Trẻ tiêm phòng xong có được uống kháng sinh không? [Giải Đáp]

Trẻ đang bị bệnh phải uống thuốc kháng sinh nhưng lại đến thời điểm tiêm phòng vắc xin theo lịch thì có được tiêm vắc xin không hoặc trẻ tiêm phòng xong có được uống kháng sinh không? Kháng sinh có làm giảm hiệu quả đáp ứng miễn dịch của trẻ không? Bài viết nhằm cung cấp những thông tin giải đáp thắc mắc thường gặp cho các bậc phụ huynh.

Thuốc kháng sinh có tác dụng gì?

Thuốc kháng sinh là thuốc chống nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra ở người và động vật bằng cách tiêu diệt vi khuẩn, ngăn chặn quá trình vi khuẩn phát triển và nhân lên trong cơ thể.

Tiêm vắc xin là đưa kháng nguyên có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh hoặc vi sinh vật có cấu trúc kháng nguyên giống vi sinh vật gây bệnh, được bào chế đảm bảo độ an toàn cần thiết, giúp cho cơ thể tự tạo ra tình trạng miễn dịch.

Một đằng là thuốc kháng sinh chống lại vi khuẩn, một đằng là tiêm vắc xin đưa kháng nguyên vi khuẩn vào cơ thể để tạo ra kháng thể, do đó, nhiều phụ huynh thắc mắc liệu trẻ tiêm phòng xong có được uống kháng sinh không? Hiệu quả của vắc xin có bị kháng sinh ảnh hưởng hay không?

Trẻ tiêm phòng xong có được uống kháng sinh không?

Trẻ vẫn có thể dùng kháng sinh khi tiêm phòng. Hiện nay, chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào cho thấy thuốc kháng sinh ảnh hưởng đến vắc xin. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ), ngoài một số trường hợp ngoại lệ, trẻ vẫn có thể uống kháng sinh sau khi tiêm phòng, thuốc kháng sinh không ảnh hưởng đến cách cơ thể trẻ phản ứng với vắc xin và tạo miễn dịch. Các bác sĩ, chuyên gia y tế dự phòng nhấn mạnh ba mẹ không nên trì hoãn tiêm chủng cho trẻ vì bệnh đường hô hấp nhẹ hoặc là bệnh cấp tính nhẹ mà không có sốt.

Tuy nhiên, trẻ bị bệnh nặng có thể được các bác sĩ cho hoãn tiêm chủng đến khi sức khỏe của bé cải thiện hơn. Vì nếu tiêm vắc xin, bác sĩ điều trị khó xác định liệu các triệu chứng như sốt là tác dụng phụ của vắc xin hay do chính bệnh của bé gây ra... Nhưng đây không phải là minh chứng cho thấy bé sử dụng thuốc kháng sinh là không được tiêm phòng, mà do bé bị bệnh nặng, cần trì hoãn để bé hồi phục, đảm bảo hiệu quả vắc xin tốt nhất.

Một số trường hợp bác sĩ chống chỉ định tiêm vắc xin cho trẻ bao gồm có tiền sử phản ứng phản vệ độ III lần tiêm trước với vắc xin cùng loại, trẻ bị suy giảm miễn dịch nặng không tiêm vắc xin sống.

=> Xem thêm: Trẻ nổi mẩn đỏ sau khi tiêm phòng có phải phản ứng nguy hiểm không?

Trường hợp nào trẻ không được uống kháng sinh sau khi tiêm phòng?

Thuốc kháng sinh (antibiotic) là một phần của thuốc kháng khuẩn (antimicrobial agents) - các dược phẩm tự nhiên hoặc tổng hợp có thể tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi sinh vật như vi khuẩn, nấm và tảo. Thuốc kháng khuẩn còn bao gồm thuốc kháng virus, thuốc kháng nấm,... Trẻ đi tiêm phòng và đang sử dụng một số loại thuốc kháng khuẩn cần lưu ý những vắc xin sau:

• Vắc xin thương hàn (loại sống, giảm độc lực, dùng qua đường uống): Không nên dùng vắc xin thương hàn sống qua đường uống khi chưa ngừng dùng thuốc kháng sinh được 72 giờ. Để tránh giảm hiệu quả của vắc xin, người tiêm chủng không nên bắt đầu hoặc sử dụng lại thuốc kháng khuẩn cho đến 1 tuần sau liều vắc xin thương hàn sống (đường uống) cuối cùng.
• Vắc lao Ivactuber: Các thuốc kháng khuẩn hoặc ức chế miễn dịch có thể cản trở phản ứng miễn dịch với vắc xin lao Ivactuber và chỉ nên được sử dụng dưới sự giám sát y tế.
• Vắc xin cúm (loại sống, giảm độc lực): Không nên tiêm vắc xin cúm sống, giảm độc lực khi chưa ngừng sử dụng thuốc kháng virus cúm được 48 giờ. Để tránh giảm hiệu quả của vắc xin, người tiêm chủng vắc xin cúm sống, giảm độc lực không dùng thuốc kháng virus 14 ngày sau tiêm. Trong trường hợp, người tiêm chủng vắc xin cúm sống, giảm độc lực uống thuốc kháng virus trong vòng 2 tuần sau tiêm, thì họ nên tiêm nhắc mũi vắc xin cúm sau 48 giờ trở lên kể từ lần cuối uống thuốc kháng virus zanamivir hoặc oseltamivir, hoặc sau 5 ngày kể từ lần cuối uống thuốc peramivir, hoặc 17 ngày kể từ lần cuối uống thuốc peramivir.
• Vắc xin thủy đậu (loại sống, giảm độc lực): Thuốc kháng virus (ví dụ như acyclovir hoặc valacyclovir) có thể hoạt động chống lại virus herpes và làm giảm hiệu quả của vắc xin sống, giảm độc lực chứa virus Varicella Zoster. Nếu có thể, người tiêm chủng nên ngừng sử dụng những loại thuốc này ít nhất 24 giờ trước khi tiêm chủng. Trường hợp bác sĩ đánh giá thấy phù hợp về mặt lâm sàng, hãy trì hoãn dùng thuốc kháng virus trong 14 ngày sau khi tiêm chủng.

Hiện nay, không có dữ liệu nào cho thấy các loại thuốc kháng virus có ảnh hưởng đến vắc xin Rotavirus hoặc vắc xin Sởi - Quai bị - Rubella.

Xem thêm: Trẻ đang uống kháng sinh có tiêm phòng được không?

Một số lưu ý khi theo dõi trẻ tại điểm tiêm và tại nhà sau tiêm chủng

Để kịp thời xử trí các phản ứng bất thường hoặc nguy hiểm sau tiêm vắc xin, trẻ cần được theo dõi ít nhất 30 phút tại trung tâm tiêm chủng và tiếp tục theo dõi tại nhà ít nhất 48 giờ.

Theo dõi 30 phút tại trung tâm tiêm chủng

Cả trẻ em và người lớn đều cần được theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng, bao gồm:

• Kiểm tra toàn trạng: bao gồm da, niêm mạc, tinh thần. Trẻ bình thường khi da niêm hồng, không phát ban, tỉnh táo, không bứt rứt, không li bì.
• Nhịp thở: Trẻ bình thường khi không thở nhanh, không khó thở, nhiệt độ cơ thể dưới 37.5 độ C.
• Chỗ tiêm: Trẻ bình thường khi vết sưng đỏ dưới 5cm, không có các dấu hiệu bất thường nặng khác.
• Các dấu hiệu cảnh báo phản ứng nặng sau tiêm hiếm gặp: kích thích, hốt hoảng, trẻ khóc kéo dài; nổi mề đay, ngứa, phù mạch; khó thở, tức ngực, thở rít; đau bụng hoặc nôn, đại tiểu tiện không tự chủ; lạnh tay chân, tụt huyết áp, ngất; co giật. Cần báo cho nhân viên y tế ngay nếu có các dấu hiệu bất thường về sức khỏe.

Theo dõi ít nhất 48 giờ tại nhà

Sau khi theo dõi 30 phút tại điểm tiêm chủng, trẻ vẫn cần được theo dõi tiếp tục tại nhà ít nhất 48 giờ sau tiêm về toàn trạng, tinh thần, nhịp thở, nhiệt độ cơ thể, phát ban, chỗ tiêm... Song song đó, ba mẹ chăm sóc để giúp bé dễ chịu hơn như sau:

• Cho trẻ mặc quần áo thoáng mát.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hàng ngày, cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức (trẻ dưới 6 tháng tuổi) và uống nước nhiều hơn (với trẻ lớn trên 6 tháng tuổi).
• Có thể dùng thuốc hạ sốt thông thường (paracetamol) với liều phù hợp cân nặng khi trẻ sốt > 38.5 độ C, quấy khóc.
• Nếu tại vết tiêm sưng, đỏ, có thể chườm lạnh để giúp giảm đau và giảm sưng cho trẻ.
• Khi bế trẻ tránh chạm vào vết tiêm, không xoa dầu, chườm nóng, nặn chanh, đắp khoai tây hay bôi đắp bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.
• Không dùng aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác vì các chế phẩm này có thể làm quá liều paracetamol ở trẻ.
• Cần đưa ngay người được tiêm chủng tới cơ sở y tế nếu có các dấu hiệu sau: sốt cao trên 39 độ C; co giật hay mệt lả, gọi hỏi không phản ứng; tím tái, khó thở; trẻ quấy khóc, khóc thét kéo dài trên 3 giờ; trẻ bú kém, phát ban cùng các phản ứng thông thường kéo dài hơn 1 ngày.

Tóm lại, với thắc mắc “trẻ tiêm phòng xong có được uống kháng sinh không”, câu trả lời là trong điều kiện bình thường không thuộc trường hợp ngoại lệ, trẻ vẫn có thể uống thuốc kháng sinh sau khi tiêm chủng. Thuốc kháng sinh không làm ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên, ba mẹ lưu ý không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh cho bé mà không có chỉ định và sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.