Bị giời leo có ngứa không? Nguyên nhân và biện pháp giảm ngứa

Zona thần kinh dân gian thường gọi là bệnh giời leo - Bệnh truyền nhiễm cấp tính điển hình bởi tình trạng phát ban, mụn nước chứa đầy dịch mủ xuất hiện thành chùm ở một bên cơ thể.Ngoài việc gây ra các cơn đau nhức, bỏng rát ở vùng phát ban, bị giời leo có ngứa không? Giảm ngứa như thế nào an toàn và hiệu quả? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Bị giời leo có ngứa không?

Bị zona thần kinh (giời leo) có gây ra tình trạng ngứa ngáy, khó chịu nhưng mức độ ngứa ở mỗi người có thể khác nhau và thường phụ thuộc vào giai đoạn phát triển của bệnh cũng như cảm giác đau đi kèm.

Giai đoạn đầu của bệnh thường là lúc các mụn nước mới xuất hiện, khi đó người bệnh thường cảm thấy ngứa râm ran, châm chích hoặc đau rát. Cảm giác ngứa này có thể nhẹ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào mức độ tổn thương của dây thần kinh. Đây là thời điểm mà virus bắt đầu tác động mạnh mẽ lên các dây thần kinh cảm giác, khiến cho cảm giác khó chịu gia tăng.

Giai đoạn phát ban là giai đoạn khi các mụn nước vỡ ra. Lúc này, cảm giác ngứa có thể tăng lên đáng kể, đặc biệt là khi da bị kích thích bởi quần áo hoặc các tác nhân bên ngoài khác. Bên cạnh ngứa, người bệnh còn có thể cảm thấy đau nhức, nóng rát tại vùng da bị tổn thương, khiến tình trạng trở nên khó chịu hơn.

Giai đoạn phục hồi là thời điểm sau khi các mụn nước đã khô lại và đóng vảy. Trong giai đoạn này, cảm giác ngứa thường giảm dần, nhưng một số người bệnh vẫn có thể trải qua cảm giác ngứa kéo dài, đặc biệt là ở những vùng da đã bị tổn thương nặng.

Vì sao giời leo có thể gây ngứa?

Giời leo có ngứa không và vì sao gây ngứa? Có nhiều nguyên nhân khiến giời leo gây ngứa, bao gồm:

• Tổn thương dây thần kinh: Virus Varicella Zoster (VZV) tấn công và gây tổn thương cho các dây thần kinh cảm giác. Sự kích thích của virus tại các nút thần kinh làm làm rối loạn tín hiệu thần kinh, dẫn đến cảm giác ngứa, châm chích hoặc đau rát. Cảm giác này xảy ra do sự gia tăng tín hiệu thần kinh đến não, gây ra phản ứng cảm giác mạnh mẽ. Đây là kết quả của các tín hiệu “xáo trộn” mà dây thần kinh gửi lên não bộ, khiến người bệnh cảm nhận được sự khó chịu tại vùng da bị ảnh hưởng. Hiện tượng này cũng đồng thời kết hợp với tình trạng mụn nước trên da làm căng vùng tổn thương, từ đó kích thích các thụ thể thần kinh trên da, tạo cảm giác ngứa ngáy hoặc khó chịu liên tục.
• Phản ứng viêm: Viêm là một phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với tổn thương và nhiễm trùng. Khi virus tấn công, hệ miễn dịch phản ứng bằng cách gửi các tế bào bạch cầu đến khu vực bị ảnh hưởng, gây ra tình trạng viêm. Sự gia tăng các chất hóa học trong quá trình viêm, như histamine, cytokine – các chất truyền tín hiệu tham gia vào quá trình miễn dịch, đồng thời kích thích các đầu dây thần kinh cảm giác tại da có thể kích thích các đầu dây thần kinh và làm gia tăng cảm giác ngứa.
• Da đang trong quá trình lành lại: Khi các mụn nước bắt đầu khô và đóng vảy, da đang trong quá trình phục hồi. Trong giai đoạn này, da bắt đầu tái tạo lại lớp biểu bì – một quá trình tự nhiên có khả năng kích thích các thụ thể cảm giác dưới da. Ngoài ra, trong quá trình làm vảy bong ra, cơ thể thường dễ tạo cảm giác khó chịu để thông báo sự "can thiệp" tại vùng da tổn thương.
• Khô da: Vùng da bị tổn thương do giời leo thường bị khô ráp, thiếu ẩm, cũng là một trong những nguyên nhân gây ngứa.
• Tác động của môi trường và các yếu tố kích thích phụ: Ngoài các yếu tố nội tại, cảm giác ngứa do giời leo còn dễ bị kích thích bởi các yếu tố bên ngoài như vùng da bị tổn thương nhạy cảm bị ma sát từ quần áo; khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, đổ mồ hôi hoặc môi trường ẩm ướt, vùng da tổn thương dễ kích ứng, ngứa nhiều hơn. Bệnh cạnh đó, việc sử dụng các sản phẩm chứa hương liệu hoặc hóa chất mạnh trên vùng da bị tổn thương có thể khiến da thêm kích ứng và ngứa rát.
• Ngứa liên quan đến biến chứng tâm lý và hành vi: Cảm giác ngứa không chỉ là phản ứng vật lý, mà còn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tâm lý người bệnh. Ở trẻ em và người lớn, khi đối mặt với sự khó chịu hoặc cảm giác đau, sự nhận thức có thể khuếch đại cảm giác ngứa. Tâm lý căng thẳng hoặc lo âu trong quá trình điều trị cũng có thể khiến hiện tượng này tồn tại dai dẳng, ngay cả khi vùng tổn thương đã phục hồi.

Ngoài ra, trong một số trường hợp, ngứa dai dẳng kéo dài sau khi vùng da đã lành hoàn toàn lại liên quan đến biến chứng của bệnh, được gọi là đau dây thần kinh hậu zona (post-herpetic neuralgia), kèm theo ngứa và đau rát kéo dài tại khu vực từng bị tổn thương.

Các biện pháp giảm ngứa khi bị giời leo

Ngứa do giời leo gây ra có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt và giấc ngủ của người bệnh. Dưới đây là một số biện pháp giúp giảm ngứa hiệu quả:

1. Dùng các biện pháp tự nhiên

• Chườm mát: Chườm lạnh lên vùng da bị ngứa giúp làm dịu cơn ngứa và giảm viêm. Bạn có thể sử dụng khăn mềm bọc đá lạnh hoặc túi chườm lạnh nhẹ nhàng chườm lên vùng da bị tổn thương. Lưu ý không chườm trực tiếp đá lên da để tránh bỏng lạnh.
• Tắm nước mát: Tắm nước mát giúp làm sạch da, giảm ngứa và làm dịu các tổn thương. Tránh tắm nước nóng hoặc sử dụng xà phòng có chất tẩy rửa mạnh, vì có thể làm tình trạng ngứa trở nên nghiêm trọng hơn. Một mẹo hay là thêm bột yến mạch vào nước tắm để tăng cường hiệu quả làm dịu da.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm: Kem dưỡng ẩm giúp làm mềm da, giảm khô ráp và ngứa ngáy. Chọn loại kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu, không gây kích ứng da để đảm bảo an toàn cho vùng da nhạy cảm. Sử dụng kem dưỡng ẩm đều đặn sẽ giúp duy trì độ ẩm cho da, từ đó giảm thiểu cảm giác ngứa.
• Mật ong: Mật ong được biết đến với tính kháng khuẩn và kháng viêm tự nhiên. Bạn có thể thoa một lớp mật ong mỏng lên vùng da bị giời leo để giảm ngứa, đồng thời thúc đẩy quá trình hồi phục tổn thương trên da. Mật ong không chỉ giúp làm dịu cơn ngứa mà còn góp phần làm lành vết thương nhanh chóng.
• Nha đam: Gel nha đam có tác dụng làm mát da, giảm viêm và ngứa rất hiệu quả. Bạn có thể thoa gel nha đam trực tiếp lên vùng da bị giời leo. Nha đam không chỉ giúp giảm cảm giác khó chịu mà còn cung cấp độ ẩm cho da, hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Sử dụng tinh dầu: Một số loại tinh dầu như tinh dầu hoa cúc (1), tinh dầu khuynh diệp (2) hay tinh dầu tràm trà (3) có thể giúp giảm đau và ngứa do giời leo gây ra. Sử dụng tinh dầu sau khi pha loãng với dầu nền và thoa lên vùng da bị tổn thương có thể mang lại cảm giác dễ chịu.

2. Sử dụng thuốc bôi và thuốc uống

• Thuốc giảm đau: Khi bị giời leo, người bệnh thường phải đối mặt với cơn đau do tổn thương dây thần kinh. Thuốc giảm đau có thể giúp làm dịu cơn đau và giảm ngứa hiệu quả. Các loại thuốc giảm đau không kê đơn như Acetaminophen (Tylenol) hoặc Ibuprofen thường được khuyến nghị. Đối với những cơn đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc mạnh hơn hoặc thuốc chống co giật, thuốc chống trầm cảm để kiểm soát cơn đau thần kinh, từ đó cải thiện tình trạng khó chịu cho người bệnh.
• Thuốc kháng virus: Thuốc kháng virus đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị giời leo bằng cách ức chế sự phát triển của virus Varicella Zoster (VZV), nguyên nhân gây ra bệnh. Các loại thuốc kháng virus phổ biến như acyclovir, famciclovir và valacyclovir được sử dụng để giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, rút ngắn thời gian phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng. Việc sử dụng thuốc kháng virus nên được thực hiện càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 24–48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên để đạt hiệu quả tối ưu.

Lưu ý:

• Trước khi bắt đầu bất kỳ loại thuốc nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn về liều lượng và thời gian sử dụng phù hợp.
• Việc sử dụng thuốc nên được kết hợp với các biện pháp điều trị khác như vệ sinh vùng da bị tổn thương, chườm mát và duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng.
• Người bệnh cần tránh cào gãi vết thương để tránh lây lan virus và gây nhiễm trùng thứ phát. Ngoài ra, nên duy trì vệ sinh cá nhân tốt và mặc quần áo rộng rãi, thoáng khí để tạo cảm giác dễ chịu cho vùng da bị tổn thương.

Khi nào tình trạng ngứa do giời leo trở nên nguy hiểm và nên gặp bác sĩ?

Tình trạng ngứa do giời leo thường không nguy hiểm, nhưng có một số trường hợp mà người bệnh cần gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Ngứa kèm theo đau nhói, tê bì hoặc bỏng rát dữ dội: Khi ngứa đi kèm với cảm giác đau nhói, tê bì hoặc cảm giác bỏng rát dữ dội, đây có thể là dấu hiệu của biến chứng đau dây thần kinh sau zona. Biến chứng này xảy ra khi virus Varicella zoster tấn công và làm tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến cơn đau kéo dài ngay cả khi các triệu chứng khác đã thuyên giảm. Người bệnh có thể cảm thấy cơn đau này rất khó chịu, ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt và làm việc. Nếu triệu chứng này kéo dài hoặc ngày càng nghiêm trọng, người bệnh cần gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị phù hợp.
• Mụn nước bị vỡ, chảy dịch hoặc nhiễm trùng: Mụn nước giời leo thường xuất hiện trên da và có thể bị vỡ trong quá trình phát triển. Nếu mụn nước vỡ ra, chảy dịch hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng như đỏ, sưng tấy, nóng hoặc mưng mủ, đây là dấu hiệu cần phải chú ý. Nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn có thể xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào vùng da bị tổn thương, gây viêm loét nghiêm trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm nhiễm trùng huyết. Người bệnh nên đến bác sĩ ngay khi phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng để nhận được điều trị kháng sinh thích hợp.
• Ngứa kéo dài ngay cả khi mụn nước đã lành (dấu hiệu đau dây thần kinh sau zona): Một trong những dấu hiệu cảnh báo cần chú ý là cảm giác ngứa kéo dài ngay cả khi các mụn nước đã khô lại và lành. Đây có thể là dấu hiệu của đau dây thần kinh sau zona, một tình trạng mà các dây thần kinh vẫn tiếp tục gửi tín hiệu đau hoặc ngứa dù không còn tổn thương bề mặt. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài tuần đến nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Cảm giác ngứa hoặc đau dai dẳng có thể gây ra stress, lo âu và giảm khả năng tập trung trong công việc và sinh hoạt hàng ngày. Nếu người bệnh gặp phải tình trạng này, việc tìm kiếm sự hỗ trợ y tế là rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Nếu tình trạng ngứa đi kèm với các triệu chứng toàn thân khác như sốt cao, mệt mỏi, đau nhức cơ thể hoặc dấu hiệu nhiễm trùng, người bệnh cần ngay lập tức đến cơ sở y tế. Đôi khi, giời leo có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn, và các triệu chứng này có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với một tình trạng nhiễm trùng hoặc bệnh lý nghiêm trọng hơn.

Giời leo có ngứa không là thắc mắc phổ biến của nhiều người khi mắc bệnh. Tuy tình trạng ngứa thường không nghiêm trọng, nhưng nếu đi kèm với các dấu hiệu như đau nhói, mụn nước vỡ hoặc ngứa kéo dài, người bệnh cần tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời. Việc theo dõi chặt chẽ các triệu chứng sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống.