm giác ớn lạnh.
- Hạch bạch huyết sưng: Các hạch bạch huyết gần khu vực bị ảnh hưởng có thể sưng to, gây cảm giác đau hoặc khó chịu.
2. Giai đoạn bùng phát
Giai đoạn bùng phát thường xảy ra sau giai đoạn đầu, khi các triệu chứng bắt đầu rõ ràng và có thể kéo dài từ 7 đến 10 ngày với các dấu hiệu bao gồm:
- Xuất hiện mảng da đỏ: Các vùng da bị ảnh hưởng sẽ xuất hiện mảng đỏ, có thể là một hoặc nhiều mảng, thường chỉ ở một bên cơ thể.
- Phồng rộp: Sau khi mảng da đỏ xuất hiện, các bọng nước sẽ bắt đầu hình thành, mọc thành từng cụm dọc theo đường đi của dây thần kinh. Những bọng nước này chứa đầy dịch trong suốt hoặc hơi vàng,cung quanh có quầng đỏ, có thể vỡ ra và tạo thành vết loét.
- Đau tăng lên: Cơn đau có thể trở nên dữ dội hơn, thường cảm nhận như cơn đau dây thần kinh. Người bệnh có thể cảm thấy đau rát hoặc ngứa ngáy trong vùng bị ảnh hưởng.
- Rối loạn giấc ngủ: Đau và ngứa có thể làm người bệnh khó chịu và khó ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
- Khó chịu tâm lý: Nhiều người bệnh có cảm giác lo âu hoặc trầm cảm do sự khó chịu và đau đớn kéo dài.

3. Giai đoạn hồi phục
Giai đoạn hồi phục thường bắt đầu khi các bọng nước bắt đầu khô lại và đóng vảy. Giai đoạn này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, với những dấu hiệu như:
- Lành vết thương: Các bọng nước khô lại, đóng vảy và dần dần lành lại. Tuy nhiên, quá trình này có thể để lại sẹo hoặc thay đổi màu da.
- Đau thần kinh sau zona: Một số người có thể tiếp tục cảm thấy đau, ngứa hoặc khó chịu trong khu vực đã bị ảnh hưởng, ngay cả sau khi lành vết thương. Đây được gọi là đau thần kinh sau zona và có thể kéo dài từ vài tuần đến nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
- Sự phục hồi của da: Da có thể trở nên nhạy cảm và dễ bị tổn thương trong một thời gian dài sau khi hồi phục. Việc chăm sóc da và bảo vệ vùng da này là rất quan trọng.
- Tâm lý hồi phục: Người bệnh có thể cảm thấy lo lắng hoặc trầm cảm do trải nghiệm đau đớn kéo dài. Việc tham gia vào các hoạt động xã hội và tìm kiếm hỗ trợ tâm lý có thể giúp cải thiện tâm trạng.
Việc nhận diện sớm các dấu hiệu và triệu chứng khi bị giời leo ở tay là rất quan trọng để có thể chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ y tế và điều trị kịp thời.
Mắc bệnh giời leo ở tay có nguy hiểm không?
Ở hầu hết trường hợp, giời leo ở tay là bệnh lành tính, có thể tự khỏi sau 2 - 4 tuần nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, mức độ đau đớn của bệnh thường không hề nhẹ, vì virus tấn công trực tiếp vào dây thần kinh cảm giác trên tay. Điều này khiến triệu chứng không chỉ dừng lại ở phát ban ngoài da mà còn gây ra đau nhói, rát bỏng và khó chịu kéo dài. Tác động của bệnh có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt hàng ngày, giảm chất lượng sống và gây phiền toái về thể chất lẫn tinh thần.
Một số trường hợp giời leo ở tay có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị hiệu quả. Những biến chứng phổ biến bao gồm:
- Đau dây thần kinh sau zona: Đây là biến chứng phổ biến nhất sau khi mắc giời leo, đặc biệt ở những người lớn tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu. Khi giời leo xuất hiện ở tay, cảm giác đau kéo dài dai dẳng sau khi các tổn thương da đã lành, có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Cơn đau dây thần kinh thường nghiêm trọng, diễn ra dưới dạng đau nhói hoặc cảm giác rát bỏng dai dẳng, gây khó khăn trong sinh hoạt thường ngày và ảnh hưởng lớn đến tâm lý người bệnh.
- Nhiễm trùng thứ cấp ở vùng da có sang thương: Vùng da bị tổn thương dễ bị nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập, gây viêm loét, mưng mủ. Tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng có thể để lại sẹo, tổn thương lâu dài trên tay và làm giảm thẩm mỹ.
- Sẹo: Các vết loét có thể để lại sẹo hoặc thay đổi màu da ở vùng bị ảnh hưởng, đặc biệt là khi bị nhiễm trùng hoặc không được chăm sóc đúng cách. Điều này có thể gây mất thẩm mỹ.
- Ảnh hưởng tâm lý: Cơn đau và các biến chứng của bệnh có thể gây ra stress, lo lắng, ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh. Nếu bệnh kéo dài hoặc tái phát, người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo âu, căng thẳng hoặc thậm chí trầm cảm. Với những công việc đòi hỏi sự vận động tay như đánh máy, lái xe, lao động thủ công hoặc chăm sóc cá nhân, giời leo ở tay có thể gây bất tiện nghiêm trọng, ảnh hưởng đến năng suất lao động cũng như chất lượng sống.
- Suy giảm chức năng miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu (do bệnh lý nền hoặc điều trị y tế) có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng nghiêm trọng hơn, như viêm phổi hoặc viêm não.
- Tổn thương thần kinh vận động: Ở tay, giời leo không chỉ ảnh hưởng đến dây thần kinh cảm giác mà còn có khả năng tác động tới dây thần kinh vận động, dẫn đến yếu cơ, tê bì hoặc thậm chí giới hạn chức năng cầm nắm tay. Trong một số trường hợp hiếm gặp, người bệnh có thể mất cảm giác hoặc không kiểm soát được động tác cánh tay do tổn thương kéo dài.
- Biến chứng lan rộng trên toàn cơ thể: Đối với những người có hệ miễn dịch cực kỳ suy yếu (chẳng hạn bệnh nhân HIV/AIDS, người đang hóa trị, hoặc người cao tuổi), virus Varicella Zoster có thể lan sang các cơ quan khác, gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm gan hoặc viêm não. Mặc dù rất hiếm gặp, tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng.
Cách trị giời leo ở tay
Việc điều trị dời bò ở tay cần được thực hiện sớm và đúng cách để giảm đau, ngăn ngừa biến chứng và rút ngắn thời gian phục hồi. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc kháng virus: Sử dụng các loại thuốc kháng virus như acyclovir, valacyclovir, famciclovir... để ức chế sự phát triển của VZV, giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh giời leo. Những thuốc kháng virus này được sử dụng trong vòng 72 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng, có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, rút ngắn thời gian phát ban, và giảm nguy cơ bị đau dây thần kinh sau zona. Liều dùng và thời gian điều trị được chỉ định bởi bác sĩ dựa trên tình trạng sức khỏe và mức độ bệnh của từng bệnh nhân.
- Thuốc giảm đau: Sử dụng các loại thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen, hoặc thuốc giảm đau thần kinh (gabapentin, pregabalin...) để giảm đau. Trong trường hợp cơn đau nghiêm trọng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể kê Gabapentin hoặc Pregabalin để giảm đau nhức thần kinh – loại đau thường xuất hiện ở người mắc zona thần kinh. Bên cạnh đó, kem chứa Lidocaine hoặc Capsaicin bôi trực tiếp lên vùng bị phát ban có thể giúp giảm cảm giác đau rát tức thì. [2]
- Thuốc bôi tại chỗ: Sử dụng các loại kem hoặc thuốc bôi có chứa corticosteroid, kháng sinh, hoặc thuốc kháng virus để giảm viêm, ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình lành vết thương.
- Điều trị nhiễm trùng thứ cấp (nếu có): Nếu mụn nước bị vỡ và da bắt đầu có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, rỉ mủ hoặc đau nhức tăng lên, bác sĩ sẽ kê kháng sinh dạng uống hoặc bôi để kiểm soát tình trạng nhiễm khuẩn.
- Chăm sóc vết thương: Vệ sinh vết thương sạch sẽ bằng dung dịch nước muối sinh lý, tránh làm vỡ mụn nước, băng kín vết thương để tránh nhiễm trùng.
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp dân gian chưa được khoa học chứng minh.
Dù đã bị giời leo, tiêm vắc xin phòng bệnh zona (như Shingrix) sau khi hồi phục vẫn được các chuyên gia y tế khuyến cáo thực hiện để phòng ngừa tái phát bệnh và giảm nguy cơ biến chứng trong tương lai.

Làm sao phòng ngừa bệnh giời leo ở tay?
Sau khi mắc thủy đậu, bệnh nhân có nguy cơ cao bị giời leo khi hệ miễn dịch suy yếu. Do đó, việc tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh thủy đậu có thể ngăn ngừa sự tấn công của virus Varicella Zoster, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh giời leo. Lưu ý, vắc xin thủy đậu kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể chống lại VZV, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng ban đầu và giảm nguy cơ virus ẩn trong hạch thần kinh, hoàn toàn không có tác dụng phòng bệnh zona thần kinh.
Hiện nay, Hệ thống hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đàn cung ứng đầy đủ 3 loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu với số lượng lớn tại hàng trăm trung tâm trên toàn quốc. 100% vắc xin chất lượng cao, nhập khẩu chính hãng, bảo quản trong hệ thống kho lạnh GSP tiêu chuẩn quốc tế; dịch vụ Khách hàng tận tâm, thân thiện cùng mức giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi.
Danh mục các vắc xin phòng bệnh thủy đậu tại Hệ thống tiêm chủng VNVC:
Mặc dù hiệu quả cao, vắc xin thủy đậu vẫn có một tỷ lệ không sinh miễn dịch bảo vệ, khiến người được tiêm vẫn có nguy cơ mắc thủy đậu, hoặc trong một số ít trường hợp, mắc zona sau tiêm (dù nguy cơ thấp hơn nhiều so với nhiễm virus hoang dã).
Do đó, để phòng bệnh Zona tối ưu, đặc biệt ở người lớn tuổi và người suy giảm miễn dịch, cần tiêm thêm vắc xin Zona ngay cả khi đã tiêm vắc xin thủy đậu.
Hệ thống tiêm chủng VNVC là đơn vị đưa về Việt Nam, ra mắt và triển khai tiêm chủng lần đầu tiên vắc xin phòng bệnh zona thần kinh – Shingrix (Bỉ) cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc giời leo (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch do bệnh lý hoặc các thuốc điều trị…) với lịch tiêm:
Đối với người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc giời leo (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị …) có lịch tiêm 2 mũi như sau:
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1
Đối với người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) có lịch tiêm 2 mũi như sau:
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1
Đây là loại vắc xin khan hiếm trên thế giới, có hiệu quả phòng ngừa giời leo lên đến 97% ở người từ 50 tuổi, đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý, giảm 90% biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác. Hiệu quả của vắc xin giời leo được chứng minh có thể kéo dài nhiều năm.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua hotline 028 7102 6595 hoặc VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc đặt mua vắc xin ngay tại vax.vnvc.vn.
Ngoài ra, người dân còn có thể áp dụng các biện pháp tăng cường hệ miễn dịch như ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, vệ sinh cá nhân sạch sẽ và hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

⇒ Tham khảo thêm bài viết: Giời leo vùng kín: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Giời leo ở tay tuy không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến cuộc sống. Việc hiểu rõ về bệnh, chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời sẽ giúp bạn nhanh chóng vượt qua căn bệnh này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bệnh giời leo ở tay, hãy tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và thăm khám.
- Phương, T. (2024, October 4). Cứ 3 người lớn sẽ có 1 người mắc zona thần kinh. TUOI TRE ONLINE. https://tuoitre.vn/cu-3-nguoi-lon-se-co-1-nguoi-mac-zona-than-kinh-20241004161129359.htm
- Neuropathic pain medication. (n.d.). Physiopedia. https://www.physio-pedia.com/Neuropathic_Pain_Medication









