Viêm tiểu phế quản có cần uống kháng sinh không?

Viêm tiểu phế quản là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, chủ yếu do virus đường hô hấp gây ra như virus hợp bào hô hấp (RSV). Chính vì thế, liệu pháp kháng sinh không được khuyến cáo trong điều trị thường quy. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp trẻ được kê thuốc kháng sinh để điều trị. Vậy viêm tiểu phế quản có cần uống kháng sinh không? Khi nào có thể dùng? Chuyên gia sẽ giải đáp trong bài viết dưới đây!

Viêm tiểu phế quản có cần uống kháng sinh không?

Việc sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị viêm tiểu phế quản cần theo chỉ định của bác sĩ. Trên thực tế, phần lớn tình trạng viêm tiểu phế quản là do virus gây ra nên kháng sinh sẽ không mang lại hiệu quả.

1. Khi nào cần dùng kháng sinh?

Theo khuyến cáo, thuốc kháng sinh thường được chỉ định sử dụng trong các trường hợp viêm tiểu phế quản nghi ngờ có tình trạng nhiễm trùng vi khuẩn thứ phát, đặc biệt là ở trẻ bị viêm tiểu phế quản nặng, phải nhập viện và chăm sóc đặc biệt. Theo thống kê, thuốc kháng sinh thường được dùng ở trẻ sơ sinh nằm viện, ngay cả ở trẻ không được thở máy, với tỷ lệ 34% (nghiên cứu Vogel năm 2003), 45% (nghiên cứu của Christakis năm 2005; Thorburn năm 2006) và 99% (nghiên cứu của Kabir 2003).

Nghiên cứu chỉ ra, trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản nặng cần thở máy đã được chứng minh có tỷ lệ đồng nhiễm vi khuẩn cao, dao động từ 21 - 26%. (1)

2. Khi nào không cần dùng kháng sinh?

Theo chuyên gia y tế, trẻ bị viêm tiểu phế quản không nên dùng kháng sinh, trừ khi có lo ngại về các biến chứng như viêm phổi do vi khuẩn thứ phát. Vì viêm tiểu phế quản chủ yếu do virus gây ra nên kháng sinh không mang lại hiệu quả, mà còn đi kèm với những tác hại đáng kể bao gồm các phản ứng phụ phổ biến như phát ban, đau bụng, tiêu chảy và nôn mửa, chi phí phát sinh và tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn trong cộng đồng.

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý trong các nhiễm trùng do virus, bao gồm viêm tiểu phế quản cấp tính có thể làm tăng tình trạng kháng kháng sinh ở trẻ. Kháng thuốc kháng sinh có thể làm giảm hiệu quả của kháng sinh đối với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, dẫn đến nhu cầu sử dụng kháng sinh đắt tiền hơn, tăng thời gian mắc bệnh, tăng tỷ lệ thất bại điều trị và tử vong ở trẻ.

Việc sử dụng kháng sinh ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trước 2 tuổi, có liên quan đến việc tăng cường sử dụng kháng sinh ở giai đoạn sau của thời thơ ấu và việc tiếp xúc nhiều lần với kháng sinh có thể gây ra những thay đổi trong hệ vi sinh đường ruột liên quan đến các vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như béo phì ở trẻ em.

Dấu hiệu cần dùng kháng sinh để điều trị viêm tiểu phế quản 

Thuốc kháng sinh được chỉ định sử dụng cho các trường hợp bị viêm tiểu phế quản xuất hiện tình trạng bội nhiễm vi khuẩn thứ phát bên cạnh virus và các trường hợp bệnh nặng phải nhập viện. Theo kết quả nghiên cứu của 229 trẻ bị viêm tiểu phế quản được điều trị kháng sinh, trong đó phần lớn là trẻ được chẩn đoán đi kèm viêm tai giữa cấp tính (chiếm 18%) và nhiễm trùng đường tiết niệu (chiếm 5%). Bên cạnh đó, cũng ghi nhận các trường hợp bị viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn, nghi ngờ viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết cũng được chỉ định dùng kháng sinh. (2)

Thực tế, các trường hợp nhiễm trùng nguyên phát vi khuẩn gây viêm tiểu phế quản là cực kỳ hiếm gặp, chỉ phát hiện 2 tác nhân vi khuẩn là Streptococcus pneumoniae (Phế cầu khuẩn) và Moraxella catarrhalis. Chính vì vậy, việc sử dụng kháng sinh trong viêm tiểu phế quản chỉ nên giới hạn ở những trường hợp cụ thể, có bằng chứng hoặc nghi ngờ cao về nhiễm trùng do vi khuẩn đi kèm.

Bài viết trên đây đã giải đáp cho thắc mắc “Viêm tiểu phế quản có cần uống kháng sinh không?” để bố mẹ lên kế hoạch xử trí và điều trị khi trẻ bị viêm tiểu phế quản phù hợp, hạn chế tình trạng sử dụng bừa bãi thuốc kháng sinh, dẫn đến những rủi ro kháng thuốc và tác dụng phụ không mong muốn, gây ảnh hưởng đến quá trình điều trị và thời gian hồi phục.