Không tiêm mũi nhắc lại phế cầu có sao không? Những rủi ro bạn cần biết

Phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi, viêm màng não và nhiễm trùng huyết ở cả trẻ nhỏ và người lớn, phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi và người lớn từ 65 tuổi trở lên. Tiêm vắc xin phòng phế cầu là biện pháp ngăn ngừa bệnh do phế cầu khuẩn gây ra hiệu quả nhất. Bên cạnh những mũi tiêm cơ bản, vắc xin phế cầu còn có mũi nhắc lại để củng cố lại “hàng rào” miễn dịch. Vậy không tiêm mũi nhắc lại phế cầu có sao không? Cùng chuyên gia VNVC tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Mũi nhắc lại phế cầu tiêm khi nào?

Tùy vào độ tuổi, loại vắc xin và lịch sử tiêm chủng mà mũi nhắc lại phế cầu sẽ có thời gian chỉ định tiêm phòng khác nhau, có thể khi trẻ 10 tháng tuổi hoặc 11 – 15 tháng tuổi hoặc 24 tháng tuổi, khi miễn dịch suy giảm hoặc khi bác sĩ chỉ định tiêm nhắc nhằm nhắc nhớ hệ miễn dịch, tăng cường kháng thể khi miễn dịch suy yếu (đối với các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do phế cầu). Tuy nhiên, trước đó người tiêm cần phải chủng ngừa đầy đủ 3 - 4 mũi phế cầu cơ bản tùy vào loại vắc xin và độ tuổi bắt đầu tiêm chủng.

Tại Việt Nam đang lưu hành 3 loại vắc xin phòng phế cầu bao gồm: vắc xin Synflorix (Bỉ) phòng 10 chủng phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến trước sinh nhật lần thứ 6; vắc xin Prevenar 13 (Bỉ) phòng 13 chủng phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn; vắc xin Pneumovax 23 (Mỹ) phòng 23 chủng phế cầu khuẩn cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, thanh thiếu và người lớn.

Thời điểm tiêm mũi nhắc lại của 3 loại vắc xin phế cầu chi tiết như sau:

Có cần thiết tiêm nhắc lại vắc xin phế cầu không?

Theo các chuyên gia y tế, mũi tiêm nhắc lại phế cầu rất cần thiết khi tiêm phòng cho trẻ em và người lớn, đặc biệt là đối với người có hệ miễn dịch suy yếu và có bệnh lý nền như bệnh về tim mạch, thận, gan, ung thư, đái tháo đường, thiếu lá lách…

Theo kết quả nghiên cứu về khả năng bảo vệ của vắc xin phế cầu, 2 mũi phế cầu được tiêm ở độ tuổi dưới 7 tháng tuổi mang lại hiệu quả lần lượt là 73% và 96% so với không tiêm vắc xin, nhưng lại không đảm bảo duy trì sau 12 tháng tuổi . Do đó, nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng lịch tiêm có mũi nhắc lại như: 3 + 1 (3 mũi cơ bản và 1 mũi nhắc lại) hoặc 2 + 1 (2 mũi cơ bản và 1 mũi nhắc lại), đã loại bỏ gần như hoàn toàn sự lưu hành các huyết thanh phế cầu có trong vắc xin. (2)

Sandy Salverson, Phó Chủ tịch điều hành hoạt động dược phẩm tại OSF HealthCare cho biết, liều vắc xin tăng cường có mục đích nhắc nhở hệ thống miễn dịch cách phản ứng lại với virus hoặc vi khuẩn, do đó phản ứng có thể được củng cố mạnh mẽ hơn. Những mũi tiêm nhắc có thể muộn hơn vài tuần, vài tháng hoặc vài năm so với lịch tiêm nhưng tốt nhất vẫn nên tiêm đúng theo lịch trình. (3)

Không tiêm mũi nhắc lại phế cầu có sao không?

Nếu không tiêm mũi nhắc lại phế cầu thì hiệu quả phòng bệnh của vắc xin sẽ giảm thiểu đáng kể và có nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm do phế cầu gây ra.

Mũi nhắc lại được gọi là mũi tăng cường, bổ sung thêm kháng thể cho cơ thể, củng cố lại hệ miễn dịch để sẵn sàng đáp ứng với các tác nhân gây bệnh xâm nhập trong tương lai. Hầu hết các loại vắc xin phòng bệnh hiện nay đều có mũi tiêm nhắc lại và vắc xin phế cầu cũng vậy. Do đó, với câu hỏi không tiêm mũi nhắc lại phế cầu có sao không? sẽ được giải đáp ngay sau đây:

1. Giảm hiệu quả bảo vệ

Vai trò chính của vắc xin là tạo miễn dịch cho cơ thể. Do đó, mũi tiêm nhắc lại nhằm mục đích kích thích cơ thể tăng tính sinh miễn dịch, đảm bảo lượng kháng nguyên tạo ra đủ để phòng bệnh cho trẻ. Vì vậy, nếu trẻ không tiêm đầy đủ mũi phế cầu cơ bản và mũi nhắc lại, có thể hiệu quả bảo vệ sẽ bị suy giảm đáng kể.

Theo kết quả nghiên cứu về tác dụng bảo vệ của vắc xin phế cầu, tại các quốc gia có thu nhập cao sử dụng lịch tiêm có mũi nhắc lại đã loại bỏ gần như hoàn toàn sự lưu hành các chủng phế cầu khuẩn có trong vắc xin, trong khi các quốc gia có thu nhập thấp, chỉ sử dụng lịch trình tiêm phế cầu liều cơ bản, cho thấy tình trạng mang huyết thanh vắc xin vẫn còn cao mặc dù tỷ lệ bao phủ vắc xin tốt.

2. Tăng nguy cơ mắc bệnh

Mũi nhắc lại phế cầu giúp tăng cường khả năng miễn dịch chống lại vi khuẩn phế cầu cho người được tiêm. Do đó, nếu người tiêm không hoàn thành đầy đủ mũi vắc xin theo chỉ định, nồng độ kháng thể không đảm bảo, nguy cơ mắc bệnh do phế cầu khuẩn sẽ gia tăng đáng kể.

3. Nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng

Nếu không tiêm ngừa đủ mũi vắc xin phòng phế cầu khuẩn, sẽ làm gia tăng nguy cơ nhiễm phế cầu khuẩn, nhất là đối với những đối tượng nằm trong nhóm nguy cơ cao, có sức đề kháng kém. Phế cầu khuẩn sẽ nhanh chóng xâm nhập vào khoang mũi và bám vào các tế bào biểu mô vòm họng, sau đó dần lây lan ra các cơ quan khác, chẳng hạn như tai, xoang mũi, phế quản, phổi, thậm chí có thể xâm lấn qua “hàng rào” niêm mạc để vào máu và não. (4)

Từ đó, người nhiễm phế cầu khuẩn có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa, viêm xoang…

4. Giảm hiệu quả bảo vệ cộng đồng

Việc không tiêm mũi nhắc lại phế cầu không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người tiêm mà còn tác động đến sức khỏe cộng đồng. Phế cầu khuẩn là loại vi khuẩn cư trú ở vòm họng trên khoảng 90% dân số, có khả năng lây lan nhanh chóng thông qua các giọt bắn. Theo các chuyên gia, trẻ nhỏ không được tiêm chủng đầy đủ chính là đường lây lan vi khuẩn phế cầu cho gia đình và cộng đồng. (5)

Những lưu ý cần biết khi tiêm mũi nhắc lại phế cầu cho trẻ

Mũi tiêm nhắc phế cầu ở trẻ cũng như những mũi tiêm cơ bản trước đó. Phụ huynh cần lưu ý một số điều trước và sau khi tiêm cho trẻ như sau:

1. Trước khi tiêm nhắc vắc xin phế cầu

Phụ huynh cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ quan trọng và sẵn sàng về mặt sức khỏe cho trẻ để đảm bảo quy trình tiêm chủng được diễn ra thuận lợi và an toàn.

Về giấy tờ:

• Mang theo sổ tiêm/ sổ khám sức khỏe/ sổ khám bệnh của trẻ (nếu có).
• Mang theo đơn thuốc/ phiếu hoặc kết quả khám bệnh trong trường hợp đang điều trị bệnh lý của trẻ.

Cung cấp thông tin về tình hình sức khỏe của trẻ:

• Lịch sử y tế: Các vấn đề sức khỏe, bệnh lý đã từng gặp phải;
• Lịch sử tiêm phòng: Đã tiêm những loại vắc xin nào trong vòng 4 tuần qua;
• Tiền sử phản ứng sau tiêm: Những dị ứng sau tiêm vắc xin trước đây;
• Thuốc đang sử dụng: Liệt kê các loại thuốc đã, đang sử dụng trong 3 tháng gần nhất.

Đồng thời, trước khi tiêm phòng, phụ huynh cần cho trẻ ăn uống đầy đủ, bổ sung đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc để chuẩn bị sức khỏe đáp ứng miễn dịch tốt nhất.

2. Sau khi tiêm nhắc vắc xin phế cầu

Sau khi tiêm phòng, bố mẹ cần lưu lại địa điểm tiêm chủng để theo dõi phản ứng của trẻ trong tối thiểu 30 phút. Bởi đây là khoảng thời gian những phản ứng nguy hiểm có thể xuất hiện như tím tái, nôn trớ, thở nhanh, da mẩn đỏ,... Khi trẻ có dấu hiệu bất thường, cần báo ngay cho nhân viên y tế gần nhất để được xử trí và can thiệp kịp thời.

Nếu trong 30 phút thể trạng của trẻ vẫn bình thường, bố mẹ có thể đưa con ra về và tiếp tục theo dõi tình hình sức khỏe trong vòng ít nhất 48 giờ tại nhà theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vắc xin phế cầu cho mọi lứa tuổi, mũi tiêm nhắc phế cầu của trẻ em và người lớn hoặc có nhu cầu tìm hiểu về loại vắc xin tại VNVC, Quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp.

Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.

Trên đây là thông tin giải đáp cho thắc mắc “không tiêm mũi nhắc lại phế cầu có sao không?” Các chuyên gia y tế khuyến cáo, cần tiêm vắc xin phòng phế cầu đầy đủ các mũi, kể cả mũi nhắc lại để mang lại hiệu quả phòng bệnh hiệu quả nhất. Trong trường hợp bỏ lỡ mũi nhắc lại, người tiêm có thể sẽ bị giảm hiệu quả bảo vệ và gia tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh và các gánh nặng bệnh tật nghiêm trọng do bệnh gây ra.