Vì sao phụ nữ mang thai dễ mắc phế cầu và diễn biến nặng?

Phụ nữ mang thai đối diện với nguy cơ mắc bệnh phế cầu xâm lấn cao gấp 2 lần so với phụ nữ không mang thai do hệ miễn dịch suy yếu trong thai kỳ, cùng áp lực từ tử cung và thai nhi làm giảm dung tích phổi, gây căng thẳng lớn lên hệ hô hấp.

Bác sĩ Lê Thị Minh Nguyệt – Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết như trên trước bối cảnh các bệnh hô hấp diễn biến phức tạp và có xu hướng khó lường hơn nữa trong tương lai. Bác sĩ Minh Nguyệt cho biết thêm: “Thai kỳ là giai đoạn cơ thể phụ nữ trải qua những biến đổi đặc biệt để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, chính những thay đổi này lại làm giảm khả năng chống chọi với bệnh tật của người mẹ.”

Thay đổi sinh lý và miễn dịch trong thai kỳ là yếu tố nguy cơ trong thai kỳ

Theo các nghiên cứu y học, hệ miễn dịch của phụ nữ mang thai có xu hướng bị ức chế tạm thời, còn gọi là hiện tượng "miễn dịch thích nghi" nhằm tránh việc cơ thể "đào thải" thai nhi, là một "dị thể" với phân nửa gen di truyền từ người cha. Do đó, khả năng bảo vệ cơ thể chống lại các mầm bệnh, bao gồm phế cầu khuẩn, bị suy giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, sự thay đổi về hô hấp cũng đóng vai trò quan trọng. Khi thai nhi phát triển, tử cung mở rộng làm chèn ép các cơ quan trong khoang bụng và ngực, trong đó có phổi, dẫn đến giảm dung tích phổi và làm khó khăn hơn trong việc trao đổi khí. Lưu lượng máu tăng lên để nuôi thai nhi cũng khiến hệ hô hấp và tuần hoàn trở nên nhạy cảm hơn với các tác nhân ngoại lai, tạo điều kiện cho phế cầu khuẩn tấn công và gây bệnh.

Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe thường gặp trong quá trình mang thai như tiểu đường thai kỳ, thiếu máu hoặc tiền sản giật không chỉ đe dọa sức khỏe mẹ bầu, mà còn gia tăng nguy cơ bệnh do phế cầu biến chứng nặng.

Theo nghiên cứu, phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc bệnh phế cầu xâm lấn cao gấp 2 lần và con số này tăng lên gấp 3 lần ở phụ nữ sau sinh. Viêm phổi do phế cầu, nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây tử vong ở 17% trường hợp. (1)

Sự nguy hiểm của phế cầu khuẩn đối với phụ nữ mang thai

Phế cầu khuẩn vốn là một vi khuẩn có mặt thường xuyên trong đường hô hấp trên của nhiều người khỏe mạnh, tồn tại dưới dạng cộng sinh mà không gây bệnh. Theo thống kê, có đến 90% dân số mang khuẩn phế cầu trong vùng hầu họng. Ở những đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như phụ nữ mang thai, vi khuẩn phế cầu có thể thoát khỏi sự “cưỡng chế” của hệ miễn dịch và tấn công các cơ quan khác nhau trong cơ thể.

Đặc biệt đối với phụ nữ mang thai, nếu nhiễm phế cầu sẽ có nguy cơ cao phải đối mặt với tình trạng nhiễm trùng phế cầu xâm lấn như viêm phổi nặng, nhiễm khuẩn huyết hoặc viêm màng não. Nguy cơ không chỉ nằm ở sức khỏe của người mẹ mà còn đe dọa tính mạng của thai nhi, dẫn đến sảy thai, sinh non hoặc thai chậm phát triển. Nếu người mẹ mang bệnh lý nền như tiểu đường thai kỳ, thiếu máu hoặc bị tiền sản giật, khả năng chống chọi với bệnh cũng giảm sút, khiến diễn tiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Một nghiên cứu trên 12 phụ nữ mang thai mắc viêm phổi nặng trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba của thai kỳ đã ghi nhận: 17% sảy thai, 50% sinh non, 50% cần sinh cấp cứu, trong đó có 5 ca phải mổ lấy thai khẩn cấp và 17% tử vong.

Đối với trẻ sơ sinh, bác sĩ Minh Nguyệt cho biết nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn phế cầu tuy hiếm gặp nhưng đặc biệt nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong lên tới 50%. Dù phế cầu rất ít cư trú ở âm đạo người mẹ, khi xuất hiện, vi khuẩn này lại có khả năng xâm nhập cao, dẫn đến nguy cơ lây truyền cho trẻ trong quá trình sinh thường hoặc sau sinh và làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh so với những bé không bị phơi nhiễm.

Đáng lo ngại hơn, sự mơ hồ trong nhận thức cộng đồng về phế cầu khuẩn, cũng như việc tiêm vắc xin phòng bệnh chưa được chú trọng đầy đủ, khiến nguy cơ này vẫn tiềm ẩn một cách âm thầm ở nhiều khu vực trên toàn cầu.

Chiến lược phòng ngừa phế cầu hiệu quả cho phụ nữ mang thai

Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm phế cầu khuẩn và bảo vệ sức khỏe mẹ và bé trong thai kỳ, bác sĩ Minh Nguyệt khuyến nghị tất cả trẻ em và người lớn, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi mang thai, chuẩn bị mang thai cần lên kế hoạch chủ động tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch vắc xin Phế cầu theo khuyến cáo của bác sĩ để cơ thể kịp thời sản sinh kháng thể bảo vệ mẹ, giảm nguy cơ lây nhiễm và các biến chứng nguy hiểm do phế cầu gây ra trong thai kỳ.

Vắc xin phế cầu cộng hợp 13 chủng (PCV13 – Prevenar 13, sản xuất tại Bỉ) đã được chứng minh mang lại hiệu quả vượt trội: Giảm 46% nguy cơ viêm phổi do phế cầu, 45% nguy cơ viêm phổi không kèm nhiễm khuẩn huyết và đến 75% nguy cơ mắc các bệnh phế cầu xâm lấn. Tại Việt Nam, Prevenar 13 bao phủ tới 81% các chủng phế cầu phổ biến như 23F, 19A, 6B, 14, là những tác nhân hàng đầu gây bệnh ở trẻ em và người lớn, giúp mang lại lớp bảo vệ toàn diện.

Theo các nghiên cứu lâm sàng lớn tại Mỹ, chỉ một mũi tiêm PCV13 có thể giảm tới 97% nguy cơ nhiễm các chủng vi khuẩn phế cầu có trong vắc xin. Loại vắc xin này đã được chỉ định sử dụng cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn.

Hiện nay, vắc xin phế cầu cộng hợp 13 chủng đang có sẵn với số lượng lớn tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng vắc xin VNVC trên toàn quốc. 100% vắc xin được nhập khẩu chính hãng, đảm bảo chất lượng cao, bảo quản trong hệ thống kho lạnh chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo tiêm chủng an toàn toàn diện cùng dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp - cao cấp - tận tâm - thân thiện với mức giá hợp lý, luôn bình ổn, nhiều ưu đãi và đa dạng các hinfht hức hỗ trợ thanh toán linh hoạt như “Tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau” không lãi suất.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm và giải đáp các thắc mắc liên quan đến việc tiêm vắc xin, Quý khách có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tìm trung tâm VNVC gần nhất TẠI ĐÂY;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, quý Khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn;
• Đặt mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng chính hãng, chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín hàng đầu quốc tế như Nestlé Health Science (Thụy Sĩ), Asahi - Wakodo (Nhật Bản), ECO Green (sản xuất tại Mỹ) với giá ưu đãi tại VNVC SHOP tại đây.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Ngoài tiêm phòng, mẹ bầu cần chủ động lên kế hoạch khám thai định kỳ, không chỉ giúp phát hiện các bất thường của thai nhi mà còn góp phần quan trọng trong việc theo dõi sức khỏe người mẹ. Điều này đặc biệt quan trọng ở nhóm phụ nữ có nguy cơ cao, như những người mắc bệnh nền (tiểu đường, cao huyết áp) hoặc suy dinh dưỡng. Qua đó, bác sĩ có thể đưa ra các can thiệp sớm để hạn chế nguy cơ nhiễm phế cầu khuẩn.

Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai cần duy trì thói quen vệ sinh như rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi và làm sạch không gian sống. Tăng cường miễn dịch bằng cách ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục, ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng cũng rất quan trọng.

Đồng thời, tránh tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh, không hút thuốc và hạn chế rượu bia để bảo vệ hệ hô hấp, vốn là nơi vi khuẩn dễ xâm nhập. Đeo khẩu trang trong môi trường đông đúc và tuân thủ các hướng dẫn y tế cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây lan. Kết hợp các biện pháp này với việc tiêm phòng sẽ tạo ra hàng rào bảo vệ toàn diện chống lại phế cầu khuẩn.