Chuyên gia cảnh báo người dân đề phòng dịch sởi, thủy đậu và rubella

Chỉ trong 3 tháng đầu năm 2024, tình hình dịch sởi, thủy đậu, rubella diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương. Các chuyên gia cảnh báo, năm 2024 có thể là năm dịch sởi có nguy cơ bùng phát theo chu kỳ 4-5 năm/lần. Bên cạnh đó, các bệnh như rubella, thuỷ đậu liên tục có diễn biến phức tạp, zona thần kinh tái phát sau thủy đậu cũng gây suy giảm chất lượng sống nghiêm trọng. Chính vì vậy, việc chủ động phòng ngừa sớm cho trẻ em và người lớn là vô cùng quan trọng.

Vấn đề trên đã được các chuyên gia thảo luận trong chương trình Tư vấn trực tuyến của VNVC “Sởi, Thủy đậu và Zona thần kinh bùng phát: Làm sao để phòng ngừa?" diễn ra vào tối Thứ Sáu ngày 5/4/2024. Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành lĩnh vực Tiêm chủng và Nhi khoa như: BS.CKI Nguyễn Đông Bảo Châu, Bác sĩ Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM; BS Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa Vùng, Hệ thống tiêm chủng VNVC; BS Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa Vùng, Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Quý Khách có thể xem lại chương trình ngay tại đây

Theo Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, từ đầu năm 2024 đến nay đã có 78 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, rubella tại các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc và 10 trường hợp mắc rubella tại 7 tỉnh, thành phố. Đặc biệt ghi nhận một chùm ca bệnh sởi tập trung tại Hà Tĩnh ở nhóm trẻ dưới 10 tuổi. Cảnh báo nguy cơ cao bùng phát dịch Sởi - Rubella nếu không phòng bệnh sớm.

Theo BS.CKI Nguyễn Đông Bảo Châu, sởi - rubella - thủy đậu là 3 bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng lây lan cao trong môi trường học đường, nhà máy, xí nghiệp, khu dân cư đông đúc. Năm 2024 có thể là năm dịch sởi bùng phát theo chu kỳ 4-5 năm/lần do lỗ hổng tiêm chủng khiến một số trẻ không được chủng ngừa hoặc chủng ngừa không đầy đủ. Con số này tích lũy qua từng năm tăng dần, qua 4-5 năm gây ra một đợt bùng phát sởi.

Trẻ càng nhỏ, càng dễ mắc sởi và tiến triển nặng, đặc biệt là nhóm trẻ chưa đến tuổi tiêm ngừa vắc xin. Sởi là bệnh diễn biến nhanh, triệu chứng rầm rộ, dễ biến chứng viêm phổi, viêm giác mạc gây mù lòa, viêm tai giữa gây điếc, viêm não, suy hô hấp dẫn đến tử vong. Đặc biệt, sau khi khỏi bệnh, trẻ có khả năng suy giảm miễn dịch kéo dài lên đến 1 năm. Đối với trẻ em - nhóm đối tượng có hệ miễn dịch non nớt, tình trạng suy giảm miễn dịch kéo dài có thể châm ngòi cho các bệnh nhiễm trùng khác tấn công, bệnh lúc này cũng nặng hơn so với những trẻ khác.

Bệnh rubella thường xuất hiện nhanh, người lớn và trẻ trên 7 tuổi thường có nhiều triệu chứng đi kèm như mệt mỏi, đau khớp nhưng sẽ cũng khỏi sau vài ngày mà không để lại biến chứng nguy hiểm. Rubella gây gánh nặng bệnh tật nặng nề ở phụ nữ mang thai, ảnh hưởng đến các cơ quan của bào thai đang phát triển, dễ gây sẩy thai, chết lưu và dị tật bẩm sinh. Đặc biệt nếu thai phụ mắc rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ sẽ để lại hậu quả cho bào thai, trẻ sinh ra sẽ có nhiều dị tật như điếc, đầu nhỏ, tim bẩm sinh (thường nhất là còn ống động mạch và hẹp động mạch phổi) đục thủy tinh thể…

Trẻ nhiễm rubella trong tử cung có thể còn thải ra virus trong dịch tiết hầu họng, phân, nước tiểu nhiều tuần sau khi chào đời, thậm chí có thể lâu hơn. Đó là nguồn lây truyền cho người tiếp xúc với trẻ. Vụ dịch 1964-1965 tại Mỹ xảy ra với 12,5 triệu người mắc, trong đó 11.250 trường hợp bị sẩy thai, 2.100 trường hợp trẻ tử vong sau sinh, 1.800 trường hợp trẻ bị dư chứng chậm phát triển tâm thần, 20.000 trường hợp có hội chứng Rubella bẩm sinh.

Bệnh thủy đậu được đánh giá lành tính hơn hai bệnh còn lại, nhưng cũng dễ gây biến chứng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Trẻ em dễ mắc thuỷ đậu và lây lan trong nhóm cộng đồng nhưng người lớn lại có tỷ lệ biến chứng và tử vong cao hơn.

Theo BS Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa Vùng, Hệ thống tiêm chủng VNVC, thủy đậu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó số lượng trẻ em mắc thủy đậu chiếm tỷ lệ cao với 90% ở trẻ dưới 13 tuổi, 5-10% còn lại là ở người lớn. 50% trường hợp người lớn mắc thủy đậu diễn biến nặng, do chủ quan với sức khỏe, chủ quan trong chăm sóc và điều trị biến chứng, nghĩ rằng thủy đậu chỉ nguy hiểm với trẻ em. Nhiều người còn lầm tưởng triệu chứng phát ban và bóng nước của thủy đậu với các bệnh lý khác, khiến chậm trễ trong điều trị dẫn đến biến chứng nặng.

Phụ nữ mang thai có hệ miễn dịch kém hơn bình thường do các thay đổi về nội tiết và cơ thể, hình thành mối đe dọa "kép" cho cả mẹ và thai nhi. Nếu mắc thủy đậu trong 3 tháng đầu, virus thủy đậu có thể gây sảy thai, dị tật bẩm sinh như: bại não, đầu nhỏ, co gồng tay chân,... Phụ nữ mang thai mắc thuỷ đậu trong khoảng 13-20 tuần có thể gây sảy thai, dị tật thai nhi như thiểu sản tiểu não, chứng đầu nhỏ, bất thường nhãn cầu, dị dạng ở sọ, đa dị tật ở tim, thai nhi bị hội chứng thủy đậu bẩm sinh là 2%. Khoảng 20% mẹ bầu mắc thủy đậu có thể biến chứng viêm phổi, 40% trường hợp trong số đó tử vong. Trẻ mắc thủy đậu bẩm sinh có tỷ lệ tử vong lên đến 30%, nếu mẹ bị nhiễm ở giai đoạn cuối thai kỳ, đặc biệt nếu mẹ nổi ban thủy đậu trước 5 ngày và đến 2 ngày sau sinh.

Đối với bệnh zona thần kinh, BS Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa Vùng, Hệ thống tiêm chủng VNVC cũng đưa ra cảnh báo, sau khi một người bị thủy đậu và khỏi bệnh, virus gây bệnh thuỷ đậu vẫn tồn tại trong cơ thể ở trạng thái "ngủ đông" trong nhiều năm tại các hạch thần kinh khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, suy nhược cơ thể, stress, già yếu, mắc ung thư hay các bệnh về máu, đái tháo đường..., virus này sẽ tái hoạt động gây bệnh zona thần kinh.

Zona thần kinh thường gặp nhiều ở người lớn, gây đau đớn dai dẳng và ảnh hưởng đến chất lượng sống trầm trọng với các biến chứng viêm phổi, các vấn đề về thính giác, viêm não hoặc viêm màng não nếu bệnh không được điều trị đúng và kịp thời.

BS Huỳnh Trần An Khương cho biết thêm, vắc xin phòng zona hiện đã có ở nhiều quốc gia trên thế giới và hứa hẹn sẽ được Hệ thống tiêm chủng VNVC đưa về trong thời gian tới. Tuy nhiên, hiện tại người dân có thể lựa chọn tiêm vắc xin thuỷ đậu để phòng bệnh thuỷ đậu từ đó ngăn ngừa nguy cơ tái phát zona thần kinh. Hiệu quả phòng bệnh thủy đậu khi tiêm đủ 2 mũi vắc xin có thể lên đến 98%.

Đối với các bệnh như sởi - quai bị - rubella, Việt Nam cũng đã có vắc xin phòng ngừa hiệu quả từ rất lâu. Vắc xin được chỉ định tiêm cho trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên và người lớn. Hiệu quả bảo vệ lên đến 98% nếu tiêm đủ 2 mũi vắc xin.

Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng vắc xin uy tín, an toàn, chất lượng cao có đầy đủ các loại vắc xin phòng thủy đậu, sởi - quai bị - rubella cho trẻ em và người lớn tại tất cả các trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc. Đặc biệt, VNVC là đơn vị tiêm chủng có đủ cả 5 loại vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh não mô cầu nguy hiểm là A,B,C,Y, W-135, đặc biệt có cả vắc xin phòng não mô cầu nhóm B thế hệ mới (Bexsero – Ý), vắc xin phòng não mô cầu nhóm BC (Mengoc BC – Cuba) và vắc xin phòng não mô cầu nhóm ACYW (Menactra và MenQuadfi – Mỹ, Nimenrix - Bỉ). Viêm màng não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm có tỷ lệ tử vong lên đến 50% nếu không điều trị. Dù được điều trị kịp thời và tích cực, bệnh cũng có tỷ lệ tử vong cao, lên đến 15%. Có đến 20% bệnh nhân sống sót sau mắc bệnh lý não mô cầu xâm lấn dẫn đến nhiều di chứng về thể chất và tinh thần.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin cho trẻ em và người lớn tại Hệ thống tiêm chủng VNVC, Quý Khách vui lòng liên hệ Hotline 028 7102 6595, fanpage https://www.facebook.com/trungtamtiemchungvnvc.

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ