Bệnh ho gà nên ăn gì và kiêng ăn gì để bệnh nhanh khỏi?

Bên cạnh các phương pháp điều trị khoa học, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi cho người bệnh ho gà, đặc biệt là trẻ nhỏ. Vậy bệnh ho gà nên ăn gì để vừa dễ tiêu hóa, vừa hỗ trợ làm dịu cơn ho và tăng cường sức đề kháng? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những hướng dẫn dinh dưỡng cần thiết, khoa học và phù hợp với từng giai đoạn của bệnh.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh ho gà

Dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình điều trị và phục hồi cho người mắc bệnh ho gà, đặc biệt là trẻ nhỏ và người già, những nhóm có nguy cơ biến chứng cao. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, ho gà là bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp đặc trưng bởi những cơn ho rũ rượi kéo dài, có thể gây nôn ói, kiệt sức và chán ăn, đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ dưới 1 tuổi.

Trong giai đoạn cấp tính, bệnh nhân thường bị ảnh hưởng đến khả năng ăn uống do ho liên tục và mệt mỏi sau mỗi cơn ho. Chính vì vậy, nguyên tắc dinh dưỡng cốt lõi là đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng, chất dinh dưỡng dễ tiêu hóa và có khả năng tăng cường miễn dịch, trong khi vẫn phù hợp với khả năng ăn uống hạn chế của người bệnh. Các chuyên gia khuyến cáo:

• Chia nhỏ bữa ăn, chọn thực phẩm dễ tiêu hóa: Chuyên gia từ Mayo Clinic khuyến nghị chia nhỏ khẩu phần trong ngày để giảm áp lực tiêu hóa và hạn chế ho sau ăn. Ưu tiên các món mềm, ấm, giàu dinh dưỡng như cháo, súp, trứng, cá hấp. Tăng cường rau củ nấu chín, trái cây giàu vitamin A, C giúp phục hồi niêm mạc hô hấp và cải thiện miễn dịch.
• Tránh thực phẩm kích thích cơn ho: Loại bỏ các món nhiều dầu mỡ, cay nóng hoặc đồ ăn cứng dễ gây kích ứng hầu họng.
• Đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể: Ho kéo dài, sốt hoặc nôn sau ăn khiến bệnh nhân dễ mất nước. Cần tăng cường nước ấm, dung dịch oresol hoặc nước trái cây pha loãng tùy theo tình trạng.
• Duy trì sữa mẹ cho trẻ sơ sinh: Với trẻ chưa ăn dặm, sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng tối ưu, cung cấp kháng thể tự nhiên hỗ trợ chống nhiễm trùng. WHO khuyến cáo duy trì bú mẹ hoàn toàn trong giai đoạn này.

Trong trường hợp bệnh nặng, trẻ ăn kém hoặc có dấu hiệu không dung nạp thức ăn, cần đưa đến cơ sở y tế để được hỗ trợ dinh dưỡng qua đường thay thế. Kéo dài tình trạng ăn uống kém có thể gây suy dinh dưỡng cấp tính, làm tăng nguy cơ viêm phổi hoặc hạ đường huyết.

Người lớn và trẻ em bị bệnh ho gà nên ăn gì?

Chế độ ăn phù hợp có thể giúp giảm ho, tăng đề kháng và hỗ trợ phục hồi nhanh hơn. Bệnh ho gà nên ăn gì để vừa dễ hấp thu, vừa tốt cho hệ hô hấp?

1. Nhóm thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa

Thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa là lựa chọn đầu tiên cho người mắc ho gà. Những món như cháo, súp, bún hoặc phở không chỉ dễ nuốt mà còn ít gây kích ứng cổ họng, đặc biệt hữu ích trong giai đoạn người bệnh ho nhiều, nôn ói hoặc ăn uống kém. Dạng thức ăn lỏng, ấm giúp người bệnh dễ hấp thu dinh dưỡng mà không làm tăng áp lực lên hệ tiêu hóa vốn đang suy yếu do bệnh lý.

2. Nhóm thực phẩm giàu protein

Nhóm thực phẩm giàu protein giúp nâng cao thể trạng và hỗ trợ phục hồi. Thịt, cá, trứng là nguồn cung cấp đạm chất lượng cao cần thiết cho quá trình tái tạo mô và tăng cường miễn dịch. Tuy nhiên, cần ưu tiên chế biến dưới dạng luộc, hấp hoặc hầm mềm để đảm bảo dễ tiêu, tránh gây kích ứng cổ họng như các món chiên xào nhiều dầu mỡ.

3. Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất

Khi mắc bệnh ho gà, người bệnh rất cần chế độ dinh dưỡng hỗ trợ tăng cường miễn dịch, phục hồi thể trạng và hạn chế biến chứng. Trong đó, thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Người bệnh nên ưu tiên các loại rau củ quả tươi như cà rốt, bí đỏ, khoai lang, súp lơ, cải xanh, cam, bưởi, nho, kiwi… để bổ sung vitamin A, C, E giúp chống viêm, bảo vệ niêm mạc hô hấp và hỗ trợ cơ thể chống lại vi khuẩn Bordetella pertussis.

Ngoài ra, các thực phẩm giàu kẽm như hải sản, trứng, sữa, ngũ cốc nguyên hạt cũng rất cần thiết để tăng cường đề kháng và rút ngắn thời gian hồi phục. Chế độ ăn nên được chia nhỏ, dễ tiêu, hạn chế dầu mỡ và gia vị cay để tránh kích thích ho nhiều hơn.

4. Thực phẩm có tính ấm, kháng viêm tự nhiên

Một số thực phẩm có tính ấm và khả năng kháng viêm tự nhiên như gừng, tỏi và mật ong có thể được bổ sung hợp lý. Những thành phần này hỗ trợ làm dịu cổ họng, giảm ho, long đờm nhẹ và giúp cơ thể ấm lên từ bên trong. Lưu ý không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi để tránh nguy cơ ngộ độc botulinum.

5. Các loại đồ uống

Bổ sung đủ nước là nguyên tắc không thể bỏ qua trong quá trình điều trị ho gà. Người bệnh cần uống nhiều nước lọc, nước dừa hoặc các loại trà thảo mộc ấm để giữ ẩm niêm mạc, làm dịu họng và phòng mất nước do sốt, nôn hoặc ho kéo dài. Chia nhỏ lượng nước uống trong ngày cũng giúp hạn chế nguy cơ sặc do ho khi uống.

Bị ho gà nên kiêng ăn gì?

Chế độ ăn uống đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong quá trình hồi phục khi mắc ho gà. Để giảm kích thích đường hô hấp và tránh làm triệu chứng nặng hơn, người bệnh cần lưu ý kiêng một số thực phẩm dưới đây.

1. Nhóm thực phẩm cứng, khô

Người bệnh ho gà nên tránh các thực phẩm cứng, khô vì dễ làm tổn thương niêm mạc họng. Những món ăn như bánh quy cứng, đồ chiên giòn hoặc thực phẩm nhiều chất xơ thô có thể gây ma sát lên cổ họng vốn đang bị viêm, kích thích cơn ho, thậm chí gây nôn khi nuốt. Đặc biệt với trẻ em, thực phẩm khó nhai còn làm tăng nguy cơ sặc, nghẹn trong khi ăn.

2. Nhóm thực phẩm cay nóng, nhiều gia vị

Thực phẩm cay nóng, nhiều gia vị cũng là nhóm nên tuyệt đối kiêng khi đang điều trị căn bệnh này. Ớt, tiêu, mù tạt hoặc các loại nước chấm có nồng độ gia vị cao đều có thể kích ứng mạnh lên niêm mạc hô hấp, gây ho liên tục hoặc khiến cổ họng sưng tấy nặng hơn. Những cơn ho dữ dội sau khi ăn cay không chỉ gây mệt mà còn có thể làm rách mao mạch niêm mạc họng ở người bệnh có sức đề kháng yếu.

3. Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ

Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ không chỉ gây khó tiêu mà còn làm tăng đờm trong cổ họng. Với người bị ho gà, việc tiêu thụ dầu mỡ quá mức dễ khiến cơ thể sinh thêm nhiệt, sinh đờm và làm cơn ho kéo dài dai dẳng hơn. Ngoài ra, chất béo bão hòa cũng không có lợi cho quá trình phục hồi mô bị tổn thương trong đường hô hấp.

4. Đồ uống lạnh, nước có ga, nhiều đường

Đồ uống lạnh, nước có ga hoặc quá nhiều đường là yếu tố dễ kích thích cơn ho và gây mất cân bằng miễn dịch. Nhiệt độ lạnh làm niêm mạc họng co thắt, khiến người bệnh dễ lên cơn ho cấp. Đồng thời, lượng đường cao trong nước ngọt có ga còn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và làm chậm quá trình hồi phục.

5. Nhóm thực phẩm dễ gây dị ứng

Những thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, trứng sống hoặc sữa bò nguyên chất cũng cần thận trọng. Dù không phải ai cũng dị ứng, nhưng ở người đang mắc bệnh đường hô hấp, hệ miễn dịch thường suy yếu và phản ứng quá mức với các tác nhân tiềm ẩn. Dị ứng nhẹ có thể gây ngứa họng, nghẹt mũi; nặng hơn có thể dẫn tới bội nhiễm hoặc phù nề thanh quản.

Một số lời khuyên khác về chế độ dinh dưỡng và chăm sóc người bệnh ho gà

Ngoài việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, chăm sóc người bệnh ho gà hiệu quả cần đồng thời đảm bảo môi trường sống sạch, yên tĩnh, hạn chế kích thích ho và chú ý đến chế độ nghỉ ngơi, bổ sung nước, dinh dưỡng hợp lý. Đặc biệt với trẻ nhỏ, việc theo dõi sát sao các biểu hiện bất thường và điều chỉnh chế độ ăn theo từng giai đoạn bệnh có ý nghĩa quan trọng trong quá trình phục hồi và ngăn ngừa biến chứng.

1. Chế độ chăm sóc giảm kích thích, tăng phục hồi

Theo các chuyên gia, người bệnh ho gà nên được nghỉ ngơi đầy đủ trong môi trường thông thoáng, tránh tiếp xúc với khói bụi, mùi hóa chất hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột (1). Các yếu tố này có thể làm niêm mạc hô hấp bị kích thích và làm trầm trọng hơn các cơn ho kéo dài. Bên cạnh đó, không gian sinh hoạt nên giữ độ ẩm vừa phải để tránh khô cổ họng và hỗ trợ làm loãng đờm, từ đó giảm tần suất ho trong ngày và dễ tống xuất dịch nhầy ra ngoài.

2. Dinh dưỡng chia nhỏ bữa ăn, duy trì năng lượng

Tình trạng ho kéo dài khiến trẻ dễ nôn ói, mệt mỏi và bỏ bữa. Vì vậy, ăn từng lượng nhỏ và tăng số bữa sẽ giúp duy trì đủ năng lượng và tránh kiệt sức. Với trẻ còn bú mẹ, nên duy trì bú đều đặn nhiều lần trong ngày, mỗi lần ít một để tránh gây sặc, đồng thời tận dụng nguồn kháng thể tự nhiên từ sữa mẹ giúp trẻ tăng cường đề kháng trong giai đoạn bệnh.

3. Ngăn nguy cơ mất nước và loãng đờm

Ngoài thức ăn và nước uống, người chăm sóc cũng cần đặc biệt chú ý đến dấu hiệu mất nước ở người bệnh ho gà, chẳng hạn như môi khô, tiểu ít hoặc mắt trũng. Mất nước không chỉ ảnh hưởng đến thể trạng chung mà còn làm tăng độ quánh của đờm, gây ho dai dẳng và khó khạc ra. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên bổ sung nước thường xuyên, có thể kèm oresol pha loãng hoặc nước trái cây tươi không đường, tùy tình trạng từng người bệnh.

4. Khi nào cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế?

Đối với những trường hợp ho kéo dài hơn 3 tuần hoặc có biểu hiện nặng như khó thở, tím tái, thở rít, nên đưa đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm. Tự điều trị kéo dài không theo dõi đúng chuyên môn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, co giật do thiếu oxy hoặc suy hô hấp cấp.

Qua bài viết trên, thắc mắc bệnh ho gà nên ăn gì đã được giải đáp? Lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giúp giảm kích ứng cổ họng, hạn chế ho kéo dài mà còn hỗ trợ tăng đề kháng và phục hồi nhanh hơn. Bên cạnh chế độ ăn, người bệnh cũng cần được nghỉ ngơi hợp lý, bổ sung đủ nước và theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.