VNVC có cho uống vitamin A không? Trẻ từ mấy tháng có thể uống?

Vitamin A là vi chất cần thiết cho sức khỏe trẻ nhỏ, có khả năng nâng cao đề kháng, hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, bảo vệ mô và giác mạc... Vậy, trẻ có thể bổ sung vitamin A bằng cách nào và bổ sung bao nhiêu là đủ? VNVC có cho uống vitamin A không? Bên cạnh việc bổ sung vitamin A, đâu là phương pháp tăng cường đề kháng, cải thiện miễn dịch, bảo vệ sức khỏe cho trẻ? Chuyên gia đến từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp ngay trong bài viết dưới đây!

VNVC có cho uống vitamin A không?

Hiện Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC chưa có dịch vụ nhỏ vitamin A cho trẻ. Theo thông lệ hàng năm, Bộ Y tế sẽ triển khai hai đợt uống vitamin A cho trẻ 6 – 36 tháng tuổi vào ngày 1 – 2/6 và 1 – 2/12. Hoạt động này được thực hiện thường niên tại trường học hoặc cơ sở y tế phường/ xã.

Bố mẹ cần lưu ý rằng, chỉ cho trẻ uống vitamin A với 1 liều/đợt. Nếu cơ thể hấp thụ quá nhiều vitamin A sẽ khiến bé gặp phải những tác dụng phụ như nôn ói, buồn nôn, chóng mặt, nhức đầu, nhìn mờ, thiếu sự phối hợp vận động. Ở trường hợp nghiêm trọng, trẻ sẽ phải đối mặt với tình trạng loãng xương, bệnh gan và một số triệu chứng rối loạn tại hệ thần kinh trung ương.

Vì thế bố mẹ hãy thông báo cho cán bộ y tế hay giáo viên nếu trẻ đã uống 1 liều vitamin A trước đó trong cùng 1 đợt. Ngoài ra, lịch uống vitamin A hàng năm có thể sẽ thay đổi đôi chút. Phụ huynh nên theo dõi để đưa con đi uống đúng thời gian.

Thời điểm phù hợp nhất để bé uống vitamin A là trong hoặc sau khi ăn. Vì vitamin A vốn có khả năng tan trong chất béo. Lúc này, vitamin A sẽ gặp điều kiện lý tưởng để tan trong nguồn chất béo của thực phẩm như thịt, trứng, cá, sữa,… Qua đó, cơ thể sẽ hấp thụ vitamin A một cách nhanh chóng, thuận lợi, hiệu quả, hạn chế tình trạng lãng phí, bị đào thải ra ngoài.

Mặc dù vitamin A là dưỡng chất an toàn, thế nhưng bố mẹ vẫn nên theo dõi sức khỏe của con trong vòng 2 ngày sau khi uống. Việc này sẽ giúp phụ huynh có thể xử trí kịp thời nếu trẻ chẳng may gặp phải phản ứng bất lợi, ví dụ như ngứa da, đau đầu, sưng tấy, đầy bụng, tiêu chảy, nôn ói, sưng môi hoặc mặt,…Thông thường, các phản ứng này đều nhẹ, không quá nguy hiểm và chỉ diễn ra trong khoảng 1 – 2 ngày.

Bên cạnh việc uống vitamin A theo lịch của Bộ Y tế, trẻ cần được tiêm đầy đủ các loại vắc xin cần thiết trong độ tuổi. Vitamin A có nhiệm vụ tăng cường hệ miễn dịch giúp cơ thể khỏe mạnh, thúc đẩy sự phát triển toàn diện về thể lực, tầm vóc và trí tuệ cho trẻ nhỏ. Trong khi vắc xin có nhiệm vụ giúp trẻ tạo ra kháng thể đặc hiệu để bảo vệ chính mình khỏi các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài.

Việc tiêm/ uống vắc xin đã bắt đầu ngay khi trẻ mở mắt chào đời và kéo dài đến khi trẻ trưởng thành. Vì ngay khi chào đời, trẻ đã phải đối mặt với nhiều mầm bệnh nguy hiểm và tiềm ẩn trong môi trường sống. Kháng thể truyền từ mẹ trong quá trình mang thai giảm dần theo thời gian, không đủ để bảo vệ cơ thể non nớt của trẻ. Do đó trẻ cần được tiêm, uống vắc xin để xây dựng hàng rào miễn dịch trước các tác nhân gây bệnh.

Để được tư vấn lịch tiêm phù hợp theo từng độ tuổi của trẻ, bố mẹ có thể đưa trẻ đến bất kỳ trung tâm nào trên toàn hệ thống hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc. Tại đây, các bác sĩ khám sàng lọc sẽ khám cho bé trước tiêm miễn phí.

Dựa vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe, lịch sử tiêm phòng của trẻ, bác sĩ khám sàng lọc sẽ tư vấn và chỉ định lịch tiêm chủng phù hợp. Quy trình tiêm chủng an toàn tại VNVC bao gồm 8 bước khép kín, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, được đào tạo bài bản quy trình thao tác trước, trong và sau tiêm.

Ngoài ra, VNVC hiện đang miễn phí tiêm vắc xin Lao đa liều miễn phí cho trẻ sơ sinh tất cả các ngày trong tuần, theo khung giờ làm việc riêng của từng trung tâm. Bố mẹ có thể xem thông tin chi tiết chương trình TẠI ĐÂY. Ngoài ra, khi mua Gói vắc xin cho trẻ em, Bố Mẹ sẽ nhận được ưu đãi lên đến 2 triệu đồng, được tham gia chương trình Tiêm vắc xin trước - trả chi phí sau với toàn bộ lãi suất được VNVC chi trả thay cho Khách hàng, kỳ hạn trả góp linh hoạt 6 hoặc 12 tháng.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập tại đây.
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY;
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY.

Tầm quan trọng của vitamin A với trẻ nhỏ

Vitamin A là vi chất dinh dưỡng quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ, đặc biệt trong những năm đầu đời. Đây là vitamin tan trong chất béo, tham gia vào nhiều chức năng sống quan trọng trong cơ thể, từ tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ sự phát triển của thị giác đến đảm bảo quá trình tăng trưởng và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm.

Một trong những vai trò nổi bật của vitamin A là bảo vệ và phát triển thị lực. Thiếu vitamin A dẫn đến bệnh quáng gà – tình trạng trẻ không nhìn được trong điều kiện ánh sáng yếu và nặng hơn có thể gây tổn thương giác mạc, dẫn đến mù lòa không thể hồi phục. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở trẻ em tại các nước đang phát triển. Hiện nay, hàng triệu trẻ em trên thế giới vẫn đang đối mặt với nguy cơ mù lòa do thiếu vitamin A mỗi năm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu vitamin A khiến trẻ mắc sởi đối mặt với các biến chứng nặng nề hơn, bao gồm viêm phổi, tiêu chảy kéo dài, viêm phế quản, viêm tai giữa và thậm chí các biến chứng nặng trên giác mạc như viêm giác mạc dẫn đến mù lòa. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung vitamin A liều cao khi trẻ mắc sởi có thể giảm khoảng 50% nguy cơ tử vong ở trẻ em mắc bệnh này tại các khu vực có tỷ lệ thiếu hụt vitamin A cao.

Không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ thị giác, vitamin A còn là yếu tố then chốt trong việc tăng cường hệ miễn dịch, giúp trẻ chống lại các bệnh nhiễm trùng thường gặp như tiêu chảy và viêm phổi – hai nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Thiếu hụt vitamin A khiến cơ thể trẻ suy yếu, dễ bị nhiễm trùng hơn và khó phục hồi hơn khi mắc bệnh. Báo cáo của UNICEF cho thấy, việc bổ sung vitamin A liều cao định kỳ đã giúp giảm khoảng 24% nguy cơ tử vong ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi tại các khu vực nghèo đói.

Thêm vào đó, vitamin A cũng đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng và phát triển của hệ xương, giúp trẻ phát triển chiều cao và cân nặng đúng theo lứa tuổi. Ở trẻ suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A thường đi kèm với suy giảm sức khỏe toàn diện, làm chậm quá trình phát triển thể chất và trí tuệ.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt vitamin A vẫn còn phổ biến ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, nơi mà chế độ ăn uống của trẻ không đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng. Đây là thách thức lớn đối với y tế công cộng. Những thực phẩm giàu vitamin A như gan, trứng, sữa và rau củ quả màu đỏ, cam (cà rốt, bí đỏ, xoài...) thường không phổ biến hoặc khó tiếp cận với nhóm dân số nghèo.

Thiếu vitamin A sẽ tác động tiêu cực đến quá trình phát triển của trẻ, tiềm ẩn nguy cơ gây ra một số bệnh lý. Năm 2013, Tổ chức Y tế Thế giới đã phân loại tình trạng thiếu vitamin A là một vấn đề sức khỏe cộng đồng ảnh hưởng đến khoảng 1/3 trẻ em từ 6 - 59 tháng tuổi, với tỷ lệ cao nhất ở Châu Phi cận Sahara (48%), Nam Á (44%).

Tại Việt Nam, theo điều tra năm 2014 - 2015 của Viện Dinh dưỡng quốc gia, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em dưới 5 tuổi là 13%; trong đó tỷ lệ thiếu vitamin A ở trẻ em dưới 5 tuổi cao ở miền núi (16,1%), nông thôn (13,1%) và thấp hơn ở thành thị (8,2%).

Thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở trẻ nhỏ. Ước tính mỗi năm, có khoảng 250.000 – 500.000 trẻ em mù lòa do thiếu vitamin A và 50% trong số đó tử vong trong vòng 12 tháng sau khi mất thị lực. Mặt khác, thiếu vitamin A, trẻ sẽ thường xuyên rơi vào tình trạng mệt mỏi, kém ăn, chậm lớn. Trẻ thiếu vitamin A từ sớm và kéo dài có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển trí tuệ, tầm vóc sau này. Trẻ sẽ tăng trưởng chậm, còi cọc, suy dinh dưỡng, thấp còi.

Vì vậy, việc bổ sung vitamin A cho trẻ qua chương trình y tế quốc gia, đặc biệt tại các vùng khó khăn, là chiến lược cần thiết. Việt Nam cũng đã triển khai chiến dịch bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ dưới 5 tuổi trong nhiều năm qua, giúp cải thiện đáng kể sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp ngắn hạn. Quan trọng nhất vẫn là nâng cao nhận thức của các bậc phụ huynh về chế độ dinh dưỡng cân đối và đa dạng, đảm bảo trẻ được cung cấp đủ vitamin A từ nguồn thực phẩm tự nhiên.

⇒ Bạn có thể tìm hiểu nhiều hơn ở bài viết: Trẻ có cần uống bổ sung vitamin A không?

Những cách bổ sung vitamin A hiệu quả cho trẻ nhỏ

Bổ sung vitamin A đầy đủ và đúng cách cho trẻ nhỏ là điều quan trọng để trẻ phát triển khỏe mạnh, tăng cường hệ miễn dịch và phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến thiếu hụt vitamin A như quáng gà, suy giảm miễn dịch và các bệnh nhiễm trùng.

1. Bổ sung qua chế độ ăn uống hàng ngày

Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn vitamin A tự nhiên cho trẻ. Các thực phẩm giàu vitamin A hoặc tiền vitamin A (beta-caroten – dạng hợp chất được cơ thể chuyển hóa thành vitamin A) nên được bổ sung thường xuyên trong khẩu phần ăn của trẻ:

• Nguồn động vật:
  • Gan động vật (gan bò, gan gà, gan lợn): Là nguồn vitamin A dồi dào tự nhiên.
  • Sữa nguyên kem và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua).
  • Lòng đỏ trứng: Chứa một lượng lớn vitamin A.
  • Dầu cá: Đặc biệt chứa retinol, một dạng vitamin A sẵn có.
• Nguồn thực vật (chứa beta-caroten):
  • Rau xanh đậm: Rau ngót, rau cải xanh, rau chùm ngây.
  • Các loại củ quả màu đỏ, cam như cà rốt, bí đỏ, khoai lang vàng, ớt chuông đỏ, xoài, đu đủ chín.
  • Một số loại quả giàu vitamin A như gấc (dầu gấc là nguồn cung cấp dồi dào), cam, quýt.

Lưu ý, để cơ thể trẻ hấp thụ vitamin A từ thực phẩm tốt hơn, cần kết hợp với chất béo trong bữa ăn vì vitamin A tan trong chất béo. Ví dụ, nên xào rau hoặc nấu súp có dầu/mỡ thay vì chế biến món ăn không có chất béo.

2. Bổ sung qua các sản phẩm bổ sung vitamin A định kỳ

Đối với trẻ nhỏ, đặc biệt nhóm trẻ dưới 5 tuổi, chương trình bổ sung vitamin A liều cao định kỳ của quốc gia là giải pháp quan trọng giúp phòng ngừa thiếu hụt vitamin A. Tại Việt Nam, chương trình này đã được triển khai hiệu quả và đạt hiệu suất cao:

• Trẻ từ 6 tháng tuổi đến 36 tháng tuổi: Được bổ sung vitamin A liều cao hai lần mỗi năm (thường vào ngày 1 - 2/6 và ngày 1 - 2/12 hằng năm).
• Trẻ trên 36 tháng tuổi nhưng thuộc nhóm nguy cơ cao (suy dinh dưỡng, thiếu cân): Cũng có thể được bổ sung liều cao theo hướng dẫn của bác sĩ.

Việc bổ sung vitamin A liều cao không chỉ giúp phòng ngừa thiếu vitamin A mà còn ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm ở trẻ, đặc biệt là tiêu chảy và sởi.

Bổ sung vitamin A định kỳ đã được chứng minh là biện pháp hiệu quả, chi phí thấp, có khả năng giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân ở trẻ em từ 12 - 24%.  Cụ thể, liều lượng Vitamin A uống theo lứa tuổi của trẻ như sau:

Dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe trẻ nhỏ, song ước tính chỉ có 59% trẻ em trên thế giới được tiếp cận biện pháp bổ sung vitamin A này vào năm 2022. Trong đó, Đông Á và thái Bình Dương đạt tỷ lệ bao phủ thấp nhất với 20%, tiếp theo là Đông - Nam Phi với 57%.

Tại Việt Nam, hằng năm, thông qua 2 chiến dịch bổ sung vitamin A cho trẻ em trong độ tuổi trên toàn quốc, tỷ lệ trẻ em uống vitamin A thường xuyên được duy trì trên 98% (tương đương với hơn 6 triệu trẻ em từ 6 - 59 tháng tuổi). Từ năm 1993 đến nay, hoạt động bổ sung vitamin A cho trẻ em đã trở thành hoạt động thường niên của hơn 11.000 xã/ phường trong toàn quốc.

3. Tăng cường dinh dưỡng từ sữa công thức

Đối với trẻ chưa tiêu thụ đủ thực phẩm giàu vitamin A qua chế độ ăn, lựa chọn các loại sữa công thức, ngũ cốc hoặc thực phẩm bổ sung dinh dưỡng có chứa vitamin A là giải pháp hữu hiệu. Nhiều sản phẩm sữa dành cho trẻ nhỏ hiện nay đã được bổ sung hàm lượng vitamin A nhằm đáp ứng một phần nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày.

4. Đẩy mạnh dinh dưỡng từ sữa mẹ (cho trẻ dưới 6 tháng tuổi)

Sữa mẹ là nguồn cung cấp vitamin A tự nhiên và dễ hấp thụ nhất cho trẻ sơ sinh. Đặc biệt, ngay sau khi sinh, sữa non của mẹ có nồng độ vitamin A cao gấp 2-3 lần so với sữa trưởng thành. Đây là nguồn dưỡng chất quý giá giúp xây dựng hệ miễn dịch, hỗ trợ sức khỏe cho trẻ trong giai đoạn đầu đời. Do đó, việc cho trẻ bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu là cách tốt nhất để bảo đảm trẻ được cung cấp đủ vitamin A. Với mẹ cho con bú, cần tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A để sữa mẹ đạt chất lượng tốt.

5. Thực phẩm chức năng hoặc thuốc bổ sung (theo chỉ định của bác sĩ)

Trong một số trường hợp đặc biệt (trẻ suy dinh dưỡng nặng, trẻ mắc bệnh mạn tính hoặc có nguy cơ thiếu hụt vitamin A), bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin A ở dạng viên uống hoặc siro. Lưu ý, việc bổ sung vitamin A.

Bài viết trên đã giải đáp cho Quý khách hàng câu hỏi “VNVC có cho uống vitamin A không?”. Để trẻ không bị thiếu hụt dưỡng chất quan trọng này, bố mẹ cần cho trẻ uống vitamin A thông qua hai đợt uống định kỳ của Bộ Y tế tổ chức hằng năm vào ngày 1 – 2/6 và 1 – 2/12 tại trường học hoặc cơ sở y tế phường/ xã. Song song đó, trẻ cần được tiêm đầy đủ, đúng lịch các loại vắc xin trong độ tuổi để trẻ phát triển toàn diện về thể lực, tầm vóc và cả trí tuệ.