Nếu mẹ bị quai bị khi đang cho con bú có nên ngừng lại không?
08:56 06/12/2025
Quản lý Y khoa
Hệ thống Tiêm chủng VNVC
Khi mắc bệnh truyền nhiễm như quai bị, nhiều người lo ngại việc cho con bú có thể khiến con lây nhiễm. Trên thực tế, mẹ bị quai bị có cho con bú được không phụ thuộc vào nguy cơ lây bệnh và hướng dẫn y khoa cụ thể.
| BS Lê Thị Gấm - Quản lý Y khoa vùng 6 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Ở nữ giới, đặc biệt là phụ nữ mang thai mắc quai bị, các biến chứng của bệnh có thể gặp gồm viêm buồng trứng, viêm vú, viêm tụy, mất thính lực, viêm màng não và viêm não. Đáng chú ý, biến chứng có thể xảy ra ngay cả khi bệnh nhân không có biểu hiện viêm tuyến mang tai. Tỷ lệ biến chứng nhìn chung thấp hơn ở người đã được tiêm vắc xin so với người chưa tiêm. Trong nhóm đã tiêm chủng, biến chứng tuy hiếm nhưng có xu hướng xuất hiện nhiều hơn ở người lớn, đặc biệt là nam giới sau tuổi dậy thì do nguy cơ viêm tinh hoàn cao hơn”. (1) |
Mẹ bị quai bị có cho con bú được không?
Mẹ bị quai bị vẫn có thể tiếp tục cho con bú. Lý giải vấn đề này, các chuyên gia cho biết quai bị là bệnh do virus Mumps gây ra, lây chủ yếu qua đường hô hấp thông qua giọt bắn hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi họng người bệnh. Thời gian lây nhiễm thường kéo dài từ 7 ngày trước đến 9 ngày sau khi sưng tuyến mang tai, thời gian ủ bệnh trung bình 14 - 18 ngày.
Mặc dù virus quai bị đã từng được phát hiện trong mẫu sữa mẹ, nhưng các nghiên cứu dịch tễ chưa ghi nhận việc trẻ bú mẹ mắc bệnh nhiều hơn hay diễn tiến nặng hơn so với trẻ bú sữa công thức. Điều này cho thấy sữa mẹ không phải là con đường lây truyền đáng kể của bệnh, và nguy cơ lây chủ yếu vẫn đến từ tiếp xúc gần qua đường hô hấp.
Ngược lại, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu, chứa đầy đủ năng lượng, vitamin, khoáng chất cùng các yếu tố miễn dịch như kháng thể IgA, bạch cầu, lysozyme, lactoferrin… giúp bảo vệ đường hô hấp và tiêu hóa của trẻ. Khi phụ nữ có con nhiễm quai bị, các kháng thể đặc hiệu chống lại virus Mumps cũng sẽ được truyền qua sữa, giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng hoặc hỗ trợ trẻ hồi phục nhanh hơn nếu nhiễm virus.
Vì mẹ đã mang virus trong cơ thể ít nhất 7 ngày trước khi có triệu chứng, trẻ gần như chắc chắn đã tiếp xúc với mầm bệnh từ trước. Ngừng cho bú lúc này không giúp phòng ngừa lây nhiễm, mà còn làm trẻ mất nguồn dinh dưỡng và miễn dịch quý giá, đồng thời tăng nguy cơ tắc tia sữa, viêm vú ở mẹ. Do đó, mẹ mắc quai bị vẫn nên tiếp tục cho con bú, kết hợp đeo khẩu trang, rửa tay kỹ và tránh ho, hắt hơi gần trẻ để hạn chế nguy cơ lây qua đường hô hấp. (2)
⇒ Để hiểu rõ mức độ virus có thể ảnh hưởng đến bé, bạn có thể xem thêm bài viết về quai bị có lây cho trẻ sơ sinh.
Mẹ mắc quai bị cần làm gì để không lây bệnh cho con?
Khi mẹ mới sinh mắc quai bị, dù nguy cơ lây sang trẻ sơ sinh hiếm gặp, vẫn cần thực hiện các biện pháp bảo vệ để bảo vệ bé, đồng thời duy trì nguồn dinh dưỡng an toàn từ sữa mẹ:
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với trẻ: Tránh hôn trẻ và tiếp xúc gần với mặt, môi để giảm nguy cơ lây virus qua nước bọt.
- Đeo khẩu trang khi gần trẻ: Ngăn giọt bắn chứa virus, đặc biệt khi mẹ mới sinh phải ở gần bé.
- Hút sữa và cho bé bú qua bình: Duy trì dinh dưỡng từ sữa mẹ nhưng hạn chế tiếp xúc trực tiếp trong giai đoạn mẹ đang nhiễm bệnh.
- Vệ sinh cá nhân thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng nhiều lần trong ngày, đặc biệt trước khi chuẩn bị thức ăn hoặc chăm sóc trẻ.
- Vệ sinh vật dụng tiếp xúc: Các đồ dùng như bình sữa, núm ti bé bú, khăn mặt, cốc uống nước cần rửa kỹ bằng nước sôi hoặc dung dịch sát khuẩn an toàn.
- Theo dõi sức khỏe trẻ: Quan sát các dấu hiệu bất thường như sốt, sưng tuyến mang tai và liên hệ bác sĩ nếu nghi ngờ nhiễm bệnh quai bị.
Một số lưu ý cho mẹ khi bị quai bị
Khi phụ nữ cho con bú bị quai bị, việc chăm sóc đúng cách không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn ngăn ngừa biến chứng quai bị nguy hiểm. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần tuân thủ:
- Nghỉ ngơi và hạn chế vận động: Mẹ cần nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc nặng để cơ thể phục hồi nhanh chóng. Hạn chế vận động mạnh giúp giảm áp lực lên tuyến mang tai đang sưng.
- Uống đủ nước và bù điện giải: Uống nhiều nước, đặc biệt là dung dịch oresol, giúp bù nước và điện giải, hỗ trợ quá trình phục hồi và giảm cảm giác mệt mỏi.
- Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt: Do tuyến nước bọt sưng to, mẹ nên ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp, tránh các món cay, nóng hoặc có tính axit như trái cây có múi (cam, chanh, bưởi, quýt…), dứa, kiwi, cà chua, mận, việt quất, nước ngọt có gas, cà phê, rượu vang, sữa chua, phô mai… để không gây kích ứng thêm.
- Vệ sinh răng miệng đúng cách: Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn giúp giảm nguy cơ bội nhiễm và tăng cảm giác ăn uống.
- Chườm ấm giảm đau: Chườm ấm vùng tuyến mang tai bị sưng giúp giảm đau và sưng tấy, tạo cảm giác dễ chịu hơn.
- Tránh tiếp xúc với người khác: Để ngăn ngừa lây lan virus, mẹ nên hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là trẻ em và người có hệ miễn dịch yếu.
- Theo dõi triệu chứng và khám bác sĩ: Mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như sốt cao kéo dài, đau bụng, buồn nôn hoặc sưng đau vùng chậu, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề mẹ bị quai bị có cho con bú được không, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.
Thắc mắc mẹ bị quai bị có cho con bú được không đã được giải đáp. Mẹ vẫn có thể cho con bú nếu tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như hút sữa và cho bú qua bình, hạn chế tiếp xúc trực tiếp, đeo khẩu trang và vệ sinh vật dụng cá nhân. Thực hiện đúng cách giúp bảo vệ sức khỏe trẻ đồng thời duy trì nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ.
- Chapter 9: Mumps. (2025, June 18). Manual for the Surveillance of Vaccine-Preventable Diseases. https://www.cdc.gov/surv-manual/php/table-of-contents/chapter-9-mumps.html
- Leung, J., & Krow-Lucal, E. (2023). Mumps. In Elsevier eBooks (pp. 433–438). https://doi.org/10.1016/b978-0-323-99967-0.00052-1