Cách chữa quai bị bằng vôi đúng hay sai theo góc nhìn y học

Dùng vôi bôi ngoài da để chữa quai bị là mẹo dân gian vẫn được nhiều người truyền miệng, nhưng chưa có cơ sở khoa học chứng minh hiệu quả. Thực tế, việc áp dụng cách chữa quai bị bằng vôi sai cách còn có thể gây kích ứng da và làm chậm trễ điều trị y tế cần thiết. Vậy, cách xử trí quai bị đúng đắn là gì?

Cách chữa quai bị bằng vôi được lưu truyền trong dân gian

Trong văn hóa dân gian Việt Nam, các bài thuốc chữa bệnh thường được truyền miệng qua nhiều thế hệ, bao gồm cả cách chữa quai bị bằng vôi ăn trầu hoặc hỗn hợp vôi và mật ong. Theo dân gian, phương pháp này được cho là giúp giảm sưng đau ở vùng tuyến mang tai, một triệu chứng đặc trưng của bệnh. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có bằng chứng khoa học nào khẳng định hiệu quả của việc bôi vôi trong kiểm soát bệnh. Ngược lại, lạm dụng có thể gây kích ứng da và làm chậm trễ việc thăm khám, điều trị đúng cách.

Do đó, các phương pháp trị quai bị bằng vôi chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không tự ý áp dụng tại nhà hoặc tham vấn ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

1. Trị quai bị bằng vôi ăn trầu

Vôi ăn trầu (canxi hydroxide) là một nguyên liệu quen thuộc trong văn hóa nhai trầu của người Việt. Theo kinh nghiệm dân gian, người ta sử dụng vôi ăn trầu để bôi trực tiếp lên vùng da bị sưng do quai bị. Cách thực hiện thường bao gồm:

• Trộn vôi ăn trầu với một ít nước để tạo thành hỗn hợp sệt.
• Bôi hỗn hợp này lên vùng tuyến mang tai bị sưng, sau đó rửa sạch.

Phương pháp này được cho là giúp giảm sưng và đau nhờ tính kiềm của vôi, được tin rằng có khả năng kháng viêm hoặc làm dịu triệu chứng. Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học nào chứng minh rằng vôi ăn trầu có thể tiêu diệt virus Mumps hoặc điều trị hiệu quả triệu chứng quai bị. Hơn nữa, việc bôi trầu trực tiếp trên vùng da tiềm ẩn nhiều rủi ro gây biến chứng nguy hiểm.

2. Trị quai bị bằng vôi và mật ong

Ngoài phương pháp trị quai bị bằng vôi ăn trầu, dân gian còn lưu truyền cách sử dụng vôi với mật ong để điều trị quai bị. Mật ong từ lâu đã được biết đến với đặc tính kháng khuẩn và chống viêm tự nhiên, nên được sử dụng để tăng cường hiệu quả của vôi với các bước như:

• Trộn vôi ăn trầu với mật ong theo tỷ lệ vừa đủ để tạo thành hỗn hợp sệt.
• Đắp hỗn hợp lên vùng da bị sưng, giữ trong vài giờ trước khi rửa sạch.
• Một số người còn kết hợp thêm các nguyên liệu khác như gừng hoặc tỏi để tăng tính kháng viêm.

Mặc dù mật ong có thể hỗ trợ làm dịu da và cung cấp một số lợi ích kháng khuẩn, nhưng khi kết hợp với vôi, hỗn hợp này vẫn không được chứng minh là có khả năng điều trị quai bị. Hơn nữa, việc áp dụng hỗn hợp này lên da, đặc biệt là trên vùng da nhạy cảm hoặc có vết thương hở, có thể gây ra những tác hại nghiêm trọng.

⇒ Tham khảo thêm: Một số mẹo chữa quai bị theo dân gian dễ thực hiện

Chữa quai bị bằng vôi dưới góc nhìn y học

Với vấn đề bị quai bị có nên bôi vôi, dưới góc nhìn y học hiện đại, việc sử dụng vôi để điều trị quai bị không chỉ thiếu cơ sở khoa học mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe.

1. Tác dụng của vôi

Vôi là một hợp chất kiềm mạnh, thường được sử dụng trong các lĩnh vực như xây dựng, xử lý nước hoặc trong văn hóa nhai trầu. Trong y học, vôi đôi khi được sử dụng trong nha khoa, ví dụ như trong điều trị tủy răng, nhờ khả năng sát khuẩn và trung hòa axit (1). Tuy nhiên, không có nghiên cứu khoa học nào cho thấy vôi có khả năng tiêu diệt virus Mumps hoặc giảm viêm do quai bị gây ra.

Quai bị là bệnh do virus gây ra, không đáp ứng với các biện pháp kháng khuẩn thông thường như kháng sinh hay các chất sát khuẩn như vôi. Việc sử dụng vôi bôi ngoài da không thể tác động đến virus trong tuyến nước bọt hoặc các mô sâu bên trong cơ thể. Do đó, cách chữa quai bị bằng vôi không mang lại hiệu quả điều trị thực sự và chỉ là một phương pháp dân gian dựa trên kinh nghiệm truyền miệng.

2. Nguy hiểm khi dùng vôi điều trị quai bị

• Bỏng da: Vôi ăn trầu có tính kiềm mạnh, với độ pH cao. Khi bôi trực tiếp lên da, đặc biệt là vùng da nhạy cảm như mặt hoặc cổ, vôi có thể gây kích ứng nghiêm trọng hoặc bỏng hóa học. Các triệu chứng bao gồm đỏ rát, ngứa, bong tróc da và trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến loét da. Đối với trẻ em - nhóm đối tượng dễ mắc quai bị - làn da mỏng manh càng dễ bị tổn thương khi tiếp xúc với vôi.
• Nhiễm trùng: Vùng da bị sưng do quai bị thường nhạy cảm và có thể xuất hiện các vết xước nhỏ do gãi hoặc ma sát. Khi bôi vôi lên những khu vực này, đặc biệt là hỗn hợp vôi không được xử lý sạch, nguy cơ nhiễm trùng da tăng cao. Vôi không phải là chất được kiểm soát trong môi trường vô trùng và việc sử dụng không đúng cách có thể đưa vi khuẩn vào da, gây nhiễm trùng thứ phát.
• Chậm trễ điều trị: Quai bị có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm màng não, viêm tụy… Nếu người bệnh thực hiện các phương pháp dân gian và trì hoãn việc thăm khám y tế, bệnh có thể tiến triển nặng hơn, gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, bao gồm nguy cơ vô sinh hoặc tổn thương thần kinh.

Cách chữa quai bị bằng vôi là một phương pháp dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ, nhưng dưới góc nhìn y học, phương pháp này không mang lại hiệu quả điều trị và có thể gây ra các nguy cơ nghiêm trọng như bỏng da, nhiễm trùng hoặc chậm trễ trong việc điều trị đúng cách. Để đảm bảo sức khỏe, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ và tránh áp dụng các phương pháp dân gian chưa được chứng minh.