Bị chó dại cắn có sao không? Tiêm phòng có khỏi không?

Mùa nắng nóng, nền nhiệt cao hơn mức trung bình có thể khiến các con vật trung gian truyền bệnh dại phổ biến như chó thường không hoạt động trong những tháng lạnh, có xu hướng hoạt động tích cực hơn. Điều này làm tăng cơ hội tiếp xúc giữa động vật bị nhiễm bệnh và không bị nhiễm bệnh, cả trong và giữa các loài, đặc biệt là sự tiếp xúc giữa chó dại với con người, bởi chó là loài động vật gần gũi, quen thuộc với con người trên toàn cầu. Nếu bị chó dại cắn có nguy hiểm đến tính mạng không? Tiêm phòng dại sau khi bị chó dại cắn có còn hiệu quả không?

Bệnh dại là gì?

Bệnh dại (được biết đến với tên gọi quốc tế là Rabies) là bệnh nhiễm virus cấp tính của hệ thống thần kinh Trung ương từ động vật lây sang người bởi chất tiết, thông thường là nước bọt bị nhiễm vi rút dại. Virus gây bệnh dại thường gây một số biến chứng nghiêm trọng như: nhiễm trùng não và nhiều vấn đề về thần kinh,…

Thời gian ủ bệnh ở mỗi người sẽ khác nhau, nhanh thì sau 7 ngày bạn sẽ thấy các triệu chứng bệnh dại. Đa phần bệnh nhân sẽ phát hiện dấu hiệu bệnh sau khoảng 1 - 2 tháng kể từ khi bị chó nhiễm virus dại cắn. Thậm chí, nhiều trường hợp phải chờ tới 1 năm kể từ khi bị chó dại cắn thì mới thấy triệu chứng bệnh.

Bị chó dại cắn có sao không?

Khi bị chó dại cắn, người bị cắn có thể gặp nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và đòi hỏi sự chăm sóc y tế kịp thời. Chó dại khi cắn người có thể truyền virus dại thông qua nước bọt, đi vào vết thương, nhân lên tại chỗ và ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương, làm rối loạn chức năng của các tế bào thần kinh, gây viêm não, tổn thương thần kinh và có thể dẫn đến tử vong.

Ngoài nguy cơ gây tử vong với tỷ lệ 100% khi phát bệnh (1), người bị chó dại cắn cũng đối diện với các tình trạng tổn thương vật lý nghiêm trọng như rách cơ, gân, mạch máu và mô xung quanh,... gây ra cảm giác nhức nhói, đau đớn và khó chịu.

⇒ Tham khảo thêm: Người bị chó dại cắn bao lâu thì phát bệnh?

Bị chó dại cắn có biểu hiện gì?

Sau khi bị chó dại cắn, người bị cắn có nguy cơ mắc bệnh dại rất cao. Bệnh có thể phát triển thành một trong hai dạng chính là thể hung dữ (thể cuồng) và thể liệt (2). Thông thường, hầu hết người bị chẩn đoán bị dại đều mắc thể cuồng của bệnh dại, họ phải trải qua những triệu chứng vô cùng nghiêm trọng và khủng khiếp.

Cụ thể, khi mắc bệnh dại dạng cuồng, bệnh nhân có thể gặp phải các dấu hiệu như sốt cao, đau đầu, mệt mỏi, ngứa ngáy và có cảm giác bỏng hoặc châm chích tại vị trí bị cắn. Sau vài ngày, triệu chứng của bệnh dại tiếp tục trở nên nghiêm trọng hơn khi virus tấn công vào hệ thần kinh trung ương, gây ra ảo giác, tâm trạng lo lắng, khó kiểm soát hành vi, thay đổi tính tình, dị giác và giật cơ ở nơi bị cắn. Bên cạnh đó, người bị cắn thường xuất hiện tình trạng sợ sệt khi tiếp xúc với nước, gió, ánh sáng hay tiếng ồn. Sau đó, người bệnh có thể tăng tiết nước bọt, sủi bọt ở miệng, tê liệt cơ bắp, khó thở và cuối cùng là tử vong do ngừng tim và ngừng hô hấp.

Các trường hợp người bệnh mắc bệnh dại thể liệt, họ thường có triệu chứng tê liệt cơ bắp. Sau một thời gian, bệnh nhân không có triệu chứng sợ nước, có thể rơi vào tình trạng hôn mê từ từ, yếu cơ, liệt cơ, mất cảm giác và có thể tử vong bất cứ lúc nào do liệt hô hấp. Vì vậy, nếu bị chó dại cắn, quan trọng để tìm đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán, theo dõi và điều trị sớm nhằm giảm nguy cơ và tác động của bệnh dại.

Cần làm gì khi bị chó dại cắn?

Bệnh dại là một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm, ngay cả khi vết thương không quá nghiêm trọng, nguy cơ lây nhiễm virus dại, mắc bệnh và tử vong là rất cao. Vì vậy, sau khi bị chó dại cắn, việc sơ cứu nhanh chóng và đúng kỹ thuật là rất quan trọng. Có thể tham khảo một số thao tác cần làm khi bị chó dại cắn như sau:

• Kiểm tra vùng bị cắn: Đánh giá mức độ tổn thương của vết cắn. Nếu vết thương nặng hoặc chảy máu nhiều, có thể dùng băng hoặc gạc sạch đặt, ép lên vết thương để cầm máu..
• Làm sạch vết thương: Rửa sạch vết thương bằng nước lạnh và xà phòng dưới vòi nước sạch chảy liên tục khoảng 15 phút để loại bỏ mầm bệnh. Sử dụng bông và nước sạch để rửa nhẹ nhàng vết thương, tránh chà xát mạnh. Loại bỏ các dị vật như da chết, đất, lông có thể có trên vết thương.
• Sử dụng thuốc sát trùng: Sử dụng thuốc sát trùng như cồn để làm sạch vết cắn và sát khuẩn. Thoa một lượng nhỏ thuốc sát trùng lên vết thương và thổi nhẹ để tránh gây đau nhức.
• Chăm sóc vết thương: Tránh tiếp xúc với nước, đất cát và môi trường ô nhiễm để tránh các nhiễm trùng vết thương và nhiễm trùng trực khuẩn uốn ván.
• Sau đó, nhanh chóng tìm đến các cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc, kiểm tra và tiêm phòng sau phơi nhiễm.

⇒ Tham khảo thêm: Xét nghiệm bệnh dại có chính xác không? Chọn phương pháp nào?

Bị chó dại cắn tiêm phòng có khỏi không?

CÓ THỂ. Nếu sau khi bị chó dại cắn, người bị cắn được sơ cứu vết thương nhanh chóng, đúng cách, được tiêm vắc xin dự phòng sau phơi nhiễm và huyết thanh kháng dại kịp thời theo chỉ định của bác sĩ, khả năng cao sẽ không bị mắc bệnh dại.

Theo 8 nghiên cứu gần nhất về hiệu quả dự phòng sau phơi nhiễm của Suntharasamai (1986); Chutivongse (1988, 1990); Sehgal (1994); Jaijaroensup (1998); Wang (2000); Quiambao (2008, 2009), 100% bệnh nhân được sống sót sau khi dự phòng sau phơi nhiễm với vết thương độ III được xác định bị cắn bởi thú vật nhiễm bệnh dại.

Phác đồ tiêm phòng bệnh dại
(Áp dụng cho vắc xin Verorab & Abhayrab)

Trước phơi nhiễm

Phác đồ tiêm bắp

– Liều tiêm: 0,5ml/1 liều

– Liều cơ bản: Vào các ngày N0 - N7 - N21 (hoặc N28).

– Liều nhắc 1 năm sau liều cơ bản, sau đó nhắc lại mỗi 5 năm*.

Phác đồ tiêm trong da

– Liều tiêm: 0,1ml/1 liều

– Liều cơ bản: Vào các ngày N0 - N7 - N21 (hoặc N28).

– Liều nhắc 1 năm sau liều cơ bản, sau đó nhắc lại mỗi 5 năm*.

(*) Dành cho người có nguy cơ cao như nhân viên làm trong phòng thí nghiệm về nghiên cứu hay sản xuất liên quan đến Dại, bác sỹ thú y, người thám hiểm hang động, người điều khiển thú và người gác rừng trong vùng có bệnh dại ở động vật…

Sau phơi nhiễm

• Người chưa tiêm dự phòng dại trước đó hoặc tiêm chưa đủ liều:

1.1. Tiêm bắp

- Tiêm 3 liều(*): vào các ngày N0 - N3 - N7 

- Tiêm 5 liều (**) vào các ngày N0 - N3 - N7 - N14 - N28

Lịch tiêm đặt biệt: 4 liều theo lịch: 2 mũi N0 (ở 2 bên chi) - N7 - N21

Lịch tiêm đặc biệt áp dụng trong trường hợp: Không có sẵn huyết thanh kháng dại tại điểm tiêm vắc xin và xa nơi tiêm huyết thanh kháng dại mà người bị thương chưa thể tiếp cận ngay.

• Liều lượng: 0,5 ml/1 mũi

1.2. Tiêm trong da

- Tiêm 2 mũi/1 lần x 3 lần (*): vào các ngày N0 - N3 - N7 

- Tiêm 2 mũi/1 lần x 4 lần (**): vào các ngày N0 - N3 - N7 - N28

-  Liều lượng: 0,1 ml/1 mũi

Lưu ý:

(*) Con vật sống khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi

(**) Con vật chết, bệnh, không theo dõi được trong vòng 10 ngày

Đi tiêm vắc xin dại ngay sau khi bị động vật cắn hoặc càng tiêm càng sớm càng tốt.

Có thể phải kết hợp tiêm vắc xin dại với huyết thanh kháng dại (tùy thuộc vào vết thương, tình trạng sức khỏe của người bị cắn, tình trạng con vật tại thời điểm cắn và trong vòng 10 ngày theo dõi…)

• Người đã tiêm dự phòng đủ liều trước phơi nhiễm hoặc sau phơi nhiễm ít nhất 3 mũi vắc xin dại công nghệ tế bào:

- Tiêm 2 mũi vào các ngày N0 - N3. Có thể tiêm đường bắp (0,5 ml/1 mũi) hoặc tiêm trong da (0,1 ml/1 mũi).

Tiêm phòng uốn ván

Trong trường hợp trẻ bị chó cắn, thường không sử dụng mũi tiêm uốn ván, trừ khi vết thương có dấu hiệu bị nhiễm bẩn với đất, tình trạng vết thương hở, sâu, nặng và trẻ chưa từng tiêm phòng uốn ván trước đó. Phác đồ tiêm uốn ván cho trẻ sau khi bị chó cắn như sau:

⇒ Tham khảo thêm: Biểu hiện của chó bị dại sau khi cắn người và cách xử lý khẩn cấp

Khi bị chó dại cắn, cần giữ bình tĩnh để tránh tình huống trở nên tệ hơn và giảm nguy cơ chó tiếp tục tấn công. Tiến hành kiểm tra vết thương để đánh giá mức độ tổn thương và cầm máu, đồng thời rửa sạch vết thương bằng nước lạnh và xà phòng, loại bỏ các dị vật như da chết, đất, lông. Sử dụng thuốc sát trùng như cồn, oxy già để làm sạch vết chó cắn và sát khuẩn. Nếu vết thương chảy máu, cần cầm máu bằng cách đặt miếng gạc y tế và nén cho đến khi máu ngừng chảy. Nhờ người bắt nhốt chó sau khi cắn và đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra, sơ cứu và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm kịp thời.