Có phải ai cũng bị thủy đậu 1 lần trong đời không? Vì sao?

Nghiên cứu cho thấy, hơn 95% ⁽¹⁾ người trong độ tuổi từ 50 trở lên có huyết thanh dương tính với virus Varicella Zoster, tác nhân hàng đầu gây ra bệnh thủy đậu. Số liệu này khiến nhiều người thắc mắc liệu có phải ai cũng bị thủy đậu một lần trong đời? Có cách nào ngăn chặn nguy cơ nhiễm bệnh? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Có phải ai cũng bị thủy đậu không?

Không phải ai cũng bị thủy đậu, nhưng nguy cơ lây nhiễm bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai chưa có miễn dịch với virus Varicella Zoster (VZV), với khả năng lây nhiễm đến 90% khi tiếp xúc gần người bệnh và tỷ lệ tấn công thứ phát từ các trường hợp mắc bệnh dao động từ 61 – 100%. Tức là khi một người bị thủy đậu trong một gia đình hoặc cộng đồng, thì có khả năng rất cao những người khác tiếp xúc gần với người bệnh cũng sẽ bị lây nhiễm. (2)

Bệnh thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, có khả năng lây truyền cao, thời gian ủ bệnh từ 14 - 16 ngày sau khi tiếp xúc. Virus lây lan từ người sang người chủ yếu qua tiếp xúc với chất lỏng từ dịch mụn nước của các tổn thương da rỉ ra hoặc qua chạm trực tiếp với các nốt phát ban hoặc hít phải dịch tiết đường hô hấp của người bị nhiễm bệnh. (3)

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính gánh nặng toàn cầu hàng năm của bệnh thủy đậu là khoảng 140 triệu ca với 4,2 triệu biến chứng nghiêm trọng cần phải nhập viện và 4200 ca tử vong. Bệnh thường biểu hiện các mụn nước chứa đầy dịch lan rộng toàn thân, đặc biệt nghiêm trọng với những người bị suy giảm miễn dịch. Biến chứng của bệnh có thể gây ra tình trạng bội nhiễm vi khuẩn, viêm phổi, co giật do sốt, viêm não… với tỷ lệ xuất hiện biến chứng và mức độ nghiêm trọng tăng theo độ tuổi.

Thông tin ai cũng bị thủy đậu 1 lần trong đời có đúng không?

Thông tin ai cũng bị thủy đậu 1 lần trong đời là không hoàn toàn đúng, nhất là trong thời đại vắc xin phòng bệnh này được cấp phép sử dụng rộng rãi và có khả năng phòng bệnh lên đến 98% khi tiêm đủ liều theo chỉ định, cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn. (4)

Trước khi đưa vắc xin vào sử dụng vào năm 1995, hầu như mọi người đều bị thủy đậu trong thời thơ ấu. Tuy nhiên, kể từ cuối những năm 1990, tỷ lệ mắc bệnh đã giảm gần 90% do sự ra đời của vắc xin phòng bệnh. Chính vì vậy, ngày nay, hầu hết trẻ em đều được tiêm vắc xin chống lại bệnh này như một phần của lịch tiêm chủng thường xuyên, khiến thông tin ai cũng bị thủy đậu 1 lần trong đời không còn đúng nữa. (5)

Dù vậy vẫn không được chủ quan, vì bất kỳ ai chưa từng mắc bệnh thủy đậu (miễn dịch tự nhiên) hoặc chưa tiêm vắc xin phòng bệnh (miễn dịch chủ động) đều có thể mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với người bệnh.

Vì sao không phải ai cũng bị thủy đậu?

Mặc dù bệnh này có khả năng lây nhiễm cực kỳ cao khi vô tình tiếp xúc gần với người bệnh, nhưng không phải ai cũng sẽ nhiễm bệnh trong những trường hợp tiếp xúc gần do những nguyên nhân sau đây:

1. Đã từng mắc bệnh trong quá khứ

Theo các chuyên gia y tế, miễn dịch do VZV gây ra nhiễm trùng toàn thân ở bệnh thủy đậu thường dẫn đến khả năng miễn dịch suốt đời sau khi bị nhiễm trùng tự nhiên. Sau khi phục hồi bệnh, cơ thể sẽ sản xuất các kháng thể và tế bào nhớ cụ thể để nhận biết và chống lại virus nếu tiếp xúc một lần nữa. Hơn hết, ở lần tái phát sau, VZV sẽ tái hoạt động và gây bệnh dưới dạng bệnh zona thần kinh, đặc biệt là trong thời kỳ suy yếu khả năng miễn dịch.

2. Đã tiêm phòng thủy đậu

Tiêm phòng là nguyên nhân hàng đầu giúp cho tỷ lệ mắc bệnh và nguy cơ biến chứng nguy hiểm do căn bệnh này giảm mạnh. Theo nghiên cứu, tiêm vắc xin có thể bảo vệ chống lại 98% nguy cơ mắc bệnh nếu được tiêm đủ mũi và đúng lịch. Những người đã tiêm phòng sẽ sản sinh miễn dịch chủ động với bệnh và hiệu quả bền vững kéo dài lâu, hầu như không phải tiêm nhắc lại.

3. Không tiếp xúc thủy đậu thì không bị

Cơ chế lây truyền bệnh này chủ yếu là từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp, hít phải khí dung từ dịch mụn nước của tổn thương da do bệnh thủy đậu hoặc zona cấp tính, hoặc dịch tiết đường hô hấp bị nhiễm trùng cũng có thể bị khí dung hóa. Do đó, nếu có biện pháp đề phòng cẩn thận và không tiếp xúc với người bệnh thì nguy cơ mắc bệnh là rất thấp.

Ai dễ mắc bệnh thủy đậu?

Bất kể ai chưa có miễn dịch tự nhiên đều có nguy cơ mắc bệnh và cần tiêm đủ liều vắc xin để chủ động phòng bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, có một số đối tượng nguy cơ cao, cần đặc biệt lưu ý tiêm phòng vắc xin, cụ thể như sau:

• Nhân viên y tế, thường xuyên phải tiếp xúc người bệnh;
• Phụ nữ chuẩn bị mang thai chưa có miễn dịch với thủy đậu;
• Người có tính chất làm việc và học tập trong môi trường nguy cơ cao lây nhiễm mầm bệnh;
• Du khách đến nơi có lưu hành dịch tễ;
• Giáo viên, nhân viên chăm sóc trẻ em và bất kỳ ai sống cùng trẻ em;
• Người có hệ miễn dịch suy yếu, mắc bệnh lý nền mạn tính.

Hãy tiêm vắc xin để phòng ngừa sự nguy hiểm của thủy đậu

Mặc dù bệnh thủy đậu thường biểu hiện nhẹ và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc, điều trị hợp lý. Tuy nhiên, một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí tử vong ở những người bị suy giảm miễn dịch. Thống kê cho thấy, 1 trong 4.000 trường hợp sẽ bị mất vận động cơ đột ngột (rối loạn tiểu não cấp tính) trong khi một trong 100.000 trường hợp sẽ bị viêm não (viêm não).

Tiêm vắc xin chính là biện pháp hàng đậu để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là ngăn chặn rủi ro dẫn đến biến chứng nguy hiểm phải nhập viện, tử vong do thủy đậu gây ra. Từ sau khi vắc xin được đưa vào sử dụng năm 1995, số lượng và tỷ lệ nhập viện hàng năm liên quan đến bệnh này đã giảm đáng kể. Trong một nghiên cứu được tiến hành trong giai đoạn 1993-2001, tỷ lệ nhập viện đã giảm 75%. Và trong một nghiên cứu khác, tỷ lệ nhập viện hàng năm liên quan đến thủy đậu đã giảm 88% trong giai đoạn 1994-2002. (6)

Hiện tại, vắc xin phòng thủy đậu gồm có vắc xin Varilrix (Bỉ) chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn; Varivax (Mỹ) và Varivax (Việt Nam) chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm và giải đáp các thắc mắc liên quan đến vắc xin tại VNVC, Quý khách có thể liên hệ trực tiếp với VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok: https://www.tiktok.com/@vnvc.vn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;
• Đặt mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng chính hãng, chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín hàng đầu quốc tế như Nestlé Health Science (Thụy Sĩ), Asahi - Wakodo (Nhật Bản), ECO Green (sản xuất tại Mỹ) với giá ưu đãi tại VNVC SHOP TẠI ĐÂY;

Quý Khách hàng có thể cài đặt ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng toàn năng” – app VNVC dễ dàng thông qua 2 đường dẫn sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

Bên cạnh tiêm vắc xin phòng ngừa, chuyên gia khuyến cáo cần kết hợp các biện pháp phòng ngừa để hạn chế khả năng lây nhiễm của thủy đậu, cụ thể như sau:

• Duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Thực hiện vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi chạm vào miệng, mũi hoặc mắt, sau khi chạm vào các thiết bị công cộng như tay vịn hoặc tay nắm cửa hoặc khi tay bị nhiễm bẩn bởi dịch tiết đường hô hấp sau khi ho hoặc hắt hơi. Rửa tay bằng xà phòng lỏng và nước, chà xát trong ít nhất 20 giây. Sau đó rửa sạch bằng nước và lau khô bằng khăn giấy dùng một lần hoặc máy sấy tay. Nếu không có sẵn nơi rửa tay hoặc khi tay không bị bẩn rõ ràng, vệ sinh tay bằng dung dịch rửa tay có cồn 70 đến 80% là một giải pháp thay thế hiệu quả;
• Duy trì vệ sinh môi trường sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh và khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào như đồ nội thất, đồ chơi và các vật dụng chung bằng thuốc tẩy gia dụng pha loãng theo tỷ lệ 1:99 (pha 1 phần thuốc tẩy 5,25% với 99 phần nước), để trong 15 – 30 phút, sau đó rửa sạch bằng nước và để khô. Đối với bề mặt kim loại, khử trùng bằng cồn 70%;
• Duy trì thông gió trong nhà tốt. Tránh đến những nơi công cộng đông đúc hoặc thông gió kém; những người có nguy cơ cao có thể cân nhắc đeo khẩu trang phẫu thuật khi ở những nơi như vậy.

Bệnh thủy đậu có bị lần thứ 2 không?

Theo các chuyên gia y tế, hầu hết người bị thủy đậu đều sản sinh miễn dịch bền vững với VZV nên thường chỉ bị một lần trong đời. Tuy không phổ biến nhưng cũng có trường hợp tái nhiễm thủy đậu lần hai được ghi nhận, nhưng cực kỳ hiếm gặp. Nguyên nhân là do người bệnh bị bệnh lần đầu khi còn rất nhỏ (đặc biệt là ở trẻ dưới 6 tháng tuổi) hoặc do đã bị nhiễm bệnh nhưng rất nhẹ (dưới lâm sàng) trong lần đầu tiên hoặc mắc các vấn đề về hệ thống miễn dịch.

Trong các trường hợp còn lại, hầu hết lần tái nhiễm VZV đều gây ra bệnh zona thần kinh. Sau khi nhiễm trùng ban đầu, VZV vẫn tồn tại dưới dạng nhiễm trùng tiềm ẩn trong các hạch thần kinh cảm giác. Ước tính có khoảng 15 - 30% trường hợp VZV tái hoạt động gây bệnh zona trong suốt cuộc đời, tỷ lệ này có khả năng tăng lên khi tuổi thọ tăng lên.

Biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona, đặc biệt là ở người lớn tuổi, là đau dây thần kinh sau zona (PHN), tình trạng đau dai dẳng đôi khi làm suy nhược trong nhiều tuần đến nhiều tháng sau khi đã khỏi bệnh. Các biến chứng đe dọa tính mạng của bệnh zona thần kinh cũng có thể xảy ra; bao gồm herpes mắt, có thể dẫn đến mù lòa.

Bài viết trên đây đã giải đáp được thắc mắc có phải ai cũng bị thủy đậu? cho tất cả mọi người. Theo các chuyên gia, không phải ai cũng có thể bị bệnh này nhưng nguy cơ lây nhiễm có thể xảy ra ở bất kỳ ai chưa có miễn dịch tự nhiên và chủ động. Do đó, tiêm phòng vắc xin đủ mũi và đúng lịch là vô cùng quan trọng, để hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và sinh hoạt thường ngày.