Chuyên gia Nhật Bản chia sẻ hướng dẫn ăn dặm “kiểu Nhật” & dinh dưỡng cho con 1.000 ngày đầu đời

Ngày 17/08/2024, Trung tâm tiêm chủng VNVC Hà Đông và Công ty cổ phần thực phẩm Tập đoàn Asahi phối hợp tổ chức hội thảo Tư vấn – Hướng dẫn phương pháp ăn dặm “kiểu Nhật” & Dinh dưỡng cho con thông minh trong 1.000 ngày đầu đời. Hàng trăm ba, mẹ đã tham gia và hào hứng đặt câu hỏi để được các chuyên gia giải đáp tại chỗ về các kiến thức nuôi con khoa học, xây dựng chế độ dinh dưỡng cho con thông minh, phát triển cao lớn vượt bậc trong 1.000 ngày đầu đời.

Chương trình có sự góp mặt của các chuyên gia dinh dưỡng:

• Bác sĩ Trần Thị Trà Phương, Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
• Cô Masuda Sachiko, Chuyên gia dinh dưỡng, Công ty Cổ phần Thực phẩm Tập đoàn Asahi, hãng sản phẩm ăn dặm danh tiếng đến từ Nhật Bản

Thách thức về dinh dưỡng tại Việt Nam và vai trò của dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được một số thành tựu quan trọng trong tiến trình xóa đói giảm nghèo, hạ thấp tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em cũng như giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ mang thai. Tuy nhiên, cũng như các nước đang phát triển khác, Việt Nam phải đối mặt với nhiều gánh nặng về dinh dưỡng. Thống kê cho thấy, khẩu phần ăn người dân Việt Nam hầu hết không đáp ứng đủ 100% nhu cầu về vitamin và chất khoáng, tỷ lệ thấp còi suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi khoảng 23,8% (2018), tỷ lệ nhẹ cân chiếm 13,4% (2017). Cứ 4 trẻ thì có một trẻ bị thấp còi và suy dinh dưỡng. Năm 2015, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi thiếu máu chiếm 27,8%, thiếu kẽm chiếm 69,4%.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng đưa ra chương trình hành động can thiệp dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời nhằm giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cải thiện sự tăng trưởng, phát triển về thể chất và tinh thần cho trẻ em, nâng cao chất lượng cuộc sống của phụ nữ mang thai và bà mẹ cho con bú.

Khái niệm 1.000 ngày đầu đời được tính từ khi trứng được thụ thai cho đến lúc trẻ được tròn 2 tuổi. Đây là thời kỳ cơ thể trẻ em tăng trưởng và phát triển rất nhanh, cũng là thời kỳ “lập trình” cho sự tăng trưởng và phát triển sức khỏe lâu dài của trẻ sau này. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến 1.000 ngày đầu đời, song dinh dưỡng đúng và đủ là một yếu tố quan trọng không những bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em mà còn giúp trẻ phát triển tốt về thể chất, trí tuệ, tạo nền tảng vững chắc cho sức khỏe và hạnh phúc trong tương lai.

Dinh dưỡng đúng và đủ trong “1.000 ngày vàng”

Vậy thế nào là dinh dưỡng đúng và đủ trong 1.000 ngày đầu đời của trẻ? Theo chia sẻ của BS Trần Thị Trà Phương, Bác sĩ Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội tại buổi hội thảo, có thể chia chế độ dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời thành 3 cột mốc chính: Giai đoạn 40 tuần thai kỳ (280 ngày trong bụng mẹ), giai đoạn trẻ từ 0 – 1 tuổi và giai đoạn trẻ 1 – 2 tuổi. Trong đó:

Giai đoạn 40 tuần thai kỳ (280 ngày trong bụng mẹ)

Giai đoạn 9 tháng 10 ngày thai kỳ (hay 280 ngày trong bụng mẹ) là lúc trẻ được hình thành và lớn dần lên trong bụng mẹ bằng cách hấp thụ dinh dưỡng từ khẩu phần ăn hằng ngày của người mẹ. Vì vậy, giai đoạn này mẹ cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng của mình.

Nếu mẹ ăn uống quá nhiều, dư thừa dinh dưỡng dẫn đến thừa cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân mà còn tác động không tốt cho thai nhi với các nguy cơ như: tiểu đường, tiền sản giật, sinh non, sinh mổ, thậm chí thai chết lưu… Ngược lại, nếu mẹ ăn uống kiêng khem, không đủ chất, trẻ sinh ra sẽ thiếu đa vi chất, nhẹ cân, suy dinh dưỡng, chậm phát triển…

→ Tìm hiểu thêm về dinh dưỡng khoa học trong thai kỳ TẠI ĐÂY

Giai đoạn trẻ từ 0 – 1 tuổi

Trẻ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời (theo khuyến cáo của WHO). Cho đến hết tháng thứ 6, từ tháng thứ 7 trở đi, trẻ mới có thể ăn dặm để bổ sung chất dinh dưỡng. Đó là ly do, chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 0 - 1 tuổi lại được chia thành 2 cột mốc quan trọng là: Giai đoạn bú mẹ hoàn toàn và giai đoạn bắt đầu ăn dặm.

Ở giai đoạn bú mẹ hoàn toàn

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời cho bé, giúp em phát triển tư duy tốt hơn. Trẻ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và duy trì cho đến khi trẻ tròn 24 tháng tuổi. Sữa non trong vòng 72 giờ đầu sau sinh được ví như "liều vắc xin" đầu tiên mà con nhận được giúp tăng cường miễn dịch và phòng bệnh truyền nhiễm cho trẻ. Mỗi ngày, trẻ sơ sinh cần bú mẹ từ 8 - 12 lần, mỗi lần cách nhau 2 - 3 giờ.

Giai đoạn trẻ bắt đầu ăn dặm

6 – 12 tháng tuổi là giai đoạn trẻ bắt đầu bước thời kỳ ăn dặm, lúc này sữa mẹ đã không còn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.

Theo Cô Masuda Sachiko - Chuyên gia Dinh dưỡng, Công ty Cổ phần Thực phẩm Tập đoàn Asahi, ở giai đoạn 5 đến 6 tháng trẻ cũng đã có thể ngậm môi và nuốt nên có thể ăn bằng thìa. Từ 7 - 8 tháng, trẻ có thể đè nát thức ăn bằng lưỡi và vòm miệng. Lúc này, mẹ nên cho trẻ ăn các thức ăn đủ cứng để nghiền nát bằng lưỡi sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng tốt hơn. Từ 9 - 11 tháng, bé có thể nghiền nát thức ăn bằng nướu, nên cho trẻ ăn những thức ăn có kích thước và độ lớn đủ để nghiền nát bằng lưỡi.

Cụ thể, cô Masuda chia sẻ cách chọn thức ăn phù hợp cho trẻ trong giai đoạn này như sau:

	Giai đoạn đầu ăn dặm (Từ 6 tháng tuổi)	Giai đoạn giữa (7 - 8 tháng tuổi)	Giai đoạn sau (9 - 12 tháng tuổi)
Tính chất	Dạng sệt, mịn, nhuyễn không cần nhai	Độ cứng có thể nghiền nát bằng lưỡi	Độ cứng có thể nghiền nát bằng nướu
Kích thước thức ăn		Dạng hình vuông 0,5cm, phẳng hoặc sợi dưới 1 - 2cm	Dạng hình vuông 0,5 - 1cm, phẳng hoặc sợi dưới 2 - 3cm
Món ăn	Sữa vẫn là thức ăn chính, đồng thời trẻ bắt đầu tập ăn bột đặc, ít cùng rau củ nghiền nhuyễn. Bé có thể ăn từ 2 – 3 thìa bột/lần, mỗi ngày ăn 2 lần.	Trẻ tiếp tục uống sữa mẹ hoặc sữa công thức. Ngoài ra, bé có thể ăn bột ngũ cốc, bột dinh dưỡng hoặc cháo rau củ. Mỗi bữa ăn khoảng 200ml và nên ăn 2 bữa/ngày.	Trẻ vẫn bú sữa mẹ hoặc sữa công thức. Ngoài ra, mẹ bổ sung cho bé thêm chất sắt từ thịt, cá, lòng đỏ trứng, tôm, cua (11 – 12g/ngày)… Mỗi tuần chỉ nên cho trẻ thử một loại thịt. Khẩu phần trái cây và rau củ tăng lên 3 muỗng canh, cho trẻ ăn 3 lần/ngày.
Hình minh họa

Giai đoạn trẻ từ 1 – 2 tuổi

Đây là giai đoạn cuối trong chuỗi 1.000 ngày ‘vàng’ phát triển của trẻ, do đó mẹ cần phát huy vai trò của dinh dưỡng trong quá trình phát triển và hoàn thiện não bộ cho trẻ. Lúc này, trẻ vẫn bú sữa mẹ, sữa công thức, kết hợp với chế độ ăn dặm, tuy nhiên chế độ dinh dưỡng trong độ tuổi này so với trẻ dưới 1 tuổi là khác nhau.

Trẻ từ 1 tuổi có thể uống sữa toàn phần gồm cả bơ và chất béo, vì cơ thể cần thêm calories từ chất béo, giúp trẻ tăng trưởng và phát triển toàn diện. Mỗi ngày, trẻ nên uống 4 cữ sữa, mỗi cữ khoảng 120ml. Bên cạnh đó, 4 nhóm chất quan trọng trẻ cần bổ sung trong giai đoạn này là bột đường, đạm, béo, vitamin và khoáng chất.

Cụ thể, nhu cầu dinh dưỡng 1 ngày của trẻ từ 1 - 2 tuổi như sau:

• Ngũ cốc, tinh bột: 85g;
• Rau xanh: 220g;
• Chất đạm: 56g;
• Sữa: 400 – 500ml;
• Trái cây: 220g.

Nhu cầu bổ sung dinh dưỡng của từng trẻ có thể khác nhau phụ thuộc vào cân nặng và hoạt động. Trung bình, trẻ từ 1 - 2 tuổi cần 1.000 – 1.200 kcal/ngày (100 kcal/kg cân nặng). Nếu trẻ vận động nhiều, mẹ có thể bổ sung các bữa ăn nhẹ bên cạnh bữa chính.

Dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời rất quan trọng đến sự phát triển của trẻ trong suốt cuộc đời. Nếu bỏ lỡ giai đoạn này, trẻ sẽ bị thiệt thòi rất nhiều trong tốc độ tăng trưởng đặc biệt là chiều cao.

Dù trẻ đang ở giai đoạn nào của 1.000 ngày đầu đời, không bao giờ là muộn để bắt đầu xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ phát triển tốt nhất về thể trạng, sức khỏe. Trẻ bị suy dinh dưỡng trong 1.000 ngày vàng sẽ dễ đối mặt với nguy cơ thấp còi, nhẹ cân, chậm phát triển, ảnh hưởng lớn đến tầm vóc sau này. Nếu tình trạng suy dinh dưỡng này kéo dài suốt quá trình phát triển của trẻ thì đến tuổi dậy thì, bé sẽ càng bị suy dinh dưỡng nặng, thấp còi hơn.

Ba, mẹ nên cho trẻ đi khám các trung tâm dinh dưỡng để được các chuyên gia tư vấn chế độ ăn cụ thể, phù hợp với thể trạng, sức khỏe và sở thích của từng trẻ. Nutrihome là Trung tâm Dinh dưỡng dành cho trẻ em và người lớn – nơi khám, tư vấn, điều trị, chăm sóc dinh dưỡng cho tất cả các đối tượng khách hàng, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, tuổi học đường, người trưởng thành, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người muốn nâng cao sức khỏe, phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm đến người mắc các bệnh lý cần hỗ trợ dinh dưỡng… Với gói chăm sóc dinh dưỡng chuyên sâu đặc biệt cho trẻ giai đoạn 1.000 ngày vàng, các chuyên Nutrihome sẽ xây dựng chế độ dinh dưỡng “đúng chuẩn” cho bé từ khi còn nằm trong bụng mẹ đến khi bé tròn 2 tuổi. Để đăng ký khám và tư vấn dinh dưỡng tại Nutrihome, mẹ có thể liên hệ qua thông tin sau.

Bên cạnh quan tâm đến vấn đề dinh dưỡng của trẻ trong 1.000 ngày đầu đời, ba mẹ cần cho trẻ tiêm chủng các mũi vắc xin cần thiết để chống chọi các tác nhân gây bệnh đến từ môi trường bên ngoài. Hệ miễn dịch trẻ sơ sinh vô cùng yếu ớt, nguồn kháng thể thụ động từ mẹ truyền qua nhau thai và sữa mẹ chỉ bảo vệ trẻ sau vài tháng đầu sau sinh. Nếu không được tiêm chủng đầy đủ, nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm cao. Khi mắc bệnh, trẻ dễ tiến triển nặng, biến chứng, thậm chí tử vong. Trường hợp may mắn sống sót, nguy cơ trẻ phải đối diện với các di chứng tàn tật vĩnh viễn là rất cao, cản trở sự phát triển, thành công và hạnh phúc của trẻ trong tương lai.

Tiêm chủng là hành trình trọn đời, trẻ cần được tiêm đầy đủ, đúng lịch và tiêm càng sớm càng tốt các loại vắc xin quan trọng được khuyến cáo tiêm ngừa trong mỗi độ tuổi và giai đoạn phát triển, từ khi sinh ra, lớn lên, trưởng thành và già đi. Hệ thống hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC có đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn với danh mục vắc xin hơn 50 loại phòng ngừa gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tất cả vắc xin được bảo quản trong điều kiện tối ưu của hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) và hệ thống kho lạnh đạt GSP tiêu chuẩn Quốc tế, cam kết thực hiện quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn, cung cấp dịch vụ Khách hàng tận tâm, chuyên nghiệp nhưng giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau.

Tóm lại, xây dựng chế độ ăn dặm khoa học và tiêm chủng đầy đủ trong 1000 ngày đầu đời là hai yếu tố then chốt để trẻ phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ. Chế độ ăn dặm cần cân bằng các nhóm thực phẩm như protein, rau quả, vitamin và khoáng chất, giúp đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bé. Tiêm chủng đúng lịch trình cũng vô cùng quan trọng, kích hoạt hệ miễn dịch và bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nguy hiểm. Việc kết hợp hai yếu tố này trong 1000 ngày đầu đời - giai đoạn "vàng" của sự phát triển - sẽ giúp trẻ khỏe mạnh, thông minh và có tương lai tốt đẹp hơn. Đây là trách nhiệm của cha mẹ và cộng đồng y tế.

CHÙM ẢNH HỘI THẢO TƯ VẤN - HƯỚNG DẪN PHƯƠNG PHÁP ĂN DẶM “KIỂU NHẬT” & DINH DƯỠNG CHO CON THÔNG MINH TRONG 1.000 NGÀY ĐẦU ĐỜI