Tiêm phòng có sẹo ở tay là mũi gì? Không sẹo, mưng mủ có hiệu quả?

Tiêm phòng có sẹo ở tay là mũi gì? Hầu hết các mũi tiêm phòng đều có nguy cơ xuất hiện phản ứng tại vị trí tiêm và có khả năng để lại sẹo, nhưng thường rất hiếm. Thực tế, có khoảng 90% trẻ nhỏ tại Việt Nam sau khi tiêm vắc xin lao BCG trong những năm đầu đời để lại vết sẹo trên cánh tay trái.

Mũi tiêm có sẹo ở tay là mũi gì?

Tiêm phòng có sẹo ở tay là mũi tiêm vắc xin BCG - phòng lao cho trẻ trong vòng 30 ngày sau khi sinh. Hầu hết trẻ nhỏ ở Việt Nam hoặc một số nước có bệnh lao lưu hành, ngay khi chào đời (hoặc muộn nhất là 30 ngày tuổi) đều được tiêm một mũi vắc xin phòng lao. Hầu hết các mũi tiêm vắc xin đều có khả năng để lại sẹo ở tay, tùy thuộc vào cơ địa, phản ứng miễn dịch và kỹ thuật tiêm của từng người. Tuy nhiên, có khoảng 90% trẻ em tại Việt Nam có vết sẹo do tiêm phòng lao ở tay trái.

Vắc xin BCG (viết tắt của Bacillus Calmette – Guérin) là vắc xin sống giảm độc lực, được chỉ định tiêm trong da tại vị trí mặt ngoài trên cánh tay hoặc vai trái. Liều lượng tiêm đối với trẻ dưới một tuổi là 0,05mg BCG/0,1ml, trẻ trên một tuổi là 0,1mg BCG/ 0,1ml. Tiêm vắc xin BCG giúp ngăn chặn 70% khả năng phát triển các thể lao diễn tiến nặng như: Viêm màng não do lao, lao xương, lao khớp, lao kê,...

Ngay từ khi được giới thiệu vào năm 1921, vắc xin lao BCG ước tính đã cứu sống khoảng 1,5 triệu người mỗi năm. Đây là loại vắc xin phòng lao duy nhất được cấp phép sử dụng cho đến ngày nay. Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo tiêm phòng vắc xin lao BCG cho trẻ trong vòng 1 tháng sau khi sinh. Thực tế, trẻ sơ sinh đủ sức khỏe, đủ cân nặng và không nằm trong chế độ chăm sóc đặc biệt, đã có thể tiêm phòng lao trong vòng 24 giờ sau sinh.

Vì sao tiêm phòng có sẹo ở tay?

Sau khi tiêm vắc xin, đặc biệt là vắc xin BCG, sẽ có phản ứng tại chỗ tiêm, thường chỉ sưng đỏ và đau nhẹ ở vị trí chủng ngừa, các phản ứng này sẽ biến mất sau khoảng 30 phút. Đồng thời, 2 tuần sau khi tiêm phòng thường ở vị trí tiêm sẽ mưng mủ, sau đó sẽ vỡ ra đóng mày và để lại vết sẹo có đường kính từ 3 - 5mm. Nguyên nhân tiêm phòng có sẹo ở tay thường được lý giải theo 2 yếu tố chủ yếu sau:

1. Phản ứng bình thường của cơ thể

Theo các chuyên gia y tế, tiêm vắc xin để lại sẹo là phản ứng bình thường của cơ thể. Đây là dấu hiệu cho thấy vắc xin đã hoạt động và phản ứng miễn dịch với cơ thể người được tiêm.

Bên cạnh đó, khi tiêm vắc xin Lao vào cơ thể sẽ tạo ra phản ứng viêm tại chỗ để kích thích phản ứng miễn dịch. Quá trình viêm này sẽ phá hủy một số mô da và hình thành sẹo ở vị trí chủng ngừa.

2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sẹo

Bên cạnh phản ứng miễn dịch của cơ thể để lại sẹo trên tay, vết sẹo sau tiêm vắc xin có kích thước to hay nhỏ cũng tùy thuộc vào, cơ địa của từng người, tuổi, giới, chủng tộc…

Mũi tiêm lao không để lại sẹo có tốt không? Có hiệu quả?

Hầu hết trẻ tiêm phòng vắc xin lao BCG đều sẽ để lại sẹo sau khi tiêm, chỉ khoảng 10% trường hợp không để lại sẹo. Hiện tại, chưa có bằng chứng khoa học nào chỉ ra việc tiêm vắc xin BCG phòng lao không để lại sẹo sẽ kém hiệu quả và không có tác dụng bảo vệ. Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC cho biết: "Không có sẹo sau khi tiêm chủng BCG không chứng tỏ được trẻ không được bảo vệ, cũng không khuyến cáo chỉ định tiêm lại vắc xin lao cho trẻ". 

Sau khi tiêm vắc xin phòng lao trong khoảng 2 tuần đến 1 tháng, tại vị trí tiêm sẽ xuất hiện mưng mủ và xuất hiện sẹo vài tuần sau đó. Tuy nhiên, tùy vào cơ địa và khả năng đáp ứng miễn dịch của trẻ mà phản ứng mưng mủ có thể 1 tháng mới xuất hiện, 3 - 6 tháng sau mới tạo thành sẹo, thậm chí là không. Các chuyên gia cho biết, việc không để lại sẹo không đồng nghĩa với việc vắc xin không phát huy hiệu quả phòng bệnh.

Do đó, trong trường hợp trẻ tiêm lao mà không xuất hiện sẹo lao thì có thể trẻ nằm trong số 10% trường hợp được nêu trên và do vậy không khuyến cáo việc xét nghiệm tình trạng kháng thể sau tiêm ngừa hay tiêm lại vắc xin.

Những trường hợp nguy hiểm đối với sẹo sau tiêm phòng

Thông thường sau khi tiêm vắc xin phòng lao sẽ xuất hiện nốt nhỏ tại chỗ tiêm và để lại sẹo sau khoảng 2 tuần. Đây là một phản ứng bình thường của cơ thể đối với vắc xin và có tới 90% trẻ sẽ xuất hiện sẹo sau khi tiêm phòng vắc xin lao BCG. Tuy nhiên, một số trường hợp hiếm gặp gây nguy hiểm đối với việc tiêm phòng có sẹo ở tay, cụ thể như sau:

1. Sẹo gây ngứa ngáy, đau nhức

Sau khi tiêm vắc xin phòng lao, vết tiêm có dấu hiệu sưng mủ to hoặc có hạch nách, hạch cổ, hạch dưới đòn bên trái, gây đau nhức kéo dài trong nhiều tuần, phụ huynh cần khẩn trương đưa trẻ thăm khám cơ sở y tế gần nhất để được can thiệp kịp thời.

2. Sẹo lan rộng bất thường

Một số trẻ sau tiêm có một số biểu hiện bất thường như vị trí sưng to với đường kính trên 1cm, sốt cao trên 39 độ C, không đáp ứng thuốc hạ sốt kéo dài trên 24 giờ, vết tiêm vỡ mủ, loét lan rộng… phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và xử lý.

Bên cạnh đó, một số trường hợp trẻ quấy khóc kéo dài, li bì, mệt mỏi, không sinh hoạt bình thường, co giật, nôn trớ, bỏ bú, phát ban,... hoặc một số biểu hiện nguy hiểm hiếm gặp khác như thở nhanh, khó thở, tím tái,... cần khẩn trương đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám và xử trí kịp thời.

⇒ Hãy tìm hiểu thêm: Tác dụng phụ của vắc xin từng loại từ nhẹ đến nặng và cách hạn chế

Hướng dẫn cách giảm sẹo sau tiêm phòng

1. Thực hiện theo hướng dẫn của nhân viên y tế

Thông thường sau khi tiêm phòng vắc xin lao, trẻ sẽ xuất hiện sưng đỏ và mưng mủ tại vết tiêm từ 2 tuần đến 1 tháng, sau đó hình thành vết sẹo khoảng 3-5mm hay còn gọi là sẹo lao. Đây là biểu hiện bình thường sau khi chủng ngừa lao. Vì vậy, bố mẹ đừng quá lo lắng, chỉ cần thực hiện vệ sinh vết tiêm nhẹ nhàng và giữ cho vết tiêm được thông thoáng là được.

Trong trường hợp vết tiêm bị loét, mưng mủ, không nên dán băng dính chặt mà hãy che vết thương bằng băng gạc để không khí có thể lưu thông.  Đồng thời, phụ huynh cần lưu ý tuyệt đối không xoa, chườm, nặn, bôi các chất sát trùng, thuốc mỡ, dầu, thảo mộc hay tác động mạnh vào vị trí tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.

Nếu vết tiêm bị vỡ mủ, xuất hiện nhiều dịch rỉ, phụ huynh có thể sử dụng băng gạc vô trùng, ngâm vào nước ấm và vệ sinh nhẹ nhàng lên vị trí tiêm cho trẻ.

2. Các phương pháp giảm sẹo

Sau khi tiêm phòng lao khoảng 2 tuần cho đến 1 tháng, tại vị trí tiêm sẽ mưng mủ và để lại sẹo sau vài tuần. Tuy nhiên, không phải trẻ nào tiêm phòng lao cũng đều có phản ứng như vậy. Việc tiêm vắc xin để lại sẹo phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa, khả năng đáp ứng miễn dịch của từng trẻ và kỹ thuật tiêm của nhân viên y tế.

Theo thống kê, có khoảng 90% trẻ sau khi tiêm vắc xin lao sẽ để lại sẹo, vậy nên việc có sẹo sau khi tiêm phòng lao là khó tránh khỏi. Vì vậy, phụ huynh cần tập trung vào việc vệ sinh vết tiêm sau khi chủng ngừa cho trẻ để tránh nhiễm trùng, giúp nhanh hồi phục, vết sẹo có thể sẽ nhỏ và mờ hơn.

3. Có cách nào không để lại sẹo sau tiêm phòng không?

Việc sau khi tiêm vắc xin để lại sẹo là phản ứng bình thường của cơ thể. Đây cũng có thể được xem là bằng chứng cho thấy người tiêm vắc xin lao đã có kháng thể bảo vệ.

Tiêm phòng có sẹo ở tay thường là mũi tiêm từ vắc xin phòng lao BCG được chủng ngừa cho trẻ trong những tháng đầu đời. Vết sẹo này là minh chứng cho thấy trẻ đã đáp ứng miễn dịch với vi khuẩn lao và hầu hết trẻ tiêm phòng lao nào cũng sẽ để lại sẹo. Có khoảng 10% trẻ sau khi tiêm phòng lao không để lại sẹo nhưng vẫn mang hiệu quả phòng lao bình thường.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về tiêm phòng có sẹo ở tay và các loại vắc xin cần tiêm cho trẻ, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage facebook VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.