Bị zona có ngứa không? Nguyên nhân và cách giảm ngứa hiệu quả

Triệu chứng đầu tiên của người mắc zona thần kinh thường là tăng cảm giác da hoặc cảm giác đau ở 1 phía của cơ thể. Những cảm giác da có thể gặp là căng, bỏng, đau nhức dai dẳng hoặc đau sâu, đau nhói bên trong. Một trong những thắc mắc của nhiều người là zona có ngứa không? Để giảm bớt những tổn thương, ngứa ngáy do zona gây ra thì cần làm gì? Chuyên gia của Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp thắc mắc trong bài viết này.

Bị zona có ngứa không?

Ngứa là một trong số triệu chứng mà người mắc zona thần kinh có thể gặp phải. Ngoài ngứa, zona thần kinh còn có thể gây cảm giác châm chích, rát bỏng hoặc đau nhức dữ dội, đau dai dẳng, đau sâu, đau nhói bên trong,... nhất là khi các mụn nước vỡ ra và da bắt đầu lành.

1. Ngứa trong zona là triệu chứng điển hình

Ngứa là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh zona, bên cạnh cảm giác châm chích, rát bỏng, đau nhức dữ dội và phát ban. Theo nhiều nghiên cứu khác nhau, có tới 30% số người mắc bệnh zona bị ngứa và kèm theo các triệu chứng phổ biến như cảm giác châm chích, rát bỏng hoặc đau nhức dữ dội, đau dai dẳng, đau sâu, đau nhói bên trong,...

Cảm giác ngứa trong zona ở mỗi người là khác nhau. Một số người bệnh chỉ cảm thấy ngứa nhẹ, trong khi những người khác có thể cảm thấy ngứa nghiêm trọng, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Thậm chí, ngay cả sau khi đã khỏi bệnh, vẫn có khoảng 5-30% người bệnh vẫn có thể ngứa và đau ở những vùng da tổn thương do zona. Đây được gọi là đau dây thần kinh sau zona (PHN) kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm, thậm chí cơn đau kéo dài dai dẳng đến suốt cuộc đời.

2. Tỷ lệ người bị ngứa khi mắc zona

Mặc dù rất hiếm gặp nhưng một số báo cáo ghi nhận về tình trạng ngứa sau zona thần kinh nghiêm trọng đến mức có thể gây tàn tật (PHI), người bệnh tự làm mình bị thương do gãi mạnh vào vùng da bị ngứa do zona gây ra. (1)

Nguyên nhân gây cảm giác ngứa khi bị zona

Lý giải nguyên nhân zona gây ra cảm giác ngứa, chuyên gia cho biết virus Varicella-zoster tái hoạt động trong cơ thể, chúng tấn công lên hệ thần kinh và da. Khi virus di chuyển dọc theo các dây thần kinh cảm giác đến bề mặt da sẽ gây tổn thương ở lớp biểu bì và mô dưới da. Quá trình này dẫn đến phản ứng viêm tại chỗ, gây kích thích các đầu dây thần kinh. Kết quả là người bệnh cảm thấy ngứa, châm chích hoặc đau rát.

Ngứa cũng có thể được gây ra do sự xuất hiện của các bọng nước trên da, chứa đầy dịch mủ. Nếu chẳng may vô tình đụng chạm mạnh khiến các bọng nước vỡ, người bệnh có nguy cơ bị nhiễm trùng lan rộng Khi các bọng nước khô lại và da bắt đầu lành, quá trình tái tạo tế bào da mới có thể khiến vùng da bị tổn thương trở nên ngứa hơn. Ngoài ra, quá trình phục hồi da sau tổn thương thường kích thích các thụ thể cảm giác cũng góp phần làm tăng cảm giác ngứa ở người bệnh..

Ngoài ra, một yếu tố khác là do hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng mạnh mẽ để loại bỏ virus, dẫn đến việc tiết ra các chất hóa học trung gian gây ngứa như histamin và cytokine. Những chất này làm kích thích thần kinh ngoại vi, khiến triệu chứng ngứa trở nên khó chịu hơn.

Ngứa do zona có nguy hiểm không?

1. Gãi có thể làm mụn nước vỡ ra gây nhiễm trùng

Ngứa do zona thần kinh không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống mà còn khiến người bệnh có nguy cơ đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được xử lý đúng cách.

Việc gãi ngứa quá mạnh có thể làm bọng nước trên cơ thể bị vỡ, chảy dịch, tạo ra vết thương hở hoặc tạo vùng da bị lở loét, khiến những tác nhân gây hại bên ngoài môi trường tấn công cơ thể thông qua vết thương, dẫn đến nhiễm trùng da thậm chí là bội nhiễm zona thần kinh. Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, người bệnh có nguy cơ cao đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm mô tế bào, nhiễm khuẩn huyết, sẹo vĩnh viễn...

Đặc biệt, tình trạng viêm nhiễm nặng xuất hiện ở những vùng da nhạy cảm như niêm mạc gần mắt/bên trong mắt có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến dây thần kinh thị giác, làm giảm thị lực, thậm chí gây mù vĩnh viễn. Nếu bội nhiễm xảy ra ở vùng tai, có thể khiến các dây thần kinh thính giác bị thương tổn, gây suy giảm thính lực, thậm chí gây điếc.

Do đó, để giảm triệu chứng ngứa và ngăn ngừa nhiễm trùng, người bệnh nên tránh gãi và tìm đến các biện pháp an toàn như dùng thuốc kháng histamin, kem làm mát da hoặc băng vết thương. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và giúp da hồi phục nhanh chóng, tránh để lại sẹo lâu dài, mất thẩm mỹ.

2. Nguy cơ để lại sẹo

Ngoài nguy cơ nhiễm trùng lan rộng, việc gãi lên vùng da tổn thương quá nhiều còn làm tăng khả năng để lại sẹo vĩnh viễn. Khi bọng nước bị vỡ, da bị tổn thương sâu hơn và khó lành hơn, dẫn đến hình thành mô sẹo khi da tái tạo. Các vết sẹo này có thể trở nên sậm màu và nổi rõ, đặc biệt là ở những vùng da nhạy cảm.

Mặt khác, nguy cơ để lại sẹo càng cao nếu người bệnh không chăm sóc vùng da bị tổn thương đúng cách, để vết thương hở tiếp xúc với bụi bẩn hoặc các tác nhân khác ngoài môi trường, gây nhiễm trùng kéo dài. Nhiễm trùng nặng có thể làm tổn thương sâu vào mô dưới da, làm tăng khả năng hình thành sẹo lồi hoặc sẹo lõm. Đặc biệt, những người có cơ địa dễ để lại sẹo hoặc có làn da nhạy cảm sẽ có nguy cơ để lại sẹo cao hơn.

⇒ Tham khảo thêm: Hướng dẫn cách vệ sinh vết zona thần kinh

Ngứa do zona kéo dài bao lâu?

Ngứa do zona có thể kéo dài trong suốt quá trình bệnh và thậm chí tồn tại sau khi các mụn nước đã lành. Thông thường, giai đoạn ngứa sẽ bắt đầu trong khoảng 1-2 ngày trước khi phát ban xuất hiện và tiếp tục kéo dài trong vài tuần. Khi các mụn nước vỡ ra và vùng da tổn thương bắt đầu lành, cảm giác ngứa có thể trở nên mạnh hơn do quá trình tái tạo da.

Tuy nhiên, đối với một số trường hợp, ngứa có thể kéo dài ngay cả sau khi phát ban đã biến mất. Đây là hậu quả của tình trạng đau sau zona, còn gọi là đau dây thần kinh sau zona (PHN), do tổn thương các dây thần kinh cảm giác. Trong trường hợp này, ngứa cùng với đau rát có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm, thậm chí suốt đời tùy thuộc vào mức độ tổn thương thần kinh của người bệnh.

Biện pháp giảm ngứa khi bị zona

1. Sử dụng thuốc bôi

Theo khuyến cáo của bác sĩ, khi mắc bệnh zona nên dùng thuốc bôi trị zona càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trong khoảng 24 – 48 giờ kể từ khi xuất hiện các mụn nước. Thuốc bôi có khả năng làm chậm quá trình tiến triển của bệnh, đồng thời giúp giảm nguy cơ gặp biến chứng và đau thần kinh hậu zona. Các loại thuốc bôi thông dụng thường là thuốc kháng virus như acyclovir, valacyclovir, và famciclovir. Tuy nhiên, cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào để đảm bảo an toàn và tránh các tác dụng phụ tiềm ẩn.

2. Áp dụng các biện pháp tự nhiên

Zona thần kinh hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, hầu hết là các phương pháp điều trị giảm nhẹ các triệu chứng như thuốc kháng virus, kháng sinh, thuốc giảm đau,… kết hợp với các biện pháp tự nhiên hỗ trợ quá trình điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt hơn triệu chứng ngứa do zona và thúc đẩy quá trình hồi phục.

Tuy nhiên, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ điều trị về việc áp dụng các biện pháp tự nhiên để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ xem xét đánh giá tình trạng bệnh để quyết định cho người bệnh áp dụng biện pháp tự nhiên hay không. Tuyệt đối không được tự ý áp dụng khi chưa có chỉ định của bác sĩ để tránh gây ra những biến chứng

• Chườm lạnh: Người bệnh có thể sử dụng khăn mát hoặc túi đá lạnh chuyên dụng áp nhẹ nhàng lên vùng da bị ngứa để giúp làm dịu cơn ngứa, giảm sưng, giảm đau cũng như ngăn ngừa tình trạng viêm. Tuy nhiên, người bệnh cần tránh đặt đá trực tiếp lên da mà nên bọc qua lớp vải mềm để tránh gây tổn thương cho vùng da nhạy cảm.
• Tắm yến mạch: Yến mạch được chứng minh là có khả năng làm dịu da, giảm viêm và giảm ngứa tự nhiên. Do đó, người bệnh có thể pha bột yến mạch vào nước ấm để tắm, hoặc có thể ngâm mình trong bồn tắm có yến mạch khoảng 15-20 phút để giúp giảm ngứa và làm sạch da. Ngoài khả năng làm dịu da, giảm ngứa tự nhiên, yến mạch còn chứa các dưỡng chất giúp làm dịu các vết thương và hỗ trợ quá trình tái tạo da cho người bệnh rất hiệu quả.
• Gel lô hội (nha đam): Gel lô hội có tính chất kháng viêm và làm dịu da, giúp giảm ngứa và hỗ trợ quá trình lành da. Người bệnh có thể thoa một lớp mỏng gel lô hội nhẹ nhàng lên vùng da tổn thương sẽ nhanh chóng làm dịu cơn ngứa, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.
• Dầu dừa: Có thể được sử dụng như một loại dưỡng chất tự nhiên để giữ ẩm cho da, làm dịu cơn ngứa và ngăn ngừa tình trạng khô da, nứt nẻ do zona gây ra. Dầu dừa có tính chất kháng khuẩn và kháng viêm, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng trên vùng da tổn thương.

Khi nào nên gặp bác sĩ về triệu chứng ngứa do zona?

Chuyên gia từ Viện Da liễu Hoa Kỳ cho biết thời gian vàng để điều trị zona thần kinh là trong 3 ngày đầu khi xuất hiện triệu chứng của bệnh. Bởi một số loại thuốc kháng virus như Acyclovir, Famciclovir, Valacyclovir giúp làm giảm sự khó chịu và chấm dứt sớm các triệu chứng bệnh zona thần kinh có tác dụng tốt nhất là khi sử dụng trong vòng 72 giờ kể từ khi có dấu hiệu phát bệnh. (2)

Ngoài ra, trong quá trình điều trị nếu các triệu chứng của bệnh không thuyên giảm sau 10 ngày, người bệnh cần nhanh chóng đến ngay các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất đề được kiểm tra và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

⇒ Tham khảo thêm: Bị zona có nổi hạch không? Khi nào là dấu hiệu nguy hiểm?

Như vậy, bài viết này đã giải đáp cho thắc mắc zona có ngứa không. Tóm lại, bệnh zona có thể gây ngứa nhưng mức độ ngứa ở mỗi người là khác nhau. Một số người chỉ cảm thấy ngứa nhẹ, trong khi số khác lại gặp phải cảm giác ngứa dữ dội. Ngoài ngứa, zona còn gây đau rát và nổi mụn nước, làm tăng sự khó chịu cho người bệnh. Việc điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng, bao gồm cả cảm giác ngứa, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn và tránh các biến chứng.