Sốt xuất huyết ngày thứ 9: Bệnh sắp hồi phục hay chuyển nặng?

Sốt xuất huyết ngày thứ 9 thuộc giai đoạn phục hồi của bệnh nhân. Lúc này, các triệu chứng của bệnh giảm đi nhanh chóng, sức khỏe của người bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, người bệnh vẫn chưa khỏe hẳn và bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ chuyển biến xấu. Do đó, dù đang trong giai đoạn hồi phục, bệnh nhân sốt xuất huyết vẫn không nên chủ quan, cần phải chăm sóc bản thân đúng cách để nhanh chóng bình phục.

Sốt xuất huyết là bệnh do muỗi truyền lưu hành tại hơn 100 quốc gia khu vực Châu Á, Thái Bình Dương, Châu Mỹ và cả Châu Phi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gánh nặng sốt xuất huyết đang bị đánh giá thấp, trong chỉ trong gần 2 thập kỷ (2000 - 2019) số ca bệnh đã tăng gấp 10 lần trên toàn cầu, từ 500.000 lên 5,2 triệu trường hợp. (1)

Tại Hội nghị thượng đỉnh sốt xuất huyết châu Á lần 7, các chuyên gia y tế nhấn mạnh mối nguy hiểm của virus sốt xuất huyết khi gây ra hơn 70% gánh nặng bệnh tật Châu Á. Tại Việt Nam, Bộ Y tế nhận định, dịch sốt xuất huyết có xu hướng diễn biến bất thường, tính chất bệnh phức tạp và biến chứng nguy hiểm ngày càng nhiều.

Diễn biến sốt xuất huyết qua các ngày

Sau thời gian ủ bệnh từ 5 - 7 ngày, sốt xuất huyết thường khởi phát  đột ngột, diễn tiến tuần tự qua 3 giai đoạn chính, bao gồm:

1. Giai đoạn sốt: Ngày 1 - 3

Đây là giai đoạn khởi phát, bệnh nhân có thể sốt cao đột ngột và liên tục từ 39 - 40 độ C, không có dấu hiệu đáp ứng thuốc hạ sốt. Bên cạnh triệu chứng sốt, bệnh nhân còn có thể xuất hiện một số triệu chứng đi kèm như: đau họng, mệt mỏi, đau đầu, đau hốc mắt, đau vùng thượng vị, tiêu chảy, chảy máu mũi hoặc chân răng, da xung huyết... Về cận lâm sàng, xét nghiệm máu cho thấy dung tích hồng cầu bình thường, tiểu cầu bình thường hoặc giảm (nhưng còn trên 100.000/mm3), bạch cầu thường giảm.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết bị tiêu chảy có nguy hiểm không?

2. Giai đoạn nguy hiểm: Ngày 4 - 7

Sau giai đoạn sốt, người bệnh có thể còn sốt nhẹ hoặc giảm sốt. Nhiều người lầm tưởng bệnh nhân đã khỏi, nhưng thật chất bệnh sốt xuất huyết lúc này mới bắt đầu bước vào giai đoạn nguy hiểm. Đây là giai đoạn quyết định với nguy cơ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng. Mặc dù nhiệt độ cơ thể có thể giảm hoặc không còn sốt, tình trạng bệnh không hề thuyên giảm. Giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết thường diễn ra từ 3 - 7 ngày sau ngày đầu tiên bệnh nhân sốt. Lúc này, người bệnh có thể có một số biểu hiện như:

• Tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng, gan to.
• Suy đa cơ quan hoặc suy hô hấp.
• Thoát huyết tương nhiều dẫn đến sốc, bệnh nhân có biểu hiện vật vã, bứt rứt, li bi, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ.
• Huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tối đa, tối thiểu ≤ 20 mmHg), tụt huyết áp, không đo được huyết áp, tiểu ít.
• Xuất huyết dưới da với các nốt xuất huyết rải rác ở mặt trước hai cẳng chân, mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn, mảng bầm tím.
• Xuất huyết niêm mạc như chảy máu mũi, tiểu ra máu, kinh nguyệt bất thường.
• Xuất huyết nội tạng
• Biểu hiện cảnh báo bao gồm đau bụng dữ dội, tay chân lạnh, mệt mỏi kiệt sức, huyết áp tụt, giảm lượng nước tiểu, kích động hoặc lơ mơ. Nếu không được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao.

Về cận lâm sàng, xét nghiệm cho thấy dung tích hồng cầu tăng so với giá trị ban đầu của người bệnh hoặc giá trị hồng cầu trung bình, tiểu cầu giảm dưới 100.000/mm3, enzyme AST, ALT tăng, có thể có rối loạn đông máu, siêu âm hay X-quang phát hiện tràn dịch màng bụng, màng phổi.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết bị đông máu có nguy hiểm không?

3. Giai đoạn hồi phục: Từ ngày 8 trở đi

Nếu vượt qua được giai đoạn nguy hiểm, người bệnh bước vào giai đoạn hồi phục, các triệu chứng dần thuyên giảm. Sốt xuất huyết giai đoạn hồi phục thường bắt đầu sau giai đoạn nguy hiểm từ 1 - 2 ngày và kéo dài 2 - 3 ngày. Lượng huyết tương ngừng rò rỉ, tăng dần trở về mức bình thường, huyết động ổn định trở lại và các biểu hiện xuất huyết giảm dần. Người bệnh cảm thấy tỉnh táo và khỏe mạnh hơn, nước tiểu phục hồi và ăn uống tốt. Tuy nhiên, vẫn cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh tái phát hoặc biến chứng muộn.

Triệu chứng nhận biết sắp khỏi sốt xuất huyết ngày thứ 9

Đến ngày thứ 9, người bệnh thường bước vào giai đoạn hồi phục – một tín hiệu lạc quan cho thấy cơ thể đã vượt qua giai đoạn nghiêm trọng trước đó. Tuy nhiên, cần hiểu rõ các biểu hiện của giai đoạn này để theo dõi và chăm sóc sức khỏe cho người bệnh một cách hiệu quả, tránh biến chứng muộn.

Triệu chứng nhận biết sắp khỏi sốt xuất huyết ngày thứ 9 là hết sốt, nhiệt độ cơ thể trở lại bình thường và ổn định, thể trạng người bệnh tốt hơn, lượng huyết tương rò rỉ trong giai đoạn nguy hiểm dừng lại, tuần hoàn máu được cải thiện, huyết áp tăng trở lại mức an toàn, người bệnh cảm thấy thèm ăn, tiểu nhiều, mức độ tỉnh táo và sức khỏe tổng thể có sự cải thiện rõ rệt, nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ.

Về cận lâm sàng, xét nghiệm hồng cầu cho kết quả bình thường hoặc có thể thấp hơn do hiện tượng pha loãng máu khi dịch tái hấp thu trở lại.

Ở trẻ nhỏ, giai đoạn này cũng trở nên khỏe mạnh hơn, sốt giảm nhanh trong 48 giờ, ít quấy khóc, ăn nhiều, tiểu nhiều hơn. Dù các biểu hiện nghiêm trọng có dấu hiệu giảm dần, nhưng người bệnh cũng tuyệt đối không lơ là trong việc chăm sóc sức khỏe. Nếu không chăm sóc đúng cách, cẩn thận, theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, người bệnh vẫn có nguy cơ gặp các biến chứng nguy hiểm như suy tim hoặc phù phổi.

Một số biến chứng có thể gặp phải ở sốt xuất huyết ngày thứ 9

Ngày thứ 9 của sốt xuất huyết thường được xem là giai đoạn hồi phục, khi bệnh nhân đã vượt qua giai đoạn nguy hiểm. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm có thể xuất hiện những biến chứng muộn nếu sức khỏe người bệnh không được theo dõi sát sao. Dưới đây là một số biến chứng có thể gặp phải ở giai đoạn này:

1. Suy tim, suy thận

Sốt xuất huyết có thể dẫn đến biến chứng suy tim do chảy máu liên tục, khiến tim không đủ máu để tuần hoàn. Khi tim không đủ sức bơm máu, cộng với huyết tương xuất huyết gây nên tình trạng tràn dịch màng tim, ứ đọng. Mặt khác, thận còn phải làm việc hết công suất để bài tiết huyết tương qua nước tiểu. Nếu tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến suy thận cấp.

2. Phù phổi

Biến chứng phù phổi xuất hiện khi số lượng tiểu cầu của bệnh nhân giảm, dẫn đến máu đông không hình thành tại thành mạch khiến máy chảy nhiều và liên tục. Tình trạng này làm tăng áp lực mạch máu, đặc biệt là mạch phổi dẫn đến phù phổi. Bệnh nhân phù phổi thường có các dấu hiệu như: tím tái môi và đầu chi, nhợt nhạt, vã mồ hôi, thở gấp, khó thở, tĩnh mạch nổi rõ trên cổ... Nếu không được điều trị, bệnh nhân phù phổi có thể bị tụt huyết áp đột ngột, rối loạn ý thức, tâm thức hoảng loạn.

3. Xuất huyết nội tạng kéo dài

Dù bệnh nhân đã hạ sốt, cơ chế đông máu trong cơ thể có thể chưa hoàn toàn trở lại bình thường. Điều này làm tăng nguy cơ xuất huyết nội tạng, đặc biệt là xuất huyết đường tiêu hóa (nôn ra máu, đi ngoài phân đen) hoặc xuất huyết trong não – một biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

4. Thiếu máu nghiêm trọng

Kết quả của mất máu qua đường xuất huyết trong giai đoạn nguy hiểm có thể dẫn đến thiếu máu kéo dài, khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt và kiệt sức. Nếu không được bổ sung dinh dưỡng tốt hoặc điều trị đúng cách, tình trạng này có thể kéo dài và làm chậm quá trình hồi phục.

5. Nhiễm trùng thứ phát

Hệ miễn dịch suy giảm sau sốt xuất huyết khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi vi khuẩn hoặc virus khác. Biến chứng nhiễm trùng thứ phát như viêm phổi, nhiễm trùng da hoặc nhiễm trùng máu có thể xảy ra, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.

6. Hội chứng sốc tái phát

Dù hiếm gặp, một số bệnh nhân có thể bị tái sốc do mất nước hoặc rối loạn tuần hoàn máu cục bộ ngay cả khi dấu hiệu sốt đã giảm. Biểu hiện bao gồm tụt huyết áp, lạnh tay chân, lơ mơ, đau bụng dữ dội và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

7. Viêm cơ tim hoặc tổn thương tim muộn

Sốt xuất huyết có thể gây viêm cơ tim tiềm ẩn trong giai đoạn nguy hiểm. Đến ngày thứ 9, biến chứng này có thể biểu hiện rõ hơn với các triệu chứng như đau ngực, nhịp tim bất thường, hoặc suy giảm chức năng tim.

8. Di chứng thần kinh

Ở một số trường hợp hiếm gặp, bệnh nhân có nguy cơ gặp biến chứng liên quan đến thần kinh, chẳng hạn như co giật, rối loạn tri giác hoặc thậm chí xuất huyết não – một biến chứng cực kỳ nguy hiểm cần xử lý lập tức.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết ngày thứ 9

Ngày thứ 9 của sốt xuất huyết thường là giai đoạn hồi phục, khi bệnh nhân bắt đầu cảm thấy khỏe hơn, nhiệt độ cơ thể trở lại bình thường và các triệu chứng nghiêm trọng giảm dần. Tuy nhiên, đây vẫn là thời điểm quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe, vì một số biến chứng muộn có thể xảy ra nếu không theo dõi sát sao.

1. Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân sốt xuất huyết ngày thứ 9

Chế độ dinh dưỡng khoa học cung cấp dưỡng chất và năng lượng cần thiết cho quá trình hồi phục của bệnh nhân. Một bữa ăn dinh dưỡng, dễ tiêu hóa và đầy đủ dưỡng chất bao gồm: cháo, súp rau củ, nước ép trái cây, thịt gà, cá... Trong đó, nước ép trái cây, nước dừa, uống nhiều nước lọc, nước điện giải (Oresol) giúp bổ sung nước, duy trì độ ẩm cơ thể, bù lại lượng nước đã mất và cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất. Protein trong thịt giúp tái tạo mô, phục hồi năng lượng và cải thiện tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Bên cạnh các loại thực phẩm cần hấp thu, người bệnh sốt xuất huyết ngày thứ 9 cần tránh một số loại thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa như mỡ động vật, dầu dừa, dầu cọ, các thực phẩm chế biến sẵn, các thức ăn nhiều gia vị, đồ muối chua... Các thực phẩm này không chỉ tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa, mà còn tăng tình trạng viêm hệ thống khiến cơ thể mất nhiều thời gian hơn để phục hồi. Đồng thời, trong quá trình chế biến cần ưu tiên các món ăn mềm, nhẹ như cháo, súp hoặc cơm nát.

2. Nghỉ ngơi và vệ sinh cá nhân

Người bệnh cần nghỉ ngơi đầy đủ, tránh các hoạt động mạnh, gắng sức để cơ thể nhanh phục hồi. Hãy chú ý ngủ đủ giấc và nâng cao chất lượng giấc ngủ để giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn, từ đó khả năng phản ứng với virus của cơ thể cũng tốt hơn.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ để tránh nhiễm trùng thứ cấp và các căn bệnh khác. Cụ thể, người bệnh cần duy trì việc tắm gội hằng ngày, giặt quần áo sạch sẽ. Lưu ý, không nên tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh, tốt nhất chỉ dùng nước ấm và cần tắm nhanh để tránh cơ thể nhiễm lạnh. Môi trường sống thoáng mát, sạch sẽ, loại bỏ tất cả những vật chứa nước đọng có khả năng là nơi sinh sản của muỗi.

3. Theo dõi sức khỏe

Trong giai đoạn phục hồi, người bệnh vẫn cần duy trì thăm khám với bác sĩ để được theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe, làm thêm các xét nghiệm kiểm tra công thức máu đặc biệt là số lượng tiểu cầu nếu cần thiết. Nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ cơ thể cũng cần được theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm nguy cơ biến chứng có thể xảy ra. Đảm bảo bệnh nhân đi tiểu bình thường, đây là một dấu hiệu cho thấy chức năng thận ổn định. Sốt xuất huyết ngày thứ 9, về cơ bản bệnh nhân đã vượt qua giai đoạn nguy hiểm nhưng không nên vì thế mà lơ là.

4. Tái khám định kỳ

Ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm, việc tái khám tại cơ sở y tế là rất cần thiết để kiểm tra chức năng gan, thận và chỉ số đông máu. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu hoặc các kiểm tra khác để đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe. Đặc biệt lưu ý kiểm tra tiểu cầu, chức năng gan (men gan) và tình trạng bù dịch sau giai đoạn nguy hiểm.

Ngoài ra, người bệnh cần lưu ý không tự ý dùng thuốc, tránh sử dụng aspirin, ibuprofen hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) vì chúng có thể gây biến chứng xuất huyết nghiêm trọng. Quan sát các biểu hiện bất thường về tâm lý, thần kinh như lơ mơ, mất tập trung, co giật, hoặc bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào để kịp thời đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế. Triển khai các biện pháp phòng tránh muỗi đốt trong gia đình bằng cách ngủ màn, sử dụng dầu chống muỗi và dọn sạch nơi trú ngụ của muỗi.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết ngày thứ 10: Lưu ý một số triệu chứng nguy hiểm

Sốt xuất huyết ngày thứ 9 bệnh nhân sẽ có những dấu hiệu tích cực cho thấy sức khỏe dần hồi phục như giảm hoặc hết sốt, tiểu nhiều, ăn ngon miệng, thể trạng tổng thể tốt hơn. Tuy nhiên, người bệnh không nên lơ là việc chăm sóc sức khỏe trong giai đoạn này, vì nguy cơ biến chứng nguy hiểm như phù phổi, suy tim có thể xảy ra bất cứ lúc nào.