Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết mấy ngày? Khả năng lây truyền?

Sốt xuất huyết ở Việt Nam trong những năm gần đây có diễn biến ngày càng phức tạp. Năm 2022, Việt Nam đã ghi nhận số ca bệnh kỷ lục với hơn 367.729 trường hợp đứng thứ hai chỉ sau Brazil. Khả năng lây truyền của căn bệnh này khủng khiếp thế nào? Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết kéo dài bao lâu?

Thời gian ủ bệnh là gì?

Thời gian ủ bệnh là khoảng thời gian từ khi một cá thể (con người hoặc động vật) bị nhiễm một mầm bệnh (như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng…) cho đến khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng bệnh đầu tiên. Trong thời gian này, mầm bệnh đã xâm nhập vào cơ thể, có thể sinh sôi và lan truyền, nhưng cơ thể chưa có biểu hiện lâm sàng cụ thể để người bệnh nhận thấy.

Ở bệnh sốt xuất huyết, sau khi bị muỗi vằn đốt và truyền virus Dengue, người bệnh sốt xuất huyết sẽ trải qua một khoảng thời gian không có bất kỳ biểu hiện lâm sàng nào. Đây được gọi là khoảng thời gian ủ bệnh.

Theo thuật ngữ y khoa, thời gian ủ bệnh là thời gian từ khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh cho đến khi xuất hiện triệu chứng. Ngay khi tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm sẽ mất một khoảng thời gian để nhân lên và lây nhiễm cho đủ số lượng tế bào trong cơ thể, từ đó khiến cơ thể sinh ra phản ứng. Khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng lại để chống lại tác nhân gây bệnh sẽ dẫn đến tình trạng viêm và các triệu chứng dần xuất hiện như đau họng, sổ mũi, phát ban... (1)

Ví dụ, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, triệu chứng của bệnh Covid-19 có thể xuất hiện từ ngày thứ 2 - 14 sau khi tiếp xúc với virus, virus cúm có thời gian ủ bệnh từ 1 - 4 ngày, nhiễm trùng do vi khuẩn trong thực phẩm như Salmonella có khả năng ủ bệnh trong vòng 6 giờ - 6 ngày... (2)

Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết là mấy ngày?

Thông thường, thời gian ủ bệnh của sốt xuất huyết dao động từ 4 - 7 ngày. Thậm chí, trong một số trường hợp, thời gian sốt xuất huyết ủ bệnh có thể lên đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh không có bất kỳ triệu chứng nào hoặc các triệu chứng mờ nhạt không rõ ràng gây khó khăn cho việc chẩn đoán và xác định bệnh. Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết ở mỗi người là khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như hệ miễn dịch của người bệnh, lượng virus đã nhiễm, tuýp virus, các yếu tố di truyền.

1. Hệ miễn dịch của người bệnh

Hệ miễn dịch của cơ thể là lớp phòng thủ chống lại sự xâm nhập của bất kỳ loại vi khuẩn hoặc virus nào. Hệ miễn dịch khỏe mạnh có khả năng kiểm soát sự nhân lên của virus tốt hơn, thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết ngắn hơn và triệu chứng cũng sẽ nhẹ hơn. Ngược lại, những đối tượng có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh nền thường có thời gian ủ bệnh dài hơn, bệnh cũng có khả năng diễn tiến nặng hơn. Các yếu tố như tình trạng sức khỏe tổng thể, chế độ ăn uống, sinh hoạt cũng tác động gián tiếp vào hệ miễn dịch.

2. Lượng virus đã nhiễm

Lượng virus dengue có trong cơ thể người bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian ủ bệnh dài hay ngắn. Lượng virus có trong cơ thể càng nhiều, thời gian ủ bệnh càng ngắn. Vì lượng virus nhiều, thời gian virus nhân lên sẽ nhanh hơn, từ đó các triệu chứng bệnh cũng sẽ xuất hiện sớm hơn. Ngược lại lượng virus thấp hơn có thể kéo dài thời gian ủ bệnh.

3. Tuýp virus Dengue đã nhiễm

Virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết có 4 nhóm huyết thanh là DENV-1, DENV-2, DENV-3, và DENV-4 tương đương với việc mỗi người có khả năng nhiễm 4 lần bệnh sốt xuất huyết trong đời. Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng, các tuýp huyết thanh gây bệnh khác nhau có khả năng ảnh hưởng đến thời gian ủ bệnh dài hoặc ngắn hơn, hay có thể gây ra các mức độ bệnh nghiêm trọng khác nhau. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ mối quan hệ này.

4. Yếu tố di truyền

Yếu tố di truyền không chỉ ảnh hưởng đến thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết, mà còn đến toàn bộ diễn biến của bệnh, bao gồm mức độ nghiêm trọng và nguy cơ gặp phải biến chứng. Di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của cơ thể đối với virus Dengue. Những người có miễn dịch bẩm sinh tốt hơn, thời gian ủ bệnh sẽ ngắn hơn và làm giảm triệu chứng.

Một số biểu hiện trong thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết

Trong giai đoạn ủ bệnh, các triệu chứng thường không đặc hiệu và có thể giống với nhiều bệnh lý hô hấp thông thường khác nên thường dễ bị bỏ qua. Một số biểu hiện có thể xuất hiện trong thời gian ủ bệnh như:

• Người bệnh mệt mỏi, đuối sức: nhiều người cảm thấy kiệt sức, uể oải dù không hoạt động mạnh. Đây có thể là dấu hiệu ban đầu của cơ thể khi virus tấn công.
• Đau nhức cơ thể nhẹ: một số người bệnh có cảm giác đau nhức cơ/ khớp xương nhẹ không nghiêm trọng như giai đoạn sốt của bệnh nhưng vẫn gây khó chịu.
• Đau đầu nhẹ: người bệnh cảm thấy đau đầu, tuy nhiên không phải ai cũng gặp triệu chứng này.
• Chán ăn: nhiều người bệnh có cảm giác chán ăn, ăn không ngon miệng.
• Sốt nhẹ thoáng qua, dưới 38 độ và không kéo dài. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch bắt đầu nhận diện sự hiện diện của virus.

Sốt xuất huyết thường chỉ biểu hiện dấu hiệu rõ rệt khi người bệnh bước vào giai đoạn sốt, với các triệu chứng điển hình như sốt cao, đau nhức nghiêm trọng thậm chí có dấu hiệu xuất huyết.

Cách phát hiện sớm sốt xuất huyết

1. Theo dõi triệu chứng

Để phát hiện sớm bệnh sốt xuất huyết cần theo dõi triệu chứng bệnh. Thông thường, triệu chứng đầu tiên mà người bệnh hay gặp phải nhất là sốt. Người bệnh sẽ bắt đầu sốt cao từ 39 – 40 độ C và không đáp ứng thuốc hạ sốt.

Sốt thường sốt cao đến hạ sốt thường kéo dài từ 2 đến 7 ngày. Trong thời gian này, người bệnh còn có thể có các triệu chứng kèm theo như đau đầu dữ dội, đau hốc mắt, đau cơ, khớp và xương, ban dát hay dát sẩn và các dấu hiệu xuất huyết như có chấm xuất huyết, ban xuất huyết, bầm máu. Trong một số trường hợp người bệnh còn chảy máu cam, máu chân răng hay thậm chí là trong phân có lẫn máu.

Ở trẻ nhỏ, sốt cao có thể đi kèm đau bụng dữ dội và đau họng. Sau khi hạ sốt hoặc hết sốt, các nốt ban sẽ xuất hiện trên cơ thể và lan sang tay, chân, lòng bàn tay, bàn chân, mặt gây ngứa ngáy và khó chịu cho người bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết sốt cao không hạ: Nguyên nhân, biến chứng, cách xử lý

2. Thực hiện các xét nghiệm

Bên cạnh căn cứ vào các dấu hiệu lâm sàng, bệnh nhân nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chỉ định các xét nghiệm để xác định bệnh. Thông thường, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thực hiện xét nghiệm để kiểm tra số lượng tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu trong máu, cùng sự hiện hiện diện của kháng nguyên, kháng thể đặc hiệu.

Trong đó, số lượng tiểu cầu của bệnh nhân sốt xuất huyết thường giảm mạnh dưới mức 150.000/mm³. Đặc biệt, nếu dưới 100.000/mm³ là dấu hiệu cảnh báo người bệnh có nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng. Ngoài ra, tỷ lệ hồng cầu có xu hướng tăng khi máu cô đặc cảnh báo mức nước. Nếu tỷ lệ hồng cầu ở nam vượt mức 50% và ở nữ vượt 45%, bệnh nhân sẽ phải bù dịch ngay lập tức. Ngoài ra, số lượng bạch cầu ở bệnh nhân sốt xuất huyết thường giảm dưới dưới 4.000/mm³.

Bên cạnh các chỉ số xét nghiệm trên, kháng nguyên NS1 là phương pháp phát hiện virus trong giai đoạn sớm của bệnh, mang tính đặc hiệu cao. Xét nghiệm kháng thể IgM và IgG cũng giữ vai trò rất quan trọng, khi IgM thường xuất hiện sau khi mắc bệnh từ 3 đến 5 ngày báo hiệu nguy cơ nhiễm mới. IgG xuất hiện sau 7 ngày báo hiệu bệnh nhân từng mắc sốt xuất huyết và hiện đang tái nhiễm bệnh.

⇒ Tham khảo thêm: 3 phương pháp xét nghiệm sốt xuất huyết chính xác hiện nay

3. Khả năng lây truyền sốt xuất huyết trong thời gian ủ bệnh

Người bệnh không có triệu chứng hoặc đang trong giai đoạn ủ bệnh vẫn có thể trở thành nguồn lây cho người khác. Cơ chế lây truyền bệnh sốt xuất huyết là qua đường muỗi đốt, do muỗi vằn cái là động vật trung gian lây truyền bệnh. Khi muỗi đốt người bệnh sẽ mang virus Dengue và phát tán virus thông qua việc đốt người khác. Theo nghiên cứu cho thấy có đến 80% bệnh nhân sốt xuất huyết không triệu chứng nhưng vẫn có khả năng lây bệnh cho người khác thông qua hình thức này.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể lây truyền qua đường máu, khi hiến máu, phơi nhiễm kim tiêm có máu của người bệnh mắc sốt xuất huyết.

⇒ Tham khảo thêm: Cơ chế bệnh sinh sốt xuất huyết: Hiểu rõ để phòng, điều trị hiệu quả

Phòng chống bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng

Để phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả, người dân cần kết hợp tiêu diệt muỗi vằn và tiêm vắc xin đầy đủ.

• Để tiêu diệt bọ gậy, lăng quăng, muỗi vằn, bạn cần:
• Thường xuyên thay nước lọ hoa, bể cá, chậu cây cảnh có nước;
• Thả cá vào thùng chứa nước;
• Đậy kín xô nước, thùng chứa nước;
• Rửa sạch các dụng cụ chứa nước hàng tuần;
• Lật úp dụng cụ chứa nước nếu không sử dụng đến;
• Thu gom phế liệu, rác thải quanh nhà thường xuyên;
• Phát quang bụi rậm, cây cốil
• Phun thuốc diệt muỗi quanh nhà.

Về thói quen sinh hoạt:

• Nên ngủ mùng kể cả ban ngày;
• Mặc quần áo dài tay đặc biệt là khi ra ngoài;
• Thoa kem chống muỗi;
• Vào mùa mưa nên hạn chế ra ngoài chiều tối, đặc biệt là đến những nơi có nhiều cây cối;
• Đóng kín cửa sổ và các cửa trong nhà;
• Người bị sốt xuất huyết nên áp dụng tất cả các biện pháp phòng tránh muỗi đốt để tránh lây truyền cho người thân trong gia đình.

Bên cạnh việc tiêu diệt muỗi và loại bỏ môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sống, người dân có thể phòng sốt xuất huyết chủ động, hiệu quả bằng việc tiêm phòng vắc xin. Vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga của hãng dược phẩm Takeda Nhật Bản sản xuất có khả năng phòng ngừa cả 4 tuýp huyết thanh của virus Dengur, với khả năng bảo vệ hơn 80%.

Vắc xin là phương pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ nhập viện do các biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết với tỷ lệ phòng nhập viện hơn 90%. Hiệu lực của vắc xin duy trì trong thời gian dài. Hiện vắc xin đã được cấp phép sử dụng tại hơn 40 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Qdenga hiện đang được triển khai tiêm chủng rộng rãi tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.

Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC là địa chỉ chủng ngừa vắc xin sốt xuất huyết uy tín cho gia đình. Các loại vắc xin lưu hành tại VNVC có chất lượng cao, được nhập khẩu chính hãng, với số lượng lớn đủ sử dụng trong nhiều năm từ các đối tác uy tín hàng đầu thế giới.

Tất cả vắc xin tại được VNVC bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế và hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain), gồm 4 kho lạnh tổng, hàng trăm kho lạnh được đặt tại mỗi trung tâm trên toàn quốc cùng hệ thống xe lạnh vận chuyển vắc xin, tủ bảo quản vắc xin chuyên dụng tại mỗi phòng tiêm, cam kết bảo quản và lưu trữ hơn 400 triệu liều vắc xin ở nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 - 8 độ C trong cùng một thời điểm.

VNVC có đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, 100% bác sĩ khám sàng lọc, chỉ định tiêm chủng phù hợp, 100% điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, kỹ thuật tiêm chuẩn chuyên môn, tiêm nhẹ nhàng, êm ái, đảm bảo an toàn và hiệu quả chủng ngừa tối ưu. Đội ngũ nhân viên y tế, chăm sóc dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp, thân thiện, tận tâm, nhưng giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi. Đặc biệt, VNVC còn áp dụng nhiều chính sách tài chính giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận dịch vụ chất lượng cao.

Trước khi tiêm, tất cả Khách hàng sẽ được bác sĩ khám sức khỏe sàng lọc miễn phí, nhằm đánh giá thể trạng tổng quan và khai thác tiền sử bệnh lý cụ thể để chỉ định tiêm chủng chính xác và và phù hợp với nhu cầu riêng biệt của mỗi Khách hàng.

Tại mỗi phòng tiêm, điều dưỡng sẽ đối chiếu kỹ lưỡng thông tin về vắc xin nhằm đảm bảo Khách hàng được tiêm đúng loại, đúng liều và đúng đường tiêm. Sau khi tiêm phòng, Khách hàng sẽ được theo dõi tại trung tâm ít nhất 30 phút và được hướng dẫn chi tiết để tiếp tục theo dõi phản ứng tại nhà trong 24 - 48 giờ tiếp theo.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Thời gian ủ bệnh sốt xuất huyết mấy ngày? Trung bình, thời gian ủ bệnh của sốt xuất huyết dao động từ 4 - 7 ngày. Thậm chí, trong một số trường hợp, thời gian sốt xuất huyết ủ bệnh có thể lên đến 14 ngày. Tuy nhiên, thời gian ủ bệnh ở mỗi người là khác nhau do nhiều yếu tố như hệ miễn dịch người bệnh, lượng/ tuýp huyết thanh virus đã nhiễm, các yếu tố di truyền. Để chủ động phòng bệnh, người dân cần có ý thức tiêu diệt muỗi và nơi cư trú của muỗi, kết hợp cùng việc tiêm vắc xin phòng bệnh đúng lịch, đủ liều.