Lịch tiêm viêm gan B cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chi tiết từ A-Z

Cứ 1/ 10 người lớn và 9/ 10 trẻ sơ sinh nhiễm viêm gan B có khả năng tổn thương gan nghiêm trọng, có thể tiến triển thành ung thư gan và đe dọa đến tính mạng. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao mắc viêm gan B và đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng của bệnh hơn so với người lớn. Do đó, tiêm ngừa vắc xin viêm gan B cho trẻ là vô cùng quan trọng, cần tiêm càng sớm càng tốt. Vậy, lịch tiêm viêm gan B cho trẻ như nào? Những trường hợp nào không được tiêm?

Có cần tiêm vắc xin viêm gan B cho bé không?

RẤT CẦN THIẾT TIÊM VẮC XIN VIÊM GAN B CHO BÉ. Tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong 24 giờ đầu là biện pháp quan trọng hàng đầu để phòng chống lây truyền virus viêm gan B từ mẹ sang con. Việc tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh càng sớm thì hiệu quả càng cao. Theo nghiên cứu, hiệu quả phòng ngừa bệnh sẽ giảm dần theo từng ngày từ 50 - 57% và sẽ không đạt được nếu tiêm sau 7 ngày.

Theo thống kê, khoảng 10 - 20% dân số Việt Nam mắc viêm gan B và tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc bệnh truyền nhiễm này là 10% (1), đây một con số lớn đáng báo động, có xu hướng tăng cao liên tục trong tương lai. Bên cạnh đó, viêm gan B có thể lây từ mẹ sang con, khiến nguy cơ lây nhiễm cho trẻ là rất cao.

Trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị nhiễm viêm gan B mạn tính nhất. Theo WHO, 80 - 90% trẻ sơ sinh mắc bệnh viêm gan B cấp tính trước 1 tuổi và 30 - 50% trẻ em mắc bệnh viêm gan B trước 6 tuổi đã phát triển thành viêm gan B mạn tính. Trong khi đó, con số này ở người trưởng thành chỉ là chưa đến 5%.

Do đó, viêm gan B đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ. Tiêm vắc xin viêm gan B sơ sinh và cho trẻ nhỏ là một biện pháp bảo vệ sức khỏe vô cùng quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi các tổn thương ngay từ khi chào đời.

Các loại vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Viêm gan B là một bệnh do virus viêm gan B (HBV) gây ra - loại virus này có thể lây truyền qua máu, quan hệ tình dục và từ mẹ truyền sang con, với khả năng lây nhiễm cao gấp 10 lần so với virus HIV. Một khi bị nhiễm virus viêm gan B, người bệnh phải chấp nhận sống chung với bệnh suốt đời. Khoảng 25% bệnh nhân viêm gan B có thể phát triển các vấn đề nghiêm trọng về gan, bao gồm cả ung thư gan.

Nếu một người mẹ là người mang virus viêm gan B, hoàn toàn có thể truyền virus cho con khi sinh. Các triệu chứng chính của bệnh bao gồm đau đầu, sốt, ốm yếu và vàng da (icterus), tuy nhiên, khoảng 3/10 bệnh nhân không có triệu chứng nổi bật.

Tiêm vắc xin viêm gan B để phòng ngừa các nguy cơ lây nhiễm virus, mắc bệnh, biến chứng, di chứng, nhập viện và tử vong. Hiện nay, tại Việt Nam có 04 loại vắc xin viêm gan B được cấp phép lưu hành và thông qua các kiểm định chất lượng, hiệu quả, an toàn khi tiêm, bao gồm vắc xin Gene Hbvax, vắc xin Engerix B, vắc xin Heberbiovac và vắc xin Euvax B.

1. Vắc xin Gene Hbvax

Vắc xin Gene-HBvax là một loại vắc xin tiểu đơn vị tổ hợp được sử dụng để phòng ngừa viêm gan B. Vắc xin này là một dạng bất hoạt của virus viêm gan B, không gây nhiễm bệnh cho người tiêm. Chất hoạt động chính trong vắc xin là HBsAg (antigen bề mặt virus viêm gan B) tinh khiết, được sinh sản từ tế bào nấm men và mã hoá bằng công nghệ tái tổ hợp ADN.

Vắc xin Gene-HBvax được sản xuất dưới dạng dung dịch màu trắng đục. Quá trình sản xuất của vắc xin bao gồm việc nuôi cấy tế bào nấm men đã được điều chế sử dụng công nghệ di truyền, trong đó chứa gen mã hoá HBsAg. Sau đó, vắc xin được tinh chế và bất hoạt thông qua các kỹ thuật lý hoá như siêu ly tâm, sắc ký cột và xử lý với formaldehyde.

2. Vắc xin Engerix B

Vắc xin Engerix B là vắc xin tái tổ hợp, chứa một lượng nhỏ bề mặt kháng nguyên của virus viêm gan B. Bề mặt kháng nguyên này không có khả năng lây nhiễm và không thể gây bệnh viêm gan B cho người tiêm. Khi vắc xin được tiêm, nó kích thích hệ thống miễn dịch trong cơ thể để tạo ra phản ứng miễn dịch tích cực. Cơ thể sẽ sản xuất các kháng thể đặc hiệu, có khả năng chống lại sự xâm nhập và tấn công của virus viêm gan B trong tương lai cho tất cả các phân nhóm mà vắc xin có chứa.

3. Vắc xin Heberbiovac

Heberbiovac HB là vắc xin phòng viêm gan B tái tổ hợp (CIGB), nó chứa protein kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B. Protein kháng nguyên này được sản xuất từ quá trình nuôi cấy tế bào nấm men đã được biến đổi bằng việc đưa vào một đoạn gen mã hóa kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B thông qua quá trình tái tổ hợp ADN.

Vắc xin Heberbiovac HB có khả năng kích thích hệ miễn dịch chủ động, giúp ngăn chặn nhiễm trùng virus viêm gan B và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra như viêm gan cấp và mãn tính, xơ gan, ung thư gan nguyên phát.

Theo thông tin từ Cục quản lý dược (Bộ Y tế), sau 60 ngày (sau khi tiêm liều thứ 2), trên 85% người được tiêm chủng đã phát triển nồng độ kháng thể trong huyết thanh. Sau khi tiêm liều thứ 3 một tháng sau đó, trên 95% số người được tiêm chủng trở thành người có miễn dịch hoàn toàn trong thời gian dài. Các nghiên cứu đã được tiến hành trên hơn 300 trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm virus viêm gan B, trong đó trẻ được tiêm vắc xin 24 giờ sau khi sinh theo phác đồ tiêm (0-1-2 +12 tháng), kết quả đạt hiệu quả bảo vệ trên 95%.

4. Vắc xin Euvax B

Euvax B là một vắc xin tái tổ hợp DNA chứa phần tử kháng nguyên bề mặt của virus viêm Gan B (HBsAg). HBsAg được tinh chế cao độ và không gây nhiễm, được hấp phụ trên muối nhôm như một tá chất. Quá trình sản xuất vắc xin Euvax sử dụng kỹ thuật tái tổ hợp DNA trên tế bào men (Saccharomyces cerevisiae), đảm bảo nguồn gốc và chất lượng của HBsAg.

Vắc xin Euvax B đáp ứng các yêu cầu của Tổ Chức Y Tế Thế Giới với vắc xin viêm gan B tái tổ hợp. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy việc sử dụng vắc xin Euvax B để tiêm phòng viêm gan B đã mang lại hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh nhiễm do virus viêm gan B gây ra. Độ an toàn và khả năng kích thích hệ miễn dịch của vắc xin Euvax B đã được chứng minh cho mọi nhóm tuổi.

Lịch tiêm viêm gan B cho trẻ em và trẻ sơ sinh

Lịch tiêm cho trẻ có mẹ bị nhiễm viêm gan B trước đó

Đối với trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm viêm gan B, ngoài việc tiêm một mũi vắc xin ngừa viêm gan B như các trẻ khác, bé cần được tiêm một mũi huyết thanh kháng virus càng sớm càng tốt trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh. Sau đó, trẻ cần theo sát lịch chủng ngừa vắc xin có thành phần viêm gan B tiếp theo, thường trẻ sẽ được tiêm vắc xin phối hợp có thành phần viêm gan B (vắc xin 5 trong 1 của Chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc 6 trong 1 dịch vụ) hoặc viêm gan B đơn. Nếu trẻ tiêm vắc xin 5 trong 1 của Chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc 6 trong 1 dịch vụ, lịch tiêm sẽ vào lúc trẻ được 2 - 3 - 4 tháng tuổi (vắc xin 6 trong 1 có thể tiêm sớm khi trẻ được 6 tuần tuổi) và mũi thứ 4 khi 16 - 18 tháng tuổi.

Mục tiêu của quá trình này là để cung cấp miễn dịch thụ động từ globulin miễn dịch kháng viêm gan B (HBIg) song song với việc tiêm một mũi vắc xin viêm gan B tái tổ hợp, tạo miễn dịch chủ động cho trẻ. Vị trí tiêm HBIg phải khác vị trí tiêm vắc-xin viêm gan B.

Sau khi trẻ nhận đủ 04 mũi tiêm (tại lúc 18 tháng tuổi), cần thực hiện xét nghiệm để kiểm tra HBsAg (2) và Anti Hbs (3), nhằm đảm bảo rằng trẻ đã được bảo vệ và không bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ.

Lịch tiêm cho bé nếu mẹ không mắc bệnh viêm gan B

Các trường hợp không được tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ

Có những trường hợp khi trẻ không được tiêm vắc xin viêm gan B, bao gồm:

• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng với các liều thuốc đã được tiêm chủng trước đó. Điều này có thể liên quan đến các thành phần trong vắc xin hoặc các chất phụ gia có trong vắc xin.
• Sốc phản vệ với kháng sinh có trong vắc-xin. Một số vắc xin viêm gan B có chứa các thành phần kháng sinh để ngăn chặn các nhiễm trùng phụ và tăng cường hiệu quả của vắc xin. Tuy nhiên, nếu trẻ đã từng trải qua phản ứng dị ứng nghiêm trọng với kháng sinh, việc tiêm vắc xin này có thể gây nguy hiểm.
• Hệ miễn dịch của trẻ bị ức chế vì đang điều trị cấy ghép nội tạng, ung thư hoặc trẻ đang sốt, mắc các bệnh nhiễm trùng. Trong những trường hợp này, việc tiêm vắc xin có thể gây tác động xấu đến sức khỏe của trẻ và không được khuyến nghị, cần được dời lại hoặc chống chỉ định tiêm.

Lịch tiêm viêm gan B cho trẻ sơ sinh bao gồm 1 mũi vắc xin ngay sau khi sinh, không quá 24 giờ. Đối với các trẻ sinh ra từ mẹ bị viêm gan B, cần tiêm kết hợp cùng lúc với huyết thanh kháng viêm gan B ở vị trí khác so với vị trí tiêm vắc xin. Sau mũi đầu tiên ngay tại phòng sinh, trẻ cần tiếp tục hoàn thành các mũi tiêm tiếp theo ở tháng tuổi thứ 1 - 2 - 12 hoặc 1 - 6 và tiêm nhắc lại theo chỉ định của bác sĩ đối với từng loại vắc xin tương ứng.