Phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu cùng lúc thế nào? Cách mẹ theo dõi

Phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu là vấn đề được rất nhiều phụ huynh quan tâm, khi có ý định tiêm cùng lúc hai loại vắc xin này cho trẻ. Vậy, có nên tiêm vắc xin 6 trong 1 và phế cầu cùng lúc không? Các phản ứng sau tiêm hai loại vắc xin thế nào? Những lưu ý trước và sau khi tiêm hai loại vắc xin cùng lúc là gì?

Có nên tiêm vắc xin 6in1 và phế cầu cùng lúc không?

Vắc xin 6in1 và vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn có thể tiêm cùng lúc trong cùng một buổi tiêm chủng, mà không cần phải giữ khoảng cách giữa hai loại vắc xin. Tiêm vắc xin 6 trong 1 và phế cầu cùng lúc được đánh giá an toàn, mang lại nhiều lợi ích cho người tiêm.

Theo các nghiên cứu y khoa, hệ miễn dịch của trẻ hoàn toàn có khả năng xử lý một lượng kháng nguyên lớn, bởi vắc xin ngày nay đã được thiết kế để đảm bảo tính an toàn và tương thích sinh học cao. Việc tiêm đồng thời còn giúp đơn giản hóa lịch tiêm chủng, giảm số lần trẻ phải tiêm và giảm nguy cơ mất lịch hẹn tiêm phòng.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng cần đảm bảo mọi điều kiện tiêm phòng đạt tiêu chuẩn, bao gồm việc kiểm tra sức khỏe tổng quát của trẻ trước tiêm. Nếu trẻ có dấu hiệu bị sốt, dị ứng hoặc đang mắc các bệnh lý cấp tính, nên hoãn tiêm để tránh nguy cơ gặp phản ứng phụ. Đồng thời, sau tiêm, gia đình cần theo dõi sát sao trẻ để phát hiện và xử lý kịp thời các biểu hiện bất thường.

Việc tiêm vắc xin 6in1 và phế cầu cùng lúc không chỉ đảm bảo phòng ngừa sớm các bệnh lý nguy hiểm mà còn đem lại nhiều lợi ích thực tế như:

• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Việc tiêm hai loại vắc xin trong một lần sẽ giúp phụ huynh tiết kiệm thời gian đi lại, đặc biệt đối với những gia đình có địa điểm thường trú ở xa cơ sở tiêm chủng.
• Tăng tỷ lệ hoàn thành lịch tiêm: Với lịch tiêm dày đặc ở trẻ nhỏ, việc giảm số lần tiêm sẽ giúp phụ huynh tránh bỏ sót lịch hẹn.
• Hạn chế căng thẳng cho trẻ: Tiêm nhiều mũi có thể gây cảm giác sợ hãi và khó chịu cho trẻ. Việc giảm số lần tiêm sẽ giúp trẻ giảm bớt căng thẳng.
• Hiệu quả tương đương: Việc tiêm hoặc uống cùng lúc nhiều loại vắc xin cũng tạo được hiệu quả miễn dịch tương tự như tiêm riêng lẻ từng loại, không làm quá tải hệ miễn dịch. Việc tiêm cùng lúc hai hay nhiều loại vắc xin còn giúp hệ miễn dịch của trẻ cùng lúc hình thành nhiều kháng thể bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của nhiều tác nhân gây bệnh. Ví dụ, tiêm vắc xin 6in1 và phế cầu cùng lúc giúp trẻ có thể hình thành kháng thể phòng 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong vắc xin 6in1: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm màng não mủ, viêm phổi do Hib, viêm gan B và các bệnh nguy hiểm do vi khuẩn phế cầu: viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu)…

Bên cạnh đó, nhiều loại vắc xin cần khoảng thời gian nhất định để tạo kháng thể bảo vệ người được tiêm một cách toàn diện. Như trẻ 2 tuổi tiêm 1 mũi phế cầu 13 sẽ mất trung bình 14 ngày để cơ thể tiếp xúc kháng nguyên có trong vắc xin để tạo ra kháng thể ban đầu. Mốc bảo vệ đạt tối ưu 2 - 4 tháng. Do đó, tiêm cùng lúc nhiều loại vắc xin mà không có khoảng cách còn giúp rút ngắn thời gian cho quá trình tạo kháng thể, để cơ thể trẻ sớm được bảo vệ. (1)

Phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu cùng lúc 

Dù việc tiêm đồng thời hai loại vắc xin là an toàn, song vẫn như khi tiêm lẻ các loại vắc xin khác, trẻ vẫn có thể gặp một số phản ứng sau tiêm tùy thuộc vào cơ địa của từng trẻ. Đây là các phản ứng rất bình thường, như cách mà cơ thể đáp ứng với kháng nguyên trong vắc xin và tạo ra miễn dịch.

Đa số các phản ứng sau tiêm hai loại vắc xin này thường nhẹ, có thể tự khỏi sau vài ngày mà không cần can thiệp y tế. Chỉ một số rất ít trường hợp có thể gặp phải một số phản ứng sau tiêm hiếm gặp hơn, nhưng nếu kịp thời phát hiện và đưa trẻ đến cơ sở y tế xử trí sẽ hoàn toàn không gặp nguy hiểm gì, có thể khỏi hẳn mà không để lại di chứng.

Vậy, một số phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu thường gặp bao gồm:

• Sốt nhẹ đến vừa: Là phản ứng thường gặp do hệ miễn dịch được kích hoạt đáp ứng với vắc xin. Lúc này, trẻ có thể hơi quấy khóc nhưng triệu chứng thường tự khỏi sau 24 - 48 giờ.
• Đau, sưng, đỏ tại vết tiêm: Đa số trẻ sau tiêm chủng sẽ gặp tình trạng đau và sưng đỏ tại vết tiêm. Các phản ứng này sẽ kéo dài trong vài ngày và tự khỏi. Nếu muốn trẻ mau khỏi, phụ huynh có thể sử dụng khăn mát để chườm lên tiêm.
• Mệt mỏi, quấy khóc, chán ăn: Trẻ có thể buồn ngủ, lười ăn do cơ thể phản ứng với vắc xin. Tình trạng này cũng sẽ không kéo dài quá vài ngày và có thể tự khỏi.
• Rối loạn tiêu hóa: Một số trẻ sau tiêm có thể gặp tình trạng tiêu chảy hoặc nôn trớ nhẹ. Những triệu chứng này thường liên quan đến phản ứng của cơ thể với thành phần vắc xin, chẳng hạn như tá chất nhôm được sử dụng để tăng hiệu quả của vắc xin.

Một số phản ứng hiếm gặp hơn khi tiêm 6in1 cùng phế cầu bao gồm: Sốt cao, kéo dài khó hạ, khó thở, tức ngực, ngưng thở, tím tái toàn thân, quấy khóc dữ dội kéo dài, sốc phản vệ... ba mẹ cần đưa trẻ đến các bệnh viện gần nhất để được xử trí kịp thời. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng các phản ứng nghiêm trọng sau tiêm là rất hiếm gặp. So với những lợi ích to lớn của tiêm đồng thời vắc xin 6in1 và vắc xin phế cầu mang lại thì tỷ lệ xảy ra các trường hợp nguy hiểm là không đáng kể. (2)

So sánh phản ứng khi tiêm riêng và khi tiêm chung 6in1 cùng lúc với vắc xin phế cầu

Vắc xin 6in1 và phế cầu, dù được tiêm riêng hoặc tiêm cùng lúc, đều có thể gây ra các phản ứng phụ, nhưng phần lớn đều thuộc nhóm phản ứng không nghiêm trọng và thường xảy ra trong thời gian ngắn. Nhìn chung, đây là những phản ứng bình thường, không đáng lo ngại và là dấu hiệu cơ thể đang tạo miễn dịch. Tuy nhiên, phản ứng này có thể thay đổi về tần suất, mức độ và thời gian kéo dài tùy thuộc vào việc tiêm riêng hoặc tiêm cùng lúc.

Ưu, nhược điểm khi tiêm phối hợp 6in1 và phế cầu:

Cả hai phương pháp tiêm riêng và tiêm chung đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, nhưng nhìn chung, việc tiêm cùng lúc vắc xin 6in1 và phế cầu không làm tăng rủi ro nghiêm trọng mà vẫn đảm bảo hiệu quả phòng bệnh tương đương.

Phương pháp tiêm chung thường được các chuyên gia y tế khuyến cáo để giảm số lần tiêm, tiết kiệm thời gian và tạo điều kiện thuận lợi cho cha mẹ, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn cho trẻ. Tuy nhiên, đối với những trẻ có cơ địa đặc biệt (dị ứng, tiền sử động kinh hoặc sốt cao co giật), việc quyết định tiêm chung hay tiêm riêng cần được cân nhắc và tư vấn kỹ lưỡng từ bác sĩ.

Điều quan trọng là phụ huynh trước khi cho trẻ tiêm chủng cần cung cấp đầy đủ thông tin cho bác sĩ khám sàng lọc. Sau tiêm cần ở lại cơ sở tiêm chủng trong vòng ít nhất 30 phút để theo dõi các phản ứng bất thường của trẻ, sau đó tiếp tục theo dõi tại nhà trong vòng 48 giờ tiếp theo. Cho trẻ mặc đồ thoáng mát, uống nhiều nước, uống thuốc hạ sốt theo hướng dẫn bác sĩ.

Hướng dẫn theo dõi phản ứng sau tiêm 6 trong 1 và phế cầu tại nhà

Tiêm vắc xin kích thích hệ miễn dịch của trẻ phản ứng, tạo ra các kháng thể để bảo vệ cơ thể trước nguy cơ mắc bệnh. Trong quá trình này, hệ miễn dịch có thể gây ra một số phản ứng phụ, từ nhẹ đến nặng. Đa phần các phản ứng này là bình thường, không nguy hiểm và chỉ kéo dài vài ngày.

Tuy nhiên, ở một số trường hợp đặc biệt, trẻ có thể xuất hiện phản ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ hoặc sốt cao co giật, cần được xử trí khẩn cấp. Việc theo dõi trẻ chặt chẽ sau tiêm chủng không chỉ giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề bất thường, mà còn mang lại sự an tâm cho cha mẹ trong hành trình chăm sóc con yêu.

Theo dõi phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu tại nhà ở trẻ, ba mẹ cần lưu ý một vài vấn đề sau:

1. Theo dõi tại cơ sở y tế trong 30 phút đầu

Đây là khoảng thời gian quan trọng nhất, vì phần lớn các phản ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ thường xảy ra ngay sau tiêm. Trong thời gian này, cha mẹ cần ở lại điểm tiêm để nhân viên y tế theo dõi sát trẻ, đảm bảo nếu có bất thường xảy ra sẽ xử trí kịp thời.

2. Theo dõi tại nhà trong 48 giờ tiếp theo

Trẻ tiêm vắc xin cần được theo dõi tại nhà 48 giờ sau tiêm, đặc biệt là theo dõi vào ban đêm. Ba mẹ, người theo dõi phản ứng sau tiêm cho trẻ cần là người lớn có tình trạng sức khỏe tốt về thể chất, tinh thần, có kiến thức đầy đủ để sớm phát hiện sớm, xử trí kịp thời và có phương tiện liên lạc nhanh chóng với người khác để đưa trẻ có phản ứng sau tiêm đến cơ sở y tế gần nhất nếu có tình huống khẩn cấp.

Cụ thể, các tiêu chí ba mẹ cần theo dõi bao gồm:

• Nhiệt độ cơ thể: Cần có nhiệt kế để đo nhiệt độ cho trẻ tại nhà. Nhiệt kế cần hoạt động tốt, đảm bảo chất lượng. Để đảm bảo kết quả chính xác, hãy đối chiếu máy đo nhiệt kế với các loại máy khác hay đối chiếu với nhiệt độ cơ thể đo được ở những người xung quanh.
• Nhịp thở: Nhịp thở của trẻ bất thường là khi ngừng thở, khó thở, thở nhanh, thở ngắt quãng, thở mệt với triệu chứng thở khò khè, hổn hển…
• Vùng da tại chỗ tiêm: Quan sát xem có tình trạng sưng đỏ, đau, vón cục hay không. Nếu chỗ tiêm bị sưng to bất thường hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng như mưng mủ, cần đưa trẻ đi khám ngay lập tức. Da toàn thân và tại vết tiêm có đổi màu tím tái, xanh, hồng, đỏ, mẩn đỏ, phát ban, ngứa, đau rát, phồng rộp...
• Hành vi: Trẻ ăn, chơi, ngủ, tiểu/ đại tiện, nhận thức... có khác với các hoạt động thường ngày không.

Biện pháp chăm sóc thông thường

• Hạ sốt: Nếu trẻ sốt nhẹ (dưới 38,5°C), cha mẹ có thể cho trẻ mặc quần áo thoáng mát và chườm khăn ấm lên trán, nách và bẹn của trẻ. Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, có thể sử dụng thuốc hạ sốt chứa paracetamol theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý dùng aspirin hoặc các loại thuốc hạ sốt khác mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
• Giảm đau tại chỗ tiêm: Không bôi bất kỳ loại thuốc hay dầu xoa nào lên vị trí tiêm. Nếu trẻ đau nhiều, chườm lạnh nhẹ nhàng bằng khăn bọc đá trong 5-7 phút để giảm sưng đau.
• Bổ sung nước và dinh dưỡng: Cho trẻ bú mẹ hoặc uống thêm sữa công thức, nước để tránh tình trạng mất nước. Đối với trẻ lớn hơn, có thể khuyến khích ăn cháo loãng hoặc súp để dễ tiêu hóa.

Khi nào cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện?

Sau khi tiêm chủng, nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí:

• Sốt cao > 39 độ C, khó đáp ứng thuốc hạ sốt, sốt kéo dài trên 24 giờ.
• Quấy khóc kéo dài, kém tương tác với ba mẹ, trẻ mệt mỏi, li bì, hôn mê.
• Trẻ co giật, nôn trớ, bú kém, bỏ bú.
• Trẻ phát ban, chi lạnh, da nổi vân tím.
• Trẻ thở nhanh, khó thở, thở rên, tím môi và chi.
• Hoặc có những dấu hiệu bất thường khác khiến ba mẹ lo lắng.

Phản ứng sau tiêm 6in1 và phế cầu cùng lúc thường nhẹ, có thể tự khỏi sau vài ngày mà không cần can thiệp y tế. Về hiệu quả, việc tiêm đồng thời hai hay nhiều loại vắc xin tạo được hiệu quả miễn dịch tương tự như tiêm lẻ từng loại, không làm quá tải hệ miễn dịch. Việc tiêm đồng thời nhiều loại vắc xin giúp rút ngắn quá trình tạo kháng thể, giảm số lần phải đưa trẻ đến cơ sở tiêm chủng, tiết kiệm nhiều khoản chi phí, công sức mỗi khi đến lịch tiêm phòng của trẻ.