Sốt xuất huyết giai đoạn đầu (giai đoạn 1): Dấu hiệu và cách điều trị

Sốt xuất huyết thường diễn biến qua 3 giai đoạn: Giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Giai đoạn đầu của sốt xuất huyết, bệnh nhân thường có các triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau khớp, phát ban… Nhiều bệnh nhân thắc mắc sốt xuất huyết giai đoạn đầu có nguy hiểm không? Cần điều trị như thế nào?

Sốt xuất huyết là bệnh xảy ra quanh năm tại nước ta và thường tăng cao vào những tháng mùa mưa. Đặc điểm bệnh là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc sốt xuất huyết giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, sốt xuất huyết có thể dẫn đến tử vong.

⇒ Tham khảo thêm: Mùa sốt xuất huyết thường xảy ra vào mùa nào? Tháng mấy cao điểm?

Muỗi Aedes aegypti là con vật trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết từ người sang người qua đường muỗi đốt. Virus Dengue sẽ thông qua vết đốt vào máu người, gây bệnh sốt xuất huyết. Virus có 4 chủng huyết thanh bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân đã từng nhiễm chủng huyết thanh nào rồi chỉ có khả năng tạo miễn dịch suốt đời với chính chủng virus đó. Do dó, một người có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều lần trong đời.

Triệu chứng nhận biết sốt xuất huyết giai đoạn đầu

Sốt xuất huyết có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua 3 giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Trong đó, giai đoạn sốt thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày đầu tiên. Người bệnh lúc này thường sẽ có các triệu chứng nhận biết sau:

1. Sốt cao đột ngột

Người bệnh có thể sốt cao đột ngột từ 39 – 40 độ, thường bắt đầu xuất hiện từ ngày 2 đến ngày 7 của bệnh. Triệu chứng sốt khi bị sốt xuất huyết thường là sốt cao đột ngột, liên tục và rất khó giảm với thuốc hạ sốt.

2. Đau đầu dữ dội

Sốt cao ở bệnh nhân sốt xuất huyết khiến máu cô đặc, tăng hematocrit (tỷ lệ hồng cầu trong thể tích máu) khiến khả năng chuyển tải oxy đến các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là não kém. Đó là lý do khi mắc sốt xuất huyết, người bệnh thường cảm thấy đau đầu dữ dội.

3. Đau mắt

Trong một số trường hợp, người bệnh sốt xuất huyết có thể có triệu chứng đau hốc mắt. Nguyên nhân chính xác của tình trạng đau hốc mắt khi bị sốt xuất huyết hiện vẫn chưa được xác định rõ. Một số giả thuyết được đưa ra để lý giải tình trạng này, bao gồm các yếu tố liên quan đến virus, trung gian miễn dịch, rò rỉ mao mạch, căng thẳng và xuất huyết. Tình trạng đau hốc mắt thường gặp khi số lượng tiểu cầu giảm xuống mức thấp hoặc khi số lượng tiểu cầu bắt đầu tăng. (1)

4. Đau cơ và khớp

Hầu hết trường hợp sốt xuất huyết, bệnh nhân thường bị đau nhức cơ, xương và có thể là cả các khớp. Nguyên nhân là do virus gây thiếu hụt vitamin và khoáng chất trong cơ thể khiến bệnh nhân đau nhức. Bên cạnh đó, sốt cũng khiến máu cô đặc, tăng hematocrit, ảnh hưởng khả năng chuyển tải oxy đến các cơ quan trong cơ thể. Người bệnh sốt xuất huyết nên chú ý bổ sung đầy đủ dinh dưỡng nhằm tăng cường đề kháng cho cơ thể, hỗ trợ tốt cho quá trình phục hồi.

⇒ Tham khảo thêm: Bị sốt xuất huyết nên ăn gì và kiêng ăn gì cho nhanh khỏi?

5. Mệt mỏi, suy nhược

Trong những ngày đầu của bệnh sốt xuất huyết, bệnh nhân sốt rất cao dẫn đến thoát mồ hôi bao gồm nước và chất điện giải. Nếu mất cả 2 chất này, cơ thể sẽ trở nên mệt mỏi, uể oải. Đó là nguyên nhân bệnh nhân sốt xuất huyết nên chú ý bù nước và chất điện giải bằng cách uống nhiều nước lọc, nước trái cây, sinh tố, hoặc dung dịch Oresol.

6. Buồn nôn và nôn

Bệnh nhân sốt xuất huyết có thể cảm thấy buồn nôn và nôn, do virus làm ảnh hưởng đến ống tiêu hóa. Triệu chứng nôn thường không kéo dài đến vài ngày và không xuất hiện thường xuyên. Do đó, nếu bệnh nhân gặp tình trạng nôn mửa kéo dài liên tục có thể là dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng, cần đến bệnh viện để được theo dõi và can thiệp kịp thời.

7. Phát ban

Phát ban trên da là triệu chứng thường gặp ở người bệnh sốt xuất huyết giai đoạn đầu. Phát ban thường xuất hiện từ 3 đến 4 ngày sau khi lên cơn sốt. Các vết ban thường xuất hiện trên mặt, sau đó lan dần xuống cổ, ngực, cánh tay, chân. Vết ban do sốt xuất huyết thường không biến mất khi dùng tay căng da. Tuy nhiên để phân biệt triệu chứng phát ban do sốt xuất huyết và một số bệnh có dấu hiệu tương tự như sốt phát ban, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

⇒ Tham khảo thêm: Phát ban sốt xuất huyết bao lâu thì khỏi? Có ngứa không?

Chẩn đoán sốt xuất huyết giai đoạn 1

Để chẩn đoán sốt xuất huyết giai đoạn 1, các bác sĩ có thể dựa trên các triệu chứng lâm sàng kết hợp cùng phương pháp xét nghiệm máu.

1. Dựa trên triệu chứng lâm sàng

Sốt xuất huyết giai đoạn đầu (giai đoạn 1), người bệnh thường có những biểu hiện sau:

• Sốt cao đột ngột, liên tục
• Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn
• Da sung huyết
• Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt
• Nghiệm pháp thắt dây dương tính
• Thường có dấu chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam

2. Xét nghiệm máu

Nếu nghi ngờ bệnh nhân sốt xuất huyết dựa trên các dấu hiệu lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm xét nghiệm để tìm virus trong máu. Có 3 chỉ số xét nghiệm sốt xuất huyết tương ứng với 3 loại xét nghiệm máu để chẩn đoán căn nguyên:

3. Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1

Xét nghiệm thường được chỉ định thực hiện từ ngày đầu tiên đến ngày thứ 5 của bệnh sốt xuất huyết. Xét nghiệm NS1 có thể cho kết quả âm tính dù thực tế đối tượng xét nghiệm đã mắc bệnh. Nguyên nhân là vì xét nghiệm này dựa trên cơ chế xác định kháng nguyên của virus. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, bác sĩ sẽ tư vấn và chỉ định bệnh nhân thực hiện phương án điều trị phù hợp.

4. Xét nghiệm kháng thể

Xét nghiệm kháng thể bao gồm: Xét nghiệm kháng thể IgM và Xét nghiệm kháng thể IgG.

Kháng thể IgM thường xuất hiện từ ngày thứ 4 - thứ 5 sau sốt. Xét nghiệm này giúp xác định sự hiện diện của kháng thể chống lại virus trong giai đoạn cấp tính của bệnh. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm tùy thuộc vào lịch sử mắc bệnh và mức độ sinh kháng thể của từng cá nhân.

Nếu bệnh nhân lần đầu mắc sốt xuất huyết (hay thể tiên phát), kháng thể IgG sẽ xuất hiện vào ngày thứ 10 đến 14 và có thể tồn tại một thời gian rất lâu sau đó. Ở thể thứ phát, tức bệnh nhân đã từng mắc sốt xuất huyết và bị tái nhiễm bệnh, IgG có thể đã có sẵn trong máu và tăng lên trong 1-2 ngày.

Sau khi thực hiện xét nghiệm, kết quả sẽ có trong một vài giờ tùy thuộc vào phương pháp xét nghiệm. Nếu kết quả dương tính, bệnh nhân đã nhiễm bệnh sốt xuất huyết. Nếu âm tính, bệnh nhân chưa nhiễm virus sốt xuất huyết hoặc thời điểm kiểm tra chưa thích hợp, cũng có thể là do virus trong máu chưa đủ ngưỡng phát hiện (âm tính giả).

Nếu bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng hoặc có nguy cơ từng tiếp xúc với virus sốt xuất huyết, nên trao đổi kỹ hơn với bác sĩ về việc có cần kiểm tra lại hay không.

Chăm sóc và điều trị bệnh nhân sốt xuất huyết giai đoạn đầu

1. Nghỉ ngơi

Sốt xuất huyết hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, do đó các phương pháp điều trị chủ yếu là nghỉ ngơi đầy đủ, bổ sung dinh dưỡng và điều trị triệu chứng. Cụ thể, người bệnh cần chú ý nghỉ ngơi, tránh làm việc nặng khi bị sốt xuất huyết. Nghỉ ngơi đầy đủ hỗ trợ tốt cho quá trình hồi phục, giúp bệnh nhân nhanh khỏi bệnh.

Hãy cố gắng nghỉ ngơi và ngủ càng nhiều càng tốt. Giấc ngủ có tác dụng giúp cơ thể tự phục hồi và tái tạo năng lượng. Khi ngủ cũng là lúc tuyến yên tiết ra các hormone thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giúp cơ thể tự phục hồi tổn thương.

2. Uống nhiều nước

Người bệnh sốt xuất huyết thường sốt cao, vã mồ hôi, mất nước. Do đó, bệnh nhân cần được bù dịch bằng đường uống với nước lọc, nước trái cây hoặc Oresol. Trong trường hợp bệnh nhân nôn nhiều, không bù dịch được bằng đường miệng có thể sử dụng phương pháp truyền dịch. Dịch truyền thường được bác sĩ chỉ định là ringer lactat. Việc truyền dịch cần được thực hiện tại bệnh viện do nhân viên y tế thực hiện. Tuyệt đối bệnh nhân không được tự ý truyền dịch tại nhà.

3. Uống thuốc hạ sốt

Bệnh nhân sốt do sốt xuất huyết có thể được chỉ định dùng Paracetamol, liều dùng từ 10-15 mg/kg cân nặng /lần và phải cách nhau từ 4-6 giờ. Chú ý, tổng liều Paracetamol không được quá 60mg/kg cân nặng/24h.

Khi người bệnh sốt, có thể lau người bằng nước ấm, sử dụng thuốc Paracetamol. Tuyệt đối không dùng Aspirin, Analgin, Ibuprofen để điều trị sốt vì có thể gây sốt xuất huyết và toan máu.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết ngày thứ 3: Triệu chứng và biến chứng có thể gặp

Sốt xuất huyết giai đoạn đầu nếu được phát hiện và điều trị có thể khỏi bệnh hoàn toàn. Ngược lại, nếu điều trị muộn, bệnh nhân bước vào giai đoạn nguy hiểm sẽ khó điều trị hơn, khả năng biến chứng cũng cao hơn. Do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết như sốt cao đột ngột, kéo dài, phát ban, đau đầu, đau hốc mắt, buồn nôn..., người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí, không tự ý mua thuốc điều trị tại nhà vì có thể khiến bệnh nặng hơn.