Acyclovir bôi tay chân miệng có hiệu quả không? Sự thật cần biết

Việc bôi thuốc acyclovir để xử lý các tổn thương ngoài da hoặc niêm mạc thường được lựa chọn, dẫn đến câu hỏi liệu acyclovir bôi tay chân miệng có được không? Hiệu quả ra sao và bôi như thế nào là đúng cách? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Chỉ định chính của thuốc bôi Acyclovir

Acyclovir là một trong những loại thuốc kháng virus quan trọng trong y học, ra đời từ cuối thế kỷ XX, được sử dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý liên quan đến nhiễm virus thuộc họ Herpesviridae. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế sự nhân đôi DNA của virus, giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa sự lan truyền virus trong cơ thể. Thuốc bôi Acyclovir, được phát triển dưới dạng kem hoặc mỡ bôi ngoài da, có những chỉ định cụ thể trong y khoa và đã chứng minh hiệu quả cao trong các trường hợp được chỉ định dưới đây:

• Nhiễm virus Herpes simplex tuýp 1 và 2 ở da, niêm mạc và viêm não do Herpes simplex. Acyclovir giúp giảm triệu chứng (đau, rát, sưng) và rút ngắn thời gian phát triển tổn thương, đồng thời ngăn ngừa sự lan rộng của virus sang các vùng da xung quanh.
• Nhiễm Herpes zoster ở người lớn. Kem bôi Acyclovir giúp giảm viêm, hạn chế ngứa và làm dịu các vết tổn thương da, đồng thời rút ngắn thời gian lành bệnh. Trong bệnh zona, Acyclovir bôi có vai trò hỗ trợ, trong khi Acyclovir đường uống thường được ưu tiên trong điều trị toàn thân.
• Nhiễm Herpes sinh dục. Ở dạng bôi, Acyclovir cũng được chỉ định trong điều trị herpes sinh dục, một bệnh lây truyền qua đường tình dục do virus herpes simplex type 2 (HSV-2) gây ra. Bệnh thường biểu hiện với các tổn thương dạng phỏng nước, loét đau ở khu vực sinh dục hoặc hậu môn. Kem bôi Acyclovir giúp làm dịu tổn thương da, giảm đau, ngứa và rút ngắn thời gian lành bệnh. Trong trường hợp herpes sinh dục tái phát, Acyclovir có thể được dùng để kiểm soát các đợt bùng phát.
• Thủy đậu xuất huyết, thủy đậu ở người suy giảm miễn dịch hoặc thủy đậu ở trẻ sơ sinh.

Thuốc Acyclovir được sử dụng với nhiều dạng bao gồm:

• Viên nén liều lượng 200mg, 400mg hoặc 800mg.
• Viên uống tan trong nước với ưu điểm dễ nuốt, thích hợp cho người khó uống viên nén.
• Thuốc bôi thường sử dụng điều trị vết thương do herpes trên da và niêm mạc.
• Thuốc mỡ tra mắt thường dùng trong trường hợp nhiễm herpes mắt.
• Thuốc tiêm dùng cho các trường hợp nặng, chỉ được sử dụng tại các cơ sở y tế.

Về tính dược lực học, thuốc Acyclovir được phosphoryl hóa thành dạng hoạt tính là Acyclovir Triphosphate có khả năng ức chế sự tổng hợp ADN và nhân lên của virus. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế enzym của ADN polymerase cũng như gắn kết vào ADN của virus mà không ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của tế bào bình thường.

Thuốc Acyclovir có tác dụng mạnh nhất trên virus Herpes simplex tuýp 1 và kém hơn ở Herpes simplex tuýp 2, virus Varicella zoster. Thuốc có tác dụng yếu nhất ở Epstein Barr và Cytomegalovirus.

Thuốc không có tác dụng chống lại các virus tiềm ẩn, tuy nhiên một vài bằng chứng cho thấy thuốc ức chế virus Herpes simplex tiềm ẩn ở giai đoạn tái hoạt động.

Thuốc bôi Acyclovir được sử dụng bằng cách bôi trực tiếp lên vị trí tổn thương cách 4 giờ/ lần, khoảng 5 - 6 lần/ ngày từ 5 - 7 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Để điều trị Herpes simplex môi và bộ phận sinh dục khởi phát, tái phát cần điều trị càng sớm càng tốt. Ở miệng hay âm đạo cần điều trị toàn thân bằng đường uống. Ngoài ra, điều trị toàn thân dạng uống cũng được sử dụng để điều trị virus Herpes zoster.

Acyclovir bôi tay chân miệng có thật sự hiệu quả không?

Nhiều phụ huynh cho rằng, tay chân miệng là bệnh do virus do đó có thể bôi thuốc kháng virus Acyclovir lên tổn thương với mong muốn ngăn chặn sự phát triển và lây lan của virus, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.

Nhưng trên thực tế, thuốc bôi Acyclovir chỉ có hiệu quả với một số loại virus như Herpes simplex, Varicella zoster... và trong một số trường hợp bệnh lý khác khi có chỉ định bác sĩ. Thuốc hoàn toàn không có hiệu quả trong điều trị bệnh do virus tay chân miệng.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng là do các loại virus đường ruột coxsackievirus và enterovirus gây ra. Trong khi các loại virus này không chứa enzym thymidine kinase (1), một yếu tố kích hoạt acyclovir ức chế sự sao chép DNA. Các tổn thương ngoài da do bệnh tay chân miệng chủ yếu biểu hiện trong giai đoạn phóng thích virus và hiện chưa có bằng chứng khoa học cho thấy thuốc Acyclovir bôi ngoài da có khả năng kiểm soát hoặc rút ngắn thời gian hồi phục của bệnh.

Ngoài ra, trong thực tế lâm sàng việc sử dụng thuốc bôi thường mang lại tác dụng làm dịu triệu chứng như đau ngứa, ít ảnh hưởng đến quá trình bệnh. Do đó, nếu chỉ sử dụng Acyclovir dạng bôi mà không có biện pháp hỗ trợ điều trị khác cũng không mang lại hiệu quả.

Trẻ bị tay chân miệng nên bôi thuốc gì để mau hết bệnh?

Trong điều trị bệnh tay chân miệng, thuốc bôi có vai trò giảm triệu chứng và ngăn nguy cơ nhiễm trùng thứ phát tại các tổn thương da, niêm mạc, nhưng khó rút ngắn thời gian lành bệnh.

Các loại thuốc bôi tay chân miệng được sử dụng phổ biến hiện nay có thể kể đến như thuốc xanh methylen, glycerin borat, thuốc su bạc và một số loại thuốc khác chứa thành phần kháng khuẩn và kháng viêm nhẹ. Điển hình như xanh methylen, nồng độ 0,05% thường được dùng để bôi lên vết loét ngoài da nhờ khả năng kháng khuẩn và chống bội nhiễm. Tuy nhiên, thuốc thường không được dùng ở niêm mạc miệng vì có thể gây kích ứng.

Glycerin borat thường được sử dụng để sát khuẩn nhẹ các vết loét trong khoang miệng và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Trong khi thuốc su bạc với các thành phần lành tính từ thảo dược có tác dụng kháng khuẩn, giảm viêm, đẩy nhanh tốc độ làm lành tổn thương da và ngăn nguy cơ hình thành sẹo.

Các loại thuốc bôi làm dịu hoặc giảm ngứa cũng có thể được khuyến cáo sử dụng trong một số trường hợp. Trong đó, kem kẽm (Zinc Oxide) được sử dụng để làm dịu vùng da bị tổn thương, giảm cảm giác ngứa rát. Đồng thời, kẽm cũng giúp bảo vệ da khỏi những kích ứng bên ngoài, tạo môi trường thuận lợi để da nhanh hồi phục. Các loại thuốc bôi chứa Lidocaine cũng được chỉ định ở một số trường hợp trẻ quấy khóc do đau tại các nốt phỏng hoặc loét miệng giúp giảm đau tạm thời. Tuy nhiên, loại thuốc này cần dùng đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

Loét miệng là một triệu chứng thường gặp khi trẻ bị tay chân miệng, gây đau đớn khi ăn uống. Chính vì thế, trong quá trình điều trị bệnh tay chân miệng, các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo người bệnh sử dụng các loại dung dịch vệ sinh niêm mạc miệng như Chlorhexidine – Loại nước súc miệng này giúp sát khuẩn vùng miệng, giảm nguy cơ nhiễm trùng tại các vết loét trong khoang miệng. Gel bôi giảm đau miệng chứa thành phần làm dịu và kháng khuẩn (như chitosan hoặc lidocaine) cũng có thể bôi trực tiếp lên vết loét niêm mạc để giảm đau.

Dù vậy, phải nhấn mạnh rằng thuốc bôi không thay thế cho liệu pháp điều trị tổng thể, gồm kiểm soát nhiệt độ, hạ sốt, bù nước, bù dinh dưỡng khi người bệnh chán ăn. Điều quan trọng là không tự ý sử dụng thuốc bôi mà cần tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Tự ý sử dụng thuốc có thể kéo dài thời gian mắc bệnh, đồng thời gây nên những phản ứng không mong muốn đe dọa sức khỏe của người bệnh. Việc điều trị theo chỉ định bác sĩ ngược lại, giúp đảm bảo hiệu quả và an toàn của quá trình điều trị.

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, do virus Enterovirus gây ra, với triệu chứng điển hình là các nốt phỏng nước xuất hiện trên da và niêm mạc. Dù phần lớn các ca bệnh diễn biến nhẹ và có thể tự khỏi, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, tay chân miệng có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm màng não, phù phổi cấp, thậm chí tử vong.

Đáng lo ngại, nhiều bậc cha mẹ vẫn tự ý điều trị tại nhà bằng kháng sinh hoặc các loại thuốc không rõ nguồn gốc, khiến tình trạng bệnh nặng thêm và làm tăng nguy cơ bội nhiễm hoặc kháng thuốc, gây khó khăn cho việc điều trị.

Hiện nay, y học chưa có phương pháp đặc hiệu để điều trị tay chân miệng, khiến công tác phòng ngừa trở thành ưu tiên hàng đầu. Tin vui lớn cho các bậc phụ huynh là thế giới đã có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng và hiện đang được phê duyệt, tạo ra giải pháp tối ưu trong bảo vệ sức khỏe cho trẻ em, đặc biệt là những em nhỏ từ 2 tháng tuổi đến dưới 6 tuổi – nhóm tuổi dễ bị bệnh nhất.

Theo một công bố trên tạp chí y khoa uy tín The Lancet, vắc xin này không chỉ an toàn mà còn đạt hiệu quả bảo vệ vượt trội đến 96,8%, giúp tạo miễn dịch lâu dài với Enterovirus 71 (EV71) – tác nhân gây ra nhiều ca bệnh nặng nhất. Hơn thế, vắc xin còn chứng minh khả năng miễn dịch chéo, bảo vệ trước một số chủng virus khác như B5, C4, mang lại phạm vi phòng bệnh rộng hơn.

⇒ Tham khảo thêm: Su bạc bôi tay chân miệng: Công dụng, cách dùng, lưu ý quan trọng

Thuốc Acyclovir bôi tay chân miệng có hiệu quả không? Câu trả lời là không. Thuốc Acyclovir chỉ có hiệu quả với một số loại virus như Herpes simplex, Varicella zoster và một số bệnh khác được bác sĩ chỉ định sử dụng. Tuyệt đối không bôi hay uống bất kỳ loại thuốc nào khi chưa có sự chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân.