Cảnh giác biến chứng do phế cầu ở phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai nhiễm phế cầu trong tam cá nguyệt thứ ba hoặc sau sinh đối mặt nguy cơ mắc bệnh phế cầu xâm lấn cao gấp 2 - 3 lần phụ nữ không mang thai. Đồng thời, cũng làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh cho trẻ sơ sinh sau khi chào đời.

Các bệnh phế cầu xâm lấn bao gồm viêm phổi kèm nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, nhiễm trùng máu… Phế cầu cũng có thể gây ra các tình trạng nhiễm trùng không xâm lấn khác như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm xoang, viêm mũi họng… Mặc dù không nghiêm trọng như các tình trạng nhiễm trùng xâm lấn nhưng các bệnh lý này vẫn có thể gây ra tác động tiêu cực đến chất lượng thai kỳ.

Vi khuẩn phế cầu lây lan qua giọt bắn khi tiếp xúc gần gũi từ người bệnh, trẻ nhỏ hoặc trong môi trường đông đúc như bệnh viện, trường học, phương tiện công cộng… Hệ miễn dịch yếu, môi trường khép kín và thiếu thông thoáng khiến phụ nữ mang thai trở thành mục tiêu xâm nhập lý tưởng của phế cầu khuẩn. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, phế cầu khuẩn tấn công vào các cơ quan quan trọng của cơ thể, gây ra các biến chứng nặng nề nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bác sĩ Hoa Tuấn Ngọc – Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Ở phụ nữ mang thai, hệ miễn dịch vốn bị điều chỉnh xuống mức thấp để ngăn ngừa phản ứng thải bỏ thai nhi, sẽ phản ứng kém hiệu quả trước sự tấn công của phế cầu khuẩn. Điều này dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng lan rộng, gây tổn thương đa cơ quan hoặc các biến chứng khác như suy hô hấp, sốc nhiễm trùng và tử vong.”

Một nghiên cứu tại Anh chỉ ra rằng phụ nữ mang thai, đặc biệt ở tam cá nguyệt thứ ba, có nguy cơ mắc bệnh phế cầu xâm lấn cao gấp 2,27 lần so với người không mang thai, trong khi phụ nữ sau sinh có nguy cơ tăng 3,49 lần.

Đáng lo ngại hơn, phế cầu khuẩn còn làm gia tăng nguy cơ gặp phải các biến cố bất lợi trong thai kỳ như sảy thai, thai chết lưu, đặc biệt ở tam cá nguyệt đầu với 41,7% trường hợp mẹ bầu nhiễm phế cầu sảy thai, 16,7% phải chấm dứt thai kỳ. Ở tam cá nguyệt thứ hai, nghiên cứu cũng ghi nhận 22,2% trường hợp sảy thai và 3,7% thai chết lưu. (1)

Lý giải cho những tác động nghiêm trọng của phế cầu đến thai kỳ, Bác sĩ Tuấn Ngọc cho biết phế cầu có khả năng xâm nhập và kích hoạt phản ứng viêm, làm tổn thương nhau thai, suy giảm lượng oxy và dưỡng chất được cung cấp cho thai nhi, dẫn đến sảy thai, thai chết lưu, sinh non hoặc thai chậm phát triển. Độc tố của vi khuẩn phế cầu như pneumolysin gây tổn thương tế bào và mô cùng hệ miễn dịch suy giảm tự nhiên trong thai kỳ càng làm tăng thêm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng ở mẹ, ảnh hưởng đến cả mẹ và bé.

Một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất do phế cầu khuẩn gây ra ở phụ nữ mang thai là viêm phổi.

1. Viêm phổi

Viêm phổi là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính. Theo các nghiên cứu, phụ nữ mang thai mắc viêm phổi do phế cầu có nguy cơ cao gặp biến chứng suy hô hấp cấp tính, giảm oxy cung cấp cho thai nhi và nguy cơ sinh non hoặc thai chậm phát triển trong tử cung.

Phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc viêm phổi do phế cầu rất cao và thường diễn biến nặng, được đánh giá là nguyên nhân tử vong sản khoa đứng thứ 3 tại Mỹ, có thể gây sinh non, thai lưu hoặc trẻ sinh ra bị suy dinh dưỡng.

Trẻ sơ sinh càng dễ tổn thương, khi viêm phổi phế cầu có thể trở nặng nhanh do đường thở nhỏ và ngắn. Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), cứ 43 giây lại có một trẻ tử vong do viêm phổi, tương đương hơn 700.000 trẻ dưới 5 tuổi mỗi năm, trong đó 190.000 trẻ sơ sinh. Đây là căn bệnh lấy đi sinh mạng nhiều trẻ em nhất trong các bệnh truyền nhiễm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Nhiễm trùng máu

Nhiễm trùng máu do phế cầu khuẩn ở phụ nữ mang thai là tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. Nhiễm trùng máu là nguyên nhân khiến hàng triệu người trên thế giới tàn tật và tử vong, nhiều hơn cả ung thư vú, ung thư phổi và đột quỵ cộng lại với 1/3 người mắc không qua khỏi.

Người sống sót phải chịu di chứng nặng nề như rối loạn căng thẳng, đau mạn tính, rối loạn nội tạng, hoặc phải cắt cụt chi. Tại Mỹ, từ năm 2014 - 2017, nhiễm trùng máu chiếm 12,7% ca tử vong thai kỳ, trong khi ở Anh, con số này là 25% vào năm 2019. (2)

Không chỉ đe dọa sức khỏe thai phụ, nhiễm trùng huyết ở trẻ nhỏ cũng có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Nếu may mắn sống sót, trẻ vẫn có thể phải đối mặt với những vấn đề sức khỏe lâu dài. Đó là chưa kể đến nguy cơ phế cầu khuẩn kháng kháng sinh, khiến công tác điều trị trở nên vô cùng khó khăn, tốn kém, cản trở quá trình phục hồi của người bệnh.

3. Viêm màng não

Viêm màng não do phế cầu khuẩn là tình trạng nhiễm khuẩn lớp màng bảo vệ bao phủ não bộ và tủy sống với diễn tiến cực nhanh, rất khó để phát hiện trong giai đoạn sớm, có thể gây tử vong trong 24 giờ nếu không được điều trị kịp thời.

Ở phụ nữ mang thai, bệnh dễ bị nhầm với cảm cúm bởi các triệu chứng ban đầu như sốt, đau đầu, mệt mỏi, nhưng nhanh chóng trở nặng với đau đầu dữ dội, cứng cổ, lú lẫn, buồn nôn. Bệnh không chỉ đe dọa tính mạng mẹ mà còn gây sảy thai, sinh non hoặc các di chứng nguy hiểm cho thai nhi.

Ở trẻ em, viêm màng não do phế cầu tập trung nặng nhất ở nhóm dưới 1 tuổi với tỉ lệ tử vong hơn 50% nếu không điều trị. Ngoài ra, 30 - 50% trẻ sống sót mang di chứng suốt đời như điếc, mù, liệt, động kinh và suy giảm trí tuệ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai và chất lượng sống. Đây là căn bệnh gây ám ảnh bởi diễn tiến “thần tốc” và hậu quả lâu dài nếu không được phòng ngừa và can thiệp kịp thời.

4. Viêm xoang, viêm tai giữa

Viêm xoang do phế cầu khuẩn không chỉ gây chảy mủ, đau nhức vùng xoang mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Vi khuẩn có thể lan vào hộp sọ, gây viêm màng não, áp xe não hoặc huyết khối xoang hang, đe dọa tính mạng người bệnh, đặc biệt nguy hiểm ở phụ nữ mang thai nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Những biến chứng này làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc thai lưu do rối loạn tuần hoàn và thiếu oxy ở mẹ.

Tương tự, viêm tai giữa do phế cầu với các triệu chứng như đau tai, giảm thính lực, sốt… nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến thủng màng nhĩ, viêm xương chũm, thậm chí mất thính lực vĩnh viễn.Đặc biệt, trẻ sơ sinh mắc viêm tai có nguy cơ chậm nói, chậm phát triển hành vi, gây ảnh hưởng dài lâu đến cuộc sống và học tập.

5. Viêm xương tủy và viêm khớp

Viêm xương tủy và viêm khớp nhiễm trùng do phế cầu khuẩn đều là những tình trạng hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 1 - 5% trong các trường hợp viêm khớp nhiễm trùng, nhưng có thể gây ra các tác động nghiêm trọng. Vi khuẩn phế cầu xâm nhập vào máu lan đến xương hoặc khớp, gây viêm nhiễm, đau đớn dữ dội, sưng viêm tại vị trí xương hoặc khớp. Các tình trạng này có thể gây nhiễm khuẩn huyết, dẫn đến suy đa tạng và tăng nguy cơ tử vong mẹ và thai nhi nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm khớp hoặc viêm xương tủy mạn tính cũng có thể làm giảm khả năng vận động, gây khó khăn trong sinh hoạt và chăm sóc thai kỳ, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất của mẹ bầu.

Hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đang cung ứng đầy đủ vắc xin phế cầu cộng hợp 13 chủng cho trẻ em và người lớn cùng danh mục hơn 50 loại vắc xin phòng ngừa gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với số lượng lớn, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn.

100% vắc xin chính hãng, bảo quản đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, quy trình tiêm chủng an toàn, dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp - tận tâm - thân thiện cùng mức giá hợp lý, luôn bình ổn, nhiều ưu đãi và hỗ trợ “Tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau” không lãi suất.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm và giải đáp các thắc mắc liên quan đến tiêm phòng phế cầu cho phụ nữ chuẩn bị mang thai và các loại vắc xin phòng bệnh khác, Quý khách có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok: https://www.tiktok.com/@vnvc.vn

Quý Khách hàng có thể cài đặt ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng toàn năng” – app VNVC dễ dàng thông qua 2 đường dẫn sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Bên cạnh việc tiêm vắc xin, phụ nữ chuẩn bị và đang mang thai cần tích cực tăng cường hệ miễn dịch bằng chế độ ăn uống đủ chất, bổ sung vitamin C, D, kẽm, giữ tinh thần lạc quan và nghỉ ngơi đầy đủ. Đảm bảo vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi đông người và giữ môi trường sống sạch sẽ.

Hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh viêm hô hấp và kiểm soát tốt các bệnh nền như tiểu đường hoặc tim mạch. Thăm khám thai định kỳ và đến ngay bác sĩ nếu xuất hiện triệu chứng bất thường. Đồng thời, chú ý giữ ấm cơ thể, tránh ô nhiễm và khói thuốc để bảo vệ hệ hô hấp, đảm bảo thai kỳ an toàn cho cả mẹ và bé.