Vì sao sốt xuất huyết lần sau nặng và nguy hiểm hơn lần trước?

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và phổ biến hàng đầu trên toàn thế giới, đặc biệt lưu hành quanh năm tại Việt Nam. Bệnh dễ biến chứng xuất huyết ồ ạt, sốc, trụy tim mạch, giảm thể tích tuần hoàn, nguy cơ tử vong rất cao. Dù nguy hiểm nhưng đến nay, nhiều người vẫn chưa nhận thức đầy đủ về nguy cơ của bệnh, chủ quan rằng bệnh sẽ không tái nhiễm. Trên thực tế, nhiễm sốt xuất huyết lần hai thường nặng, dễ biến chứng, thậm chí nguy cơ đe dọa tính mạng cao hơn rất nhiều so với lần nhiễm bệnh đầu tiên.

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Đây là bệnh lây truyền khi muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) mang mầm bệnh đốt. Năm 2019, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp sốt xuất huyết là một trong 10 mối đe dọa hàng đầu với sức khỏe toàn cầu vì có số ca mắc và tử vong cao.

Theo WHO, tỷ lệ mắc sốt xuất huyết đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua trên toàn cầu. Ước tính có tới 50 - 100 triệu ca nhiễm sốt xuất huyết xảy ra hàng năm tại hơn 100 quốc gia lưu hành bệnh, khiến gần một nửa dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh. Vào năm 2024, hơn 11 triệu trường hợp mắc sốt xuất huyết đã được báo cáo ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ, Nam Mỹ và vùng Caribe.

Tại Việt Nam, tích lũy từ đầu năm đến tháng 8/2024, cả nước ghi nhận 52.957 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết, trong đó có 6 ca tử vong. Theo nhận định của các chuyên gia, sốt xuất huyết không còn là bệnh phát triển theo chu kỳ 4 - 5 năm một lần mà năm nào cũng có số ca mắc cao do biến đổi khí hậu, môi trường và đặc điểm dân cư.

Theo Bộ Y tế, dịch bệnh sốt xuất huyết đang có chiều hướng diễn biến bất thường, tính chất bệnh phức tạp, các biến chứng nguy hiểm xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt ở những người mắc sốt xuất huyết lần hai.

Virus Dengue có 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Về lý thuyết, một người có thể mắc bệnh sốt xuất huyết 4 lần với 4 tuýp khác nhau. Lần mắc thứ hai với 1 tuýp huyết thanh sốt xuất huyết khác so với lần đầu. Bởi khi một người đã mắc sốt xuất huyết do 1 trong 4 tuýp huyết thanh này gây ra, người đó sẽ có miễn dịch trọn đời với loại huyết thanh đó.

Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa là họ sẽ được bảo vệ khỏi các tuýp virus còn lại, vì mặc dù có miễn dịch chéo giữa các loại virus Dengue nhưng loại miễn dịch này không bền vững, chỉ hình thành thoáng qua và nhanh chóng biến mất (thường là sau 6 tháng). Điều này có nghĩa là người bệnh vẫn có khả năng bị sốt xuất huyết từ 2 lần do các tuýp huyết thanh virus Dengue khác nhau gây ra.

Sốt xuất huyết tái nhiễm không chỉ đơn thuần là mắc lại bệnh, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, có thể gây bệnh nặng, tỉ lệ tử vong cao hơn nhiều lần so với lần nhiễm đầu tiên. Đặc biệt, những người có sức đề kháng kém như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và những người mắc bệnh mãn tính cần hết sức cảnh giác, đây đều là nhóm có nguy cơ cao bị biến chứng nặng, đe dọa tính mạng do sốt xuất huyết.

Lý giải về nguyên nhân khiến sốt xuất huyết lần sau nặng hơn lần trước, BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, nguyên nhân là do hiện tượng “tăng cường phụ thuộc kháng thể”. Tức là sau khi mắc sốt xuất huyết lần đầu, cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu dài hạn chống lại chính tuýp virus Dengue vừa mắc phải. Mặc dù kháng thể này có bảo vệ chéo với các tuýp huyết thanh khác nhưng không dài hạn và sau thời gian này vẫn có thể bị nhiễm sốt xuất huyết lần 2 với một tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác.

Nếu nhiễm một tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác trong lần sau, các kháng thể cũ có thể liên kết với tuýp virus huyết thanh sốt xuất huyết mới nhưng không trung hòa để tiêu diệt. Ngược lại, chúng còn giúp virus dễ dàng xâm nhập vào các tế bào miễn dịch, gây ra phản ứng viêm mạnh mẽ, dẫn đến các biến chứng nặng nề như xuất huyết nghiêm trọng và sốc, gây tụt huyết áp, không có nước tiểu. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời người bệnh có nguy cơ tử vong rất cao.

Người mắc sốt xuất huyết dù là lần đầu hay lần thứ 2 đều cần được theo dõi sát sao và cần phải chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như nôn, buồn nôn, đau bụng vùng gan (vùng mạn sườn bên phải) hoặc có biểu hiện chảy máu bất thường như chảy máu cam, chảy máu chân răng.

Khi xuất hiện các triệu chứng này, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong thời gian thu xếp đến bệnh viện, cần bù nước tích cực bằng đường uống cho người bệnh để đảm bảo duy trì được lượng nước tiểu bằng hoặc nhiều hơn so với bình thường.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong năm 2023 và 2024, hiện tượng biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino có thể thúc đẩy muỗi sinh sản nhanh chóng, làm gia tăng sự lây truyền bệnh sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi truyền. Dự báo trong thời gian tới, khi thời tiết nóng ẩm, nắng mưa thất thường, số ca mắc tiếp tục có thể diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng nếu không quyết liệt triển khai các biện pháp phòng, chống dịch hiệu quả.

Những người sống ở khu vực có dịch sốt xuất huyết nên đặc biệt chú ý bảo vệ sức khỏe. Bởi vì, một khi đã mắc bệnh, nguy cơ tái nhiễm là rất cao và lần nhiễm sau thường nặng hơn. Để phòng tránh bệnh, hãy thường xuyên kiểm tra và dọn dẹp những nơi trú ẩn của muỗi, ngủ màn và đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu sốt cao, đau đầu, đau mỏi cơ.

Đặc biệt, để phòng ngừa nguy cơ mắc và tái nhiễm sốt xuất huyết, người dân nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo. Ngày 20/09/2024, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã chính thức ra mắt và triển khai tiêm vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC hiện đại trên toàn quốc.

Vắc xin sốt xuất huyết do hãng dược phẩm Takeda (Nhật Bản) sản xuất, được nghiên cứu và phát triển trong gần 45 năm. Đây cũng là vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên trên thế giới được phê duyệt sử dụng rộng khắp tại hơn 40 quốc gia, trong đó có những quốc gia có gánh nặng dịch tễ tương đồng như Thái Lan, Brazil, Malaysia. Vắc xin tiêm được tiêm cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn, phụ nữ cần hoàn thành lịch tiêm trước mang thai, hiệu quả phòng bệnh hơn 80% và ngăn ngừa nguy cơ nhập viện lên đến 90%.

Theo nhà sản xuất, vắc xin vẫn có hiệu quả bảo vệ và an toàn cho người từng mắc sốt xuất huyết. Người từ 4 tuổi trở lên có lịch tiêm hai mũi cách nhau ba tháng, không cần xét nghiệm trước tiêm. Vắc xin sốt xuất huyết không tiêm trong thai kỳ, phụ nữ cần hoàn thành lịch chủng ngừa trước khi mang thai tốt nhất ba tháng, tối thiểu một tháng. Người từng nhiễm sốt xuất huyết nên hoãn tiêm vắc xin tối thiểu 6 tháng tính từ ngày có xét nghiệm chẩn đoán mắc bệnh.

Hiện tại, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang triển khai tiêm vắc xin sốt xuất huyết tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc. Tất cả vắc xin đều được nhập khẩu trực tiếp, chính hãng với số lượng lớn, đảm bảo cung ứng đầy đủ trước nhu cầu tiêm chủng phòng bệnh ngày càng cao của người dân.

VNVC hiện đang có hơn 50 loại vắc xin phòng ngừa gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho cả trẻ em và người lớn. Tất cả vắc xin đều được bảo quản trong hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP chất lượng cao, đảm bảo vắc xin được bảo quản trong nhiệt độ tối ưu từ 2 - 8 độ C theo đúng yêu cầu nghiêm ngặt của nhà sản xuất.

100% Khách hàng đến tiêm chủng tại VNVC đều được khám sàng lọc miễn phí trước khi tiêm với đội ngũ bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm. 100% điều dưỡng viên đều có trình độ chuyên môn cao, tay nghề giỏi và thường xuyên được đào tạo kỹ năng tiêm nhẹ nhàng, êm ái. Đặc biệt, tất cả bác sĩ, điều dưỡng viên tại VNVC đều có chứng chỉ tiêm chủng an toàn.

Ngoài ra, VNVC còn cam kết luôn bình ổn giá, không tăng giá bất thường ngay cả những loại vắc xin quan trọng, vắc xin thế hệ mới, vắc xin thường xuyên khan hiếm trên thị trường. Đặc biệt, VNVC còn mang đến giải pháp chi trả tài chính linh hoạt với chương trình “Tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau” không lãi suất, trả góp với thủ tục dễ dàng, thuận tiện, kỳ hạn linh hoạt 6 hoặc 12 tháng với toàn bộ phần lãi suất được VNVC chi trả thay cho Khách hàng; hỗ trợ chia nhỏ gói thanh toán thành nhiều lần…

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tiktok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ